Zijn vogels monogaam?

Voor de meeste vogelsoorten (90%) geldt dat ze sociaal monogaam zijn. Ze vormen dus een paar, hoewel de ‘sociale contracten’ van zeer korte duur kunnen zijn. Met name grote zeevogels en roofvogels vormen paren voor het leven. Scheidingen zijn bij deze soorten zeldzaam. Maar de meeste vogelsoorten vormen monogame paarbanden voor één seizoen. Vreemdgaan is wijdverbreid, soms zelfs bij beide geslachten. In het boek Vogelliefde ontdek je alles over de liefde tussen vogels. En dus wordt ook de vraag Zijn vogels monogaam? beantwoord. Ik ga in dit artikel in op deze vraag.

Zijn vogels monogaam?

Hoewel vogels dus monogaam lijken, is vreemdgaan bij veel soorten de norm. Ondertussen zijn mannetje en vrouwtje wel sociaal monogaam, dat wil zeggen: ze blijven bij elkaar, dragen zorg voor elkaar en voor de kuikens. Het kan zijn dat na het broedseizoen de wegen uit elkaar gaan en dat ze het volgende broedseizoen een andere partner zoeken. Het kan ook zijn dat het paar ook na het broedseizoen bij elkaar blijft. Raven bijvoorbeeld, vormen paren voor het leven. Hoe ouder het paar, hoe groter het succes bij de voortplanting. De meeste kleine zangvogels echter vormen paarbanden voor één seizoen. Je kunt grofweg stellen dat grotere langlevende soorten die maar weinig nakomelingen voortbrengen die er bovendien ook nog eens langer over doen om volwassen te worden, minder vaak vreemdgaan. Soorten die korter leven en die per keer veel meer jongen groot brengen, gaan echter zo ongeveer stelselmatig vreemd.

Vier soorten paarsystemen

Lange tijd werd aangenomen dat de heggenmus een heel trouw vogeltje was. Mannetje en vrouwtje zorgden liefdevol voor elkaar. Tot wetenschappers het gedrag van de heggenmus goed gingen onderzoeken. Toen bleek dat zowel mannetje als vrouwtje meerdere paarpartners hebben. Dat noem je met een moeilijk woord polygynandrie: mannetje en vrouwtje paren elk met meerdere mannetjes en vrouwtjes. Wetenschappers onderscheiden de volgende ‘paarsystemen’:

  • Monogamie: één vrouwtje met één mannetje
  • Polygynie: één mannetje met meerdere vrouwtjes
  • Polyandrie: één vrouwtje met meerdere mannetjes
  • Polygynandrie: meerdere mannetjes en meerdere vrouwtjes

Wil je voorbeelden? Hoe meer zorg de kuikens nodig hebben, hoe meer de oudervogels in de kuikens moeten investeren. Arenden en albatrossen zijn hier voorbeelden van. Deze vogels zijn monogaam. Hoe ouder het paar hoe meer ervaring en dus hoe groter het broedsucces.

Bij soorten die die vrijwel direct na het uitkomen van de eieren redelijk zelfstandig zijn, komt het vaakst polygynie voor. Eenden zijn daarvan het bekende voorbeeld. Eendenkuikens zijn snel zelfstandig, de zorg van de mannetjes is niet meer nodig en de mannetjes trekken weg om vaak nog met andere vrouwtjes te paren.

Heggenmussen zijn het bekendste voorbeeld van vogels waar polygynandrie voorkomt. Dat komt doordat vrouwtjes en mannetjes elk hun territorium hebben waarbij die territoria elkaar overlappen. Het territorium van het vrouwtje kan bijvoorbeeld twee territoria van mannetjes beslaan. Dan is er natuurlijk wel een alfamannetje dat het vrouwtje als de zijne beschouwt. Maar vrouwlief piept er wel eens tussenuit en het andere mannetje wil ook wel eens zijn slag slaan…

Strandplevieren tenslotte zijn een voorbeeld van een soort waar polyandrie veel voorkomt. Na het uitkomen van de kuikens piept juist het vrouwtje er tussenuit. Zij verlaat de kuikens en laat de zorg over aan het mannetje. Het vrouwtje kan vervolgens met een andere mannetje paren en nog een extra broedsel voortbrengen.

Zijn vogels monogaam? Voor de meeste soorten geldt dat ze niet seksueel monogaam zijn, maar wel sociaal monogaam.

recensie vogelliefde mike webster en wenfei tong
vogels en de liefde elvira werkman

Meer lezen

Wil je meer lezen over het liefdesleven van vogels, dan beveel ik je de volgende twee boeken aan: Vogelliefde van Wenfei Tong en Mike Webster. Dit is een prachtig vormgegeven boek waarin de auteurs ingaan op werkelijk alle aspecten van de vogelliefde. Eliva Werkman schreef met Vogels en de liefde een heel toegankelijk boek over het bijzondere liefdesleven van een aantal vogelsoorten. Ik vond dit ook een heel leuk boek om te lezen.

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!