Het is voor ons mensen in het westen haast niet voor te stellen hoe het is om als een vogel te leven. In een eerder artikel probeerde ik de vraag te beantwoorden of vogels zorgen hebben, in dit artikel ga ik in op de vraag waar vogels wonen. Misschien een beetje merkwaardige vraag, want wonen is voor vogels heel iets anders dan voor ons mensen. Wij wonen in een huis, als het een beetje meezit bewonen we dat huis permanent, maar vogels bewonen geen huis. Als ze al iets bewonen, dan is het meestal tijdelijk. Waar wonen vogels? We gaan op onderzoek uit.
 |
Waar wonen vogels?
Vogels leven buiten. Maar waar wonen vogels? De meeste tijd van het jaar wonen ze gewoon ergens buiten. Ze zoeken naar voedsel in de struiken, in een boom of op de grond. Of ze laten zich in het water plonzen om een visje te vangen. Sommige vogels wonen zelfs vrijwel het hele jaar in de lucht! Denk aan de gierzwaluw. Voedsel zoeken en zelfs slapen doen ze hoog in de lucht.
Wonen associëren we meestal met de nesten die de vogels bouwen in het voorjaar. Dat is nog het meest makkelijk voor te stellen voor ons mensen. Een nestkast lijkt in de verte zelfs op een mensenwoning. Het nestkastje heeft een ingang (de voordeur) en een woonkamer. Plus een dak, een vloer en muren. Daarbinnen stofferen de bewoners hun woonkamer vaak met veren, takjes, bladeren, mos en ander zacht materiaal. En dan worden in de echtelijke sponde de eitjes gelegd die na verloop van tijd als het goed is uitkomen en dan liggen dat plots een stel babyvogels in het bed, pardon: het nest.
De nestkast als woning dus. Dit soort woningen kent een grote variatie. Bekijk het aanbod van nestkasten op Vivara.nl maar eens. Voor elke vogel een eigen nestkast, hoewel… niet elke vogel betrekt een nestkast. Merel, zanglijster, visdief, kokmeeuw, zeearend en zo nog een enorm aantal vogels piekeren er niet over om in een nestkast te kruipen. Zij wonen in een nest gemaakt van takjes en mos waarvan de binnenkant wellicht geplamuurd is met modder. Dat laatste doen merels en zanglijsters, zo las ik in het boeiende boek De zanglijster van Kees Kompanje. Handig dat plamuur, want koekoeksjongen lukt het nu niet om de eieren van de zanglijster uit het nest te werken. De eieren glijden terug naar de bodem. Jammer voor het koekoeksjong, hij zal dit niet overleven.
Alle vogels bewonen dus tijdelijk een nest. De visarend bewoont een enorm takkennest in een elektriciteitsmast of in een populier. De kluut draait een kuiltje in de modder en dat is het dan. De zeekoet neemt met nog minder genoegen en legt zijn ei simpelweg op een richel op de kliffen. Neem dan de ijsvogel. Die doet meer moeite. Hij graaft een pijp van een meter diep in een oever van klei en legt daar in het voorjaar twee en soms wel drie keer eieren in.
Keuze voor veiligheid
De keuze voor de tijdelijke woning heeft met meerdere factoren te maken. Het nest bevindt zich meestal in het biotoop waarin de vogel leeft. De kluut kiest voor een zandstrook in een kwelder. De grote bonte specht hakt een nest uit in een boom in bos of park. De gierzwaluw ziet onze daken aan voor rotsen waarin de holtes geschikt zijn om in te broeden (het enige moment van het jaar waarop de gierzwaluw op de grond is). Zwarte sterns richten een nest in op waterplanten of op een speciaal daarvoor gelegd vlotje in een moerasgebied. De kleine karekiet bouwt een nest in de rietkraag. En de vink nestelt in een boom of struik en weet zijn nest perfect te camoufleren. Al deze dieren nestelen in het biotoop waarin ze leven.
Een tweede, heel belangrijke factor is de veiligheid. Voor alle vogels, hoe machtig ze ook zijn, geldt dat het nest veilig moet zijn. De zeearend bouwt zijn enorme nest op grote afstand van menselijke bewoning en op grote hoogte in een stevige boom. De visdief broedt meestal in de buurt van kokmeeuwen. Komt er een indringer de kolonie binnen, dan zullen de kokmeeuwen de rover uit alle macht proberen te verjagen. Dat de kokmeeuwen nu en dan ook een eitje van de visdieven gappen, wordt geaccepteerd. De bruine kiekendief bouwt zijn nest op de grond. Niet echt veilig zou je zeggen. Maar het nest ligt wel midden in een moeras dat nauwelijks toegankelijk is voor roofdieren als de vos.
Dan nog een derde factor: er moet ook voldoende voedsel beschikbaar zijn. Als de oudervogels te ver moeten vliegen om voedsel voor hun jongen te verzamelen, dan schiet het ook niet op. En dus broedt de zeearend vaak in een gebied met veel ganzen. De visarend in een moerasgebied met veel vis. En de spotvogel broedt in een park of loofbos waar voldoende insecten leven.
Samenleven met mensen
Een aantal vogels heeft zich in de loop van de tijd met succes weten aan te passen aan een leefomgeving met mensen. Hierboven noemde ik de nestkasten al. Die worden opgehangen door mensen met een hart voor tuinvogels. Normaal gesproken zouden die vogels, denk aan pimpelmees, koolmees en winterkoning, een nest in een boomholte bouwen. De nestkast is het alternatief voor boomholten.
De gierzwaluw broedde oorspronkelijk tegen rotswanden in berggebieden. Stenen huizen en kerktorens blijken heel erg op die rotsen te lijken.
Een vogelsoort die zich recent heeft weten aan te passen, is de scholekster. Dit is een steltloper die in weilanden en kwelders broedt. Maar wie goed oplet, komt ze ook op bedrijventerreinen tegen. Daar broeden ze op de platte daken die bedekt zijn met kiezels. Met de veiligheid zit het daar over het algemeen wel snor. Een kat zal zo snel dat dak niet beklimmen. Hooguit moet er eens een meeuw worden verjaagd. Het biotoop is niet optimaal, maar met die kiezels lijkt het dak wel een kiezelstrand. Dan het voedsel. Dat is een probleem, want op een dak vindt de scholekster geen voedsel. Of is het toch geen probleem? Nee, bij nader inzien toch niet. De scholekster is namelijk de enige steltloper die zijn kuikens voert. En dat betekent dat de scholekster heen en weer vliegt tussen de kuikens op het dak en de berm of het grasveld in de buurt. Daar zoeken ze naar voedsel (insecten en wormen) die ze meenemen naar het dak om die te voeren aan hun kuikens.
In een natuurlijke omgeving
En toch, waar wonen vogels? Ik zou zeggen: in de buitenlucht. Liefst in een natuurlijke omgeving. Dat kan een natuurgebied zijn, of een heg in een akkergebied of in een groene tuin binnen de bebouwde kom. Zolang er voedsel is en de omgeving veilig genoeg, zullen er altijd soorten zijn die er komen wonen. Om er te nestelen in het voorjaar. Om er voedsel te vinden in najaar en winter. En om er te schuilen in dicht struikgewas gedurende het hele jaar. Het is verbazingwekkend hoe goed elke vogelsoort zich heeft weten aan te passen aan het biotoop waar hij woont. Of het nu de poolgebieden zijn, de woestijnen in Afrika of de jungle, de zee of de stedelijke omgeving, overal vinden vogels wel een woning. Tenzij wij mensen zo bruut te keer zijn gegaan, dat zelfs de vogels het voor gezien houden. Dan moeten we gaan vrezen, want waar de vogels niet willen wonen, daar is het ook voor ons mensen geen al te prettige omgeving. Koester daarom de vogels om jouw huis en geniet ervan!
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. |
1. Vortex Diamondback HD 10x42  Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen Ligt heerlijk in de hand. |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. |
3. Kowa SVII 10x42  Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 |
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. |
1. GPO Passion ED 10x42  Hoogwaardig ED glas. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. Ligt zeer prettig in de hand. |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  Zeer prettig gebruikscomfort. Zeer scherp en lichtsterk beeld. Relatief lichte verrekijker. |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Hoogwaardige coatings en prisma's. Ook verkrijgbaar als 8x42. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 |
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. |
1. GPO Passion HD 10x42  Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. |
2. Leica Trinovid HD 10x42  Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. |
3. Swarovski CL Companion 8x30  Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 |
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! |
1. Swarovski NL Pure 10x42  De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! |
2. Leica Noctivid 10x42  Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |