De afgelopen weken heerste de vorst in het land. De temperaturen zakten tot min zes en min zeven, sloten en vaarten vroren dicht, de ondergrond was zo hard als een steen en opeens konden sommige vogels slechts met veel moeite voedsel vinden. Neem nu steltlopers als watersnip, bokje en houtsnip. Die kunnen plots op geen enkele manier meer met hun lange snavels in de zachte bodem naar weekdieren zoeken. Hoe tegenstrijdig ook, winterse omstandigheden zijn de ideale kans om watersnippen te fotograferen. Hieronder geef ik je een aantal praktische tips voor het fotograferen van watersnippen (en andere snippen) tijdens een vorstperiode.
Welke soorten snippen kun je in ons land zien?
In de Lage Landen kun je drie soorten snippen zien: de watersnip, het bokje en de houtsnip. Watersnip en houtsnip broeden in ons land. In najaar en winter overwinteren er echter nog véél meer in ons land. Het bokje zie je alleen in najaar en winter en broedt niet in ons land.
De watersnip is de meest algemene van de drie. In drassige gebieden kun je ze soms met tientallen tegelijk zien foerageren. Ze peuren voortdurend met hun snavels in de modder. De bewegingen die ze daarbij maken lijken wel op de bewegingen van een naaimachine. Je herkent de watersnip aan de gouden strepen op zijn bruine lijf en aan de kaarsrechte, vrij dunne en lange snavel.
De houtsnip is een bewoner van parken en bossen. Daar kom je hem het meest tegen. Meestal ziet hij jou eerder en vliegt hij op. Dan zie je, als je geluk hebt, een bolle en zwijgzame steltloper laag over de bosgrond wegvliegen. Zijn snavel is korter dan die van de watersnip, maar wel een stuk dikker.
Het bokje is de kleinste van het stel. Hij is echt heel klein en zijn snavel is kort. Ik heb zelf nog maar één keer in mijn leven een bokje gezien. In de Nieuwe Driemanspolder. Je ziet hem in het filmpje hieronder.
Soms wordt in ons land ook een zeldzame snippensoort gezien. De poelsnip bijvoorbeeld, of de grote grijze snip. Maar dat zijn toevalstreffers en vallen daarom buiten de boot in dit artikel.
Perfect gecamoufleerd
Het lastige van alle soorten snippen is dat ze perfect gecamoufleerd zijn. Ze gaan helemaal op in hun omgeving. Staan ze tussen waterplanten, dan zie je ze meestal over het hoofd. Tijdens een vorstperiode laten ze zich echter een stuk beter zien. Zo staan watersnippen dan plots midden in een sloot op delen waar de sloot niet bevroren is. Hij vliegt bovendien niet zo heel snel op om energie te besparen.
Tijdens een vorstperiode worden veel planten bedekt met rijp. Of het heeft gesneeuwd en de bodem is bedekt met sneeuw. Zelfs in het bos zijn de houtsnippen nu plots niet meer zo goed gecamoufleerd. Integendeel, ze vallen extra goed op met hun gedrongen bruine gestalte.
Bokjes zijn de meest lastige van het stel, vind ik. Ze schuilen in gras en andere begroeiing en vertrouwen het langs op hun camouflage. Pas wanneer je echt op het bokje dreigt te stappen vliegt de vogel op. Hij vliegt laag over de grond en daalt al heel snel weer neer. Ook voor bokjes geldt dat ze zich tijdens een vorstperiode meestal in de nabijheid van een onbevroren stuk sloot of blubber ophouden. Daar kunnen ze immers nog naar voedsel zoeken. Omdat ze vertrouwen op hun camouflage, kun je ze dan goed naderen.
Praktische tips om snippen te fotograferen
- Ondanks dat de snippen vertrouwen op hun camouflage, zullen ze nog steeds opvliegen wanneer ze zich bedreigd voelen. Hou dus altijd voldoende afstand. Een snip die tijdens een vorstperiode opvliegt, verliest onnodig energie. Zou hij voortdurend worden verstoord, dan kan hem dat fataal worden. Dat kan zijn omdat hij op een gegeven moment door zijn vetvoorraad heen is en de hongerdood sterft. Het kan ook komen doordat hij verzwakt raakt en een makkelijke prooi is voor roofvogels als de blauwe kiekendief die juist tijdens een vorstperiode de sloten afjaagt op zoek naar snippen en andere vogels.
- Fotograferen vanuit de auto is voor jezelf prettig (je zit in een warme ruimte), maar ook voor de vogels. De snippen beschouwen je auto als een vogelkijkhut en zien er het gevaar niet zo van in. Nog altijd geldt dat afstand bewaren vaak noodzakelijk is!
- Speur sloten met een natuurlijke oever af op watersnip en bokje. Zet je auto haaks op een sloot en speur naar steltlopers. De meeste kans maak je in sloten waarin kwelwater naar boven komt, maar het water een beetje stroomt en dus minder snel bevriest. Sloten met een houten beschoeiing kun je maar beter overslaan. Daar hebben snippen weinig te zoeken.
- Houtsnippen zoek je het liefst op wanneer de bosgrond bedekt is met sneeuw. Dan vallen ze extra goed op.
- Houtsnippen laten zich echter ook goed zien als de vorstperiode abrupt over is. Komt de temperatuur boven nul graden, dan ontdooit de ondergrond en gaan de hongerige houtsnippen foerageren. Je komt ze dan op de vreemdste plekken tegen.
- Stel de witbalans op je camera van te voren goed in. Sneeuw wordt snel een beetje blauw. Zet de witbalans op bewolking om de blauwe gloed te voorkomen.
- Speur ondertussen ook naar andere vogels, want het zijn niet alleen de snippen die tijdens een vorstperiode lijden. Ik heb ook wulpen en witgatjes zien foerageren in sloten die niet bevroren waren. Of neem de reigers. Die worden plots ook heel fotogeniek tijdens een vorstperiode. Voor alle vogels geldt: verstoren kan funest zijn, dus probeer dit ten allen tijde te voorkomen!
Meer lezen over de houtsnip
Het 24e deel in de succesvolle vogelserie van Atlas Contact beschrijft het leven van een prachtige bosvogel met een kenmerkend lange, rechte snavel: De houtsnip
De houtsnip is perfect gecamoufleerd, waardoor hij nauwelijks opvalt tussen de afgevallen bladeren op de grond. Bij gevaar rekent de vogel tot het laatst toe op zijn camouflagekleuren en drukt zich op de grond. Pas als je, als achteloze wandelaar, bijna op ’m stapt vliegt hij op, de wandelaar ondertussen een hartverzakking bezorgend. De houtsnip is een wat plompe vogel, ongeveer zo groot als een duif, met een kenmerkend lange, rechte snavel, waarmee hij diep de grond in komt om regenwormen te vangen. Verder valt deze bosvogel op door zijn relatief korte poten en grote ogen. Aan dit laatste kun je zien dat het eigenlijk een nachtdier is. De houtsnip is beroemd vanwege zijn baltsvluchten waarbij hij knorrend en niesend zigzaggend tussen en over de bomen vliegt. Omdat houtsnippen slecht recht voor zich uit kunnen zien, knallen ze tijdens de najaarstrek nogal eens tegen ramen en muren op; houtsnippen zijn daarom helaas ook geziene gasten in vogelhospitalen.
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
 | (voor elk budget de drie beste opties) |
 | (héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!) |
 | (voor elk budget een paar opties) |
 | (per provincie gesorteerd) |
 | (aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten) |
 | (lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken) |
 | (mijn persoonlijke top tien) |