Waarom spugen vogels een braakbal uit? Dat is een vraag die me pas werd gesteld. Ik had net een braakbal van een uil gevonden. Kunnen vogels die braakbal ook niet gewoon uitpoepen? Nou, nee, dat kunnen vogels dus niet. En omdat ze dat niet kunnen, spugen ze af en toe een braakbal uit. Hoe dat zit leg ik je in dit artikel uit.

De drolletjes van vogels zijn eigenlijk een combinatie van urine en poep. Een vogeldrol is dus een mengsel van poep en plas. Waarom dat zo is? Nou, vogels hebben geen blaas. Vrijwel alle vogels kunnen vliegen, maar om te kunnen vliegen moet je niet te zwaar te zijn. En daarom hebben vogels geen blaas. De opening waardoor ze poepen heet de cloaca en op die cloaca komen zowel de nieren (voor de plas) als de darmen (voor de poep) uit. Maar de cloaca kan alleen vochtige substantie uitscheiden. Een hard stukje bot of een stukje schelp gaat er niet doorheen.

De uil waarvan ik een braakbal had gevonden, werkt de muizen die hij vangt in zijn geheel naar binnen. Hij verscheurt ze niet zoals de meeste roofvogels doen. Botten, schedel en haren gaan dus ook naar binnen. Maar verteren kan hij ze niet. Maar uitpoepen dus ook niet, want daarvoor zijn botten, schedel en haren veel te hard en te groot. Daar hebben uilen dus iets op gevonden: ze spugen dat spul gewoon uit.

Met volle blaas vliegen zou levensgevaarlijk zijn

Ik kom nog even terug op die blaas die vogels niet hebben. Wat zou er nu gebeuren als een vogel met een volle blaas zou vliegen? Nou, voor een zeearend zou een volle blaas denk ik slechts een vervelend gevoel opleveren, meer niet. Maar haal eens een bonte strandloper voor de geest. Of een koolmees. Die worden regelmatig belaagd door een slechtvalk of een sperwer. Deze roofvogels zijn razendsnel en super wendbaar. Valt een sperwer een koolmees aan, dan moet de koolmees dus ook super wendbaar zijn. En is hij dat niet, bijvoorbeeld omdat de koolmees ziek is of even niet goed oplet, dan is hij het haasje. Denk je nu eens in dat een koolmees die wordt aangevallen door een sperwer met een volle blaas moet vluchten. Dat gaat natuurlijk niet. De eindstand is dan van te voren al bepaald: de koolmees zou in alle gevallen gevangen en gedood worden. Terwijl hij zonder blaas best kans heeft om te ontsnappen. Een blaas zou dus levensgevaarlijk zijn voor prooivogels! Hoe belangrijk het is voor prooivogels om super wendbaar te zijn, lees ik momenteel in het boek Gevaarlijk spel. Een heel interessant boek over de relatie tussen roofdieren en hun prooien.

Ook roofvogels spugen een braakbal uit

Maar wist je dat ook roofvogels af en toe een braakbal uitspugen? Hoewel roofvogels het vlees van hun prooi losscheuren, werken zij natuurlijk ook wel eens een botje of een pluk haren naar binnen. Ook bij roofvogels kunnen deze botjes en haren alleen worden uitgespuugd. Je ziet het in het filmpje hieronder gebeuren. Een torenvalk begint te kokhalzen en laat dan een braakbal vallen.

En steltlopers ook!

Steltlopers doen hetzelfde. Zij eten weliswaar geen botten en haren, maar soms wel schaal- en schelpdieren. De schaal van een krab is ook onverteerbaar en wat dacht je van schelpen en slakkenhuisjes? Dat gaat echt niet lukken. En zo filmde ik tijdens mijn tochten door de natuur een paar keer steltlopers die een braakballetje uitspuugden. De eerste keer een tureluur. De tweede keer een oeverloper. En afgelopen weekend opnieuw een tureluur. In de Karrenvelden voor de Oesterdam, en van héél dichtbij.

Fikse schoonmaakbeurt

Nu weet je dus waarom vogels een braakbal uitspugen. Omdat ze onverteerbare etensresten niet kunnen uitpoepen moeten ze die uitspugen. En reken maar dat véél meer vogels dat doen. Ik zag een keer een zilvermeeuw een hoop schelpgruis uitspugen. Ik hoorde het gruis gewoon neerdwarrelen op de stenen. Sommige eenden, zoals de eider, eten kokkels en mossels. Die werken ze ook met schelp en al naar binnen. Reken maar dat die dan ook af en toe wat gruis uitspugen. Het ziet er misschien een beetje vies uit, maar het is eigenlijk niets anders dan een fikse schoonmaakbeurt van de ingewanden.