Pas vroeg ik mezelf af: wanneer ben je nou een goede vogelaar? Waarom die vraag in me op kwam, weet ik niet. Was het misschien de angst dat ik geen goede vogelaar zou zijn? Dat ik niet de enige ben die zich deze vraag stelt, blijkt uit een artikel in dagblad Trouw. Daarin stelt bioloog en vogelkenner Arnoud van den Berg zich hetzelfde af. De vraag beantwoorden lukt hem niet. En dat bevredigt me niet. Een vraag zonder antwoord, dat kan niet. Wanneer ben je een goede vogelaar? Ik ga een poging doen om deze belangrijke vraag te beantwoorden.
Allereerst dit. Volgens mij is het een vraag met een dubbele bodem. Want wat is ‘goed’? Goed in de zin van: alle vaardigheden onder de knie, alle kennis in je hoofd en dus in staat om vogels te kijken en te herkennen? Maar goed heeft ook een morele dimensie. Fatsoensnormen zogezegd. Misschien wat suffig, maar toch. Een goede vogelaar vertoont gedrag dat elke fatsoenlijke vogelaar zou moeten vertonen.
#1. Vaardigheden en kennis
- Een goede vogelaar is iemand die vrijwel alle veel voorkomende vogels in zijn omgeving of land herkent aan uiterlijk, geluid en gedrag. Dat lijkt me geen verkeerd uitgangspunt. Wat de topper vervolgers onderscheidt van de goede vogelaar is dat de topper ook zeldzame vogels herkent en vrijwel alle vogels op de rest van ons continent.
- Een goede vogelaar is iemand die weet in welke gebieden hij bepaalde soorten kan zien. Iemand dus die gericht op zoek kan.
- Een goede vogelaar is iemand die weet in welk seizoen hij bepaalde soorten kan zien. Dus dat een vogel als de blauwborst in maart arriveert en hem na de zomer weer peert.
- Een goede vogelaar weet wat de beste omstandigheden zijn om vogels te kijken. En dan heb ik het niet alleen over het weer, maar ook over de zon. Sta je op een dijk die van west naar oost loopt, dan weet een goede vogelaar dat je de hele dag het beste naar het noorden kunt kijken. Dan heb je de zon in je rug en het beste licht. Ligt het natuurgebied dan net ten zuiden van de dijk, dan kun je maar beter een andere locatie zoeken vanwaar je het gebied bekijkt.
- Een goede vogelaar is iemand die weet hoe je vogels het beste kunt benaderen. Geen felle kleding, altijd rustig, liefst een tijdje ergens zitten, in een schuilhut of onder een camouflagedoek bijvoorbeeld.
- Een goede vogelaar is ook iemand die een fout op zijn tijd kan waarderen. Lachen toch dat die ruigpootbuizerd toch een ‘gewone’ buizerd bleek. En de bosrietzanger een orpeusspotvogel? En hoe vaak heb ik een paaltje aangezien voor een buizerd?
#2. Fatsoensnormen
- Een goede vogelaar houdt altijd rekening met de belangen van de vogels, andere dieren en planten in het gebied dat hij of zij bezoekt. Hij verstoort ze niet en brengt geen schade toe.
- Sommige groepen of Facebook willen geen foto’s plaatsen van nestelende of voerende vogels. En dan doelen ze natuurlijk niet op een knobbelzwaan of meerkoet op zijn nest. Die morele regel vind ik wel een aparte vermelding waard. Een goede vogelaar verstoort nestelende vogels niet, tenzij hij meedoet aan een onderzoeksprogramma (ringen bijvoorbeeld).
- Een goede vogelaar houdt rekening met mede-vogelaars. In een vogelkijkhut geen lawaai maken bijvoorbeeld, of luid praten. En is er een zeldzame vogel gespot dan is op een rijtje naast elkaar beter dan een rijtje achter elkaar waarbij iedereen vooraan wil staan. Laatst hield ik echter zo erg rekening met mezelf als vogelaar dat iemand die de vogelkijkhut binnenkwam mijn super zachte ‘goedemiddag’ niet hoorde en zo kwaad werd dat hij de deur met een keiharde knal dicht gooide en er briesend vandoor ging. Gelukkig bleef de grote zilverreiger vlak voor de hut wonder boven wonder toch zitten.
Kortom, een goede vogelaar is een super sociaal mens die mens noch dier noch plant kwaad berokkent. Wat een ideaal soort toch ‘die goede vogelaars’. Van die groep wil iedereen lid zijn toch?
Maar wat nu als je meent dat je nog geen goede vogelaar bent? Hoe word je nou een goede vogelaar? Die vraag beantwoord ik hier.
