Veel mensen (waaronder ikzelf) denken of dachten dat spechten behoren tot de zangvogels. Maar dat is niet het geval. Spechten zijn een familie op zich en behoren tot de ‘landvogels’ waartoe de zangvogels overigens ook behoren. Nu is mijn kennis van de biologie en indeling van soorten niet heel best ontwikkeld, dus ik laat het bij deze introductie.

Feit is dat je vanaf februari in elk bos(je) roffelende spechten kunt horen. Meestal zijn het grote bonte spechten, want die zijn nu eenmaal het meest talrijk in ons land. Gelukkig maak je op veel plaatsen ook kans op de groene specht (maar deze soorten roffelt het minst van alle spechten in ons land, even de draaihals buiten beschouwing latend). Voor soorten als de kleine bonte specht, middelste bonte specht en de zwarte specht moet je meer moeite doen. Deze soorten gaan weliswaar in aantal vooruit (het bosareaal groeit in Nederland en de bossen worden ook steeds ouder, gunstig voor spechten), maar je zal deze soorten niet zomaar zien in een gemiddeld stadspark. Voor deze soorten moet je specifieke natuurgebieden zoeken. Sjaak en ik bezoeken elk voorjaar Landgoed Mattemburgh bij Bergen op Zoom waar we de vijf spechtensoorten kunnen zien. Je kunt er een heerlijke wandeling maken en er is zelfs horeca aanwezig. Een ander bekend bos waar je ze allemaal kunt zien is het Mastbos bij Breda.

Waarom roffelen spechten?

Spechten roffelen niet, omdat ze bezig zijn een nest uit te hakken in een boomstam. Dat gaat namelijk met veel minder lawaai gepaard. Nee, de roffel is bedoeld om een territorium te verdedigen. En om aan te geven dat er liefde in het spel is. Anders gezegd: door te roffelen, laat de specht weten in te zijn voor een relatie. Het aardige is dat zowel het mannetje als het vrouwtje roffelt. Zo laten ze elkaar dus weten op zoek te zijn naar een partner of verstevigen ze hun onderlinge band.

Waar roffelen spechten het liefst?

Een roffelende specht zit het liefst hoog in een boom. Op een holle, dode tak zitten ze muisstil en laten ze om de paar minuten een roffel horen. Ze kiezen niet voor niets voor zo’n dooie tak. Een roffel op zo’n tak draagt véél verder dan een roffel op een gezonde tak. Luister maar eens goed in het bos. Soms zitten ze zelfs een nestkast of zelfs een lantaarnpaal omdat die ook werken als een klankkast.

Waar moet je zijn om roffelende spechten te zien?

In de meeste gevallen hoef je niet eens zo gek ver weg te gaan om een roffelende specht te horen of te zien. In de meeste stadsparken komen wel grote bonte spechten voor. Woon je in de buurt van het bos, op de Veluwe of in Brabant, dan hoef je maar naar het bos te wandelen of te fietsen. Liefst vroeg in de ochtend, vlak na de schemering. Wie weet hoor je de zware, diepe roffel van de zwarte specht. In rivierbossen maak je ook kans op de kleine bonte specht. In de Biesbosch kun je deze piepkleine specht ook zien en horen.

Hoe herken je de spechten?

Het herkennen van spechten is in de basis niet zo heel lastig. Een groene specht is echt heel wat anders dan een zwarte specht. Maar als je op afstand naar een grote bonte specht of een middelste bonte specht staat te kijken, kun je aan het twijfelen slaan. Ik raad je aan om met een goede verrekijker het bos in te gaan. Zodat je de spechten in beeld krijgt met hun natuurlijke kleuren en veel detail. En neem een goede vogelgids mee, zodat je je waarneming even kunt controleren. Ik raad je verder aan om het geluid van de spechten te leren herkennen. Op de website van Vogelbescherming Nederland kun je de geluiden van alle soorten spechten afspelen. Echt waar: meestal hoor je de spechten eerder dan dat je ze ziet. Dan is het handig om al te horen met wie je van doen hebt.

Is het moeilijk om spechten te zien?

Nou, eerlijk gezegd vind ik het vaak niet meevallen om een specht in beeld te krijgen. De grote bonte specht te vinden, is nog het eenvoudigst. Hij is flink aan de maat en is bovendien talrijk.

Maar de andere soorten spechten zijn een stuk lastiger te vinden. Voor groene specht en geldt dat ze bijzonder schuw zijn. Zien ze nog maar een glimp van je, dan vluchten ze al.

De zwarte specht is helemaal een doldwaze rakker. Die is weliswaar niet zo heel schuw, maar hij speelt verstoppertje met je. Zodra hij jou ziet, verstopt hij zich meteen aan de andere kant van de boom of tak. Loop jij om de boom heen, dan verplaatst hij zich aldoor naar de andere kant van de boom. Komt bij dat het aantal zwarte spechten in ons land niet zo enorm groot is, zo lees ik in de Vogelatlas van Nederland, en je snapt: een lastiger klant om te zien.

De kleine bonte specht is, zoals zijn naam aangeeft: heel klein. Ongeveer even groot als een mus, of misschien wel iets kleiner. Die zie je dus heel snel over het hoofd, zeker wanneer hij hoog boven je hoofd stil tegen een tak zit.

De middelste bonte specht zit tussen kleine en grote in qua formaat. Je vindt hem vooral in oude bossen met eik en beuk erin. De enige middelste bonte specht die ik heb gezien was best schuw. Hij vloog op zodra ik hem zag. Tja, dat is nu vogels kijken. Geduldig blijven en voorzichtig door het bos schuifelen, op zoek naar vogels hoog boven je.

Spechten in je tuin lokken

Ik vind spechten prachtige vogels. De manier waarop ze zich door een boom bewegen vind ik heel speciaal. Ik verwelkom daarom graag een specht in mijn tuin. In mijn geval is dat uitsluitend de grote bonte. Lees in dit artikel hoe je spechten naar je tuin kunt lokken.

En dan hier een kort filmpje van een roffelende grote bonte specht in de Avelingen bij Gorinchem. Gisterenochtend gefilmd en we zagen er ook een groene specht, maar die laatste liet zich helaas niet filmen.