Vorig jaar raakte ik in gesprek met Dick de Vos, auteur van vogelboeken als de Veldgids Vogelzang en de Veldgids Vogeltrek die ik gisteren recenseerde. Dick is gefascineerd en gespecialiseerd in vogelgeluiden. Ik vind het leuk om auteurs van actuele boeken aan het woord te laten komen. Dit keer dus Dick de Vos naar aanleiding van zijn gids over de vogeltrek. Klik hier om eerdere interviews met schrijvers van natuurboeken te lezen.
Je bent gespecialiseerd in vogelgeluiden. Vanwaar die fascinatie?
Toen ons eerste baby’tje stierf, kort na de geboorte, zocht ik troost in de natuur. De natuur werkt louterend en relativerend. Alle leven komt ten einde, dus waarom het jouwe ook niet? De moleculen waaruit ons lichaam bestaat, gaan weer over in andere levensvormen. Zo blijft de eeuwige cirkelgang in stand. Dat is het achterliggende verhaal, de rest is specialisatie. Eenmaal in de natuur, wil ik er ook van alles van weten – een onhebbelijke eigenschap van mij. Vogelboeken waren er genoeg, maar geen een die mij kon helpen bij de determinatie van vogels die je alleen hoort, en niet ziet. Vanuit die ergernis heb ik een systeem bedacht, dat later is uitgewerkt in Wat zingt daar en de Veldgids Vogelzang.
Waarom is Nederland zo belangrijk voor trekvogels?
We hebben in Nederland ongelofelijk geluk. Het ligt precies op de juiste geografische breedte om heel veel noordelijke vogels te zien arriveren of overvliegen en veel broedvogels te zien wegvliegen. Je zal maar in IJsland wonen of Zuid-Spanje. Wij maken het volop mee. Nederland is daarom op een belangrijke tussenstop op de route. (Of het noorden) te vervolgen. Met name de Waddenzee is letterlijk van levensbelang. Trekvogels moeten er zich volvreten om de weg naar het zuiden. Met de klimaatverandering wordt het des te nijpender. Deze zomer was het water van de Waddenzee geruime tijd boven de 35 graden, waardoor veel kokkels stierven. Minder voedsel dus voor de doortrekkers.
Wat zijn wat jou betreft in ons land de beste locaties om de vogeltrek mee te maken, en waarom?
Vogels trekken over een breed front dus eigenlijk is elke lokatie in Nederland geschikt om vogeltrek waar te nemen. Maar als je toch moet kiezen: Breskens (Zeeland), de Hamert (Limburg), of Texel, en nu beledig ik waarschijnlijk veel mensen doordat ik hun favoriete telpost niet genoemd heb.
Wat zijn jouw ‘meest bijzondere trekvogels’ die je in Nederland hebt gezien?
Ik heb geen voorkeur, ben ook niet zo’n twitcher die op elke zeldzaamheid afgaat. Misschien de ortolanen die najaar 2018 opeens over de telpost de Puinhoop in Katwijk vlogen. Maar zien is één ding; veel interessanter is wat je hoort. Met name ortolanen worden tijdens nachtopnamen vaker gehoord dan je zou verwachten. Ortolanen trekken dus ook – misschien wel vooral – ’s nachts. Het zijn er zoveel dat men denkt dat de populatie groter is dan gedacht. Dat is het fascineren van geluidsonderzoek: het verschaft echt nieuwe inzichten.
Waarom zou ik eigenlijk een speciale vogelgids voor trekvogels aanschaffen? Ik heb toch al een gewone veldgids?
In geen enkele veldgids staat het broedgebied én het wintergebied van de vogels. Daarvoor kun je alleen terecht in de handboeken (de BWP of de HBW op internet). Sam Gobin, heeft alle kaartje gemaakt en echt pionierswerk verricht.Verder: in geen enkele andere veldgids zijn de geluiden zo duidelijk gevisualiseerd met sonogrammen. Er staan wel beschrijvingen of fonetische benaderingen, maar die zijn ondergeschikt aan de beschrijving van het verenkleed. Disclaimer: je kunt het overigens het best in de praktijk leren, door veel te oefenen en leren van mede-waarnemers. Een boek is second-best.
Met dank aan Dick de Vos
Gerelateerde uitgaven:
Veldgids Vogelzang
Vogels herkennen aan hun zang en roep! De Veldgids Vogelzang beschrijft de zang en roep van 200 Europese vogelsoorten. De soorten zijn geselecteerd op trefkans en zeldzaamheid. Via eenvoudige determinatiesleutels is het gemakkelijk om de juiste vogelsoort bij het geluid te vinden.
Veldgids Vogeltrek
Elk jaar is de vogeltrek weer een fascinerend fenomeen. Welke vogels zijn dat en hoe herken je ze? Deze gids helpt om trekvogels te herkennen aan hun trekroep en vliegbeeld. Van de imposante kraanvogels tot aan de kleinste zangvogels en van de meest algemene ganzen tot en met zeldzame doortrekkers als roodkeelpieper of ortolaan.