Nationaal Park de Oosterschelde is één van de belangrijkste natuurgebieden van ons land. Op de uitgestrekte zandbanken die droog vallen bij laag water foerageren honderdduizenden vogels. Bij hoog water drommen die vogels samen op hoogwatervluchtplaatsen. In de winter overwinteren in de voedselrijke zeearm talloze watervogels. Wil je vogels kijken rond de Oosterschelde, lees dan dit artikel. Ik bied je een aantal routes aan langs natuurgebieden waar je als vogelliefhebber je hart kunt ophalen. Ik doe dat per eiland, zodat de gebieden dichtbij elkaar liggen en je ze soms zelfs te voet of per fiets kunt combineren. Bij veel gebieden plaats ik een filmpje zodat je meteen een indruk krijgt van het gebied.

1. Schouwen-Duiveland

Als Sjaak en ik gaan vogels kijken, volgen we vaak onze vaste route over de eilanden Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland. Schouwen-Duiveland is één van de best eilanden om vogels te kijken in Zeeland. Verspreid over het hele eilanden liggen vermaarde natuurgebieden. Aan de zuidkant grenst het hele eiland aan de Oosterschelde. Hier bevindt zich een keten van héél interessante natuurgebieden. Dit zijn de tussenstops waar wij vrijwel altijd halt houden.

De Grevelingendam

De Grevelingendam is één van de toplocaties om vogels te kijken rond de Oosterschelde. Je kunt vanaf de dam over het wad turen. Liefst doe je dat van twee uur voor hoog tot een uur na hoog. Dan drommen steltlopers en eenden samen op de hoogwatervluchtplaatsen. Is het laag water, doe dan je laarzen aan en maak je een wandeling over het wad. Mijn ervaring is dat het wad waar pieren wordt gestoken (vlak voor Bruinisse) het rijkst is aan vogels. Lees meer

Viane

Viane is een voormalig landbouwhaventje aan de zuidkust van Schouwen-Duiveland. Ook hier heb je een weids uitzicht over de Oosterschelde. Er loopt buitendijks een fiets- en wandelpad langs de Oosterschelde. Aan het eind bevindt zich een prachtig kweldergebied. En binnendijks heb je uitzicht over de Klein Beijerenpolder, een landbouwpoldertje dat omgezet is in natuur. In elk seizoen kun je hier heel veel wadvogels van redelijk dichtbij bekijken. Lees meer

De karrenvelden achter Zierikzee

De natuur rond de Oosterschelde bevindt zich ook binnendijk. Achter Zierikzee bevinden zich uitgestrekte karrenvelden, de meest uitgestrekte van heel Zeeland. Ik beveel een wandeling of fietstocht door dit gebied ten zeerste aan. Zeker in najaar en voorjaar. Je maakt dan kans op allerhande steltlopers, eenden, ganzen en roofvogels. Leer meer

De Prunje

Dit internationaal vermaarde natuurgebied moet je echt een keer bezocht hebben. Najaar en voorjaar zijn wat mij betreft de beste seizoenen. Je wandelt letterlijk langs de vogels. In de inlagen bevinden zich broedkolonies van visdief, dwergstern en grote stern. De lepelaar foerageert in de plassen. Groenpootruiter, zwarte ruiter en tureluur waden langs de oevers. Grote groepen goudplevieren drommen samen bij hoog water. En alles wordt opgejaagd als slechtvalk en zeearend gaan jagen. Niet aarzelen, hier moet je een keer naar toe. Lees meer

De Koudekerkse Inlaag

Een eindje verderop, richting Burgh-Haamstede, staat een oude eenzame toren op de dijk. Ooit lag hier het dorpje Koudekerke. Alleen de kerktoren is nog over. Je hebt hier een geweldig uitzicht over de Oosterschelde. Rotgans, eider, middelste zaagbek, fuut en soms een verrassende soort als zeekoet of zwarte zee-eend zwemmen op het blauwgroene water. Soms zie je een bruinvis zwemmen. En binnendijks, in de inlagen, wemelt het van de vogels. Verderop, achter de inlagen, langs de Stolpweg, is een project van start gegaan om akkervogels te helpen. Zangvogels en patrijzen worden een handje geholpen door het inzaaien van akkerranden en door het onderhouden van de heggen. Lees meer

Neeltje Jans

De Neeltje Jans veroorzaakt veel ellende in de Oosterschelde. De stroming is een stuk zwakker dan voorheen en dat is de oorzaak van de zandhonger in het estuarium. De zandbanken, zo belangrijk voor de wadvogels, kalven langzaam maar zeker af. Gelukkig zijn er beheersplannen op gang gekomen. Ondertussen kun je – vooral in de winter – op de Neeltje Jans ook heerlijk vogels kijken. Speur de binnen- en buitenhavens af op vogels als parelduiker, ijsduiker, fuut, dodaars, geoorde fuut, kuifduiker, middelste zaagbek, brilduiker en veel meer. Lees meer

2. Noord-Beveland

Noord-Beveland is één van de kleinere eilanden in de Zeeuwse delta. Ook dit eiland wordt natuurlijk gedomineerd door de akkerbouw. De Zeeuwse klei is heel vruchtbaar. De hele noordkust van het eiland grenst aan de Oosterschelde. En dat betekent dat je de hele dag het zonlicht mee hebt! Van Colijnsplaat tot Wissenkerke ligt een ketting van natuurgebieden op je te wachten. Ga er lekker wandelen of fietsen. Of, als je minder goed ter been bent, dan gewoon de auto pakken en de natuurgebieden afrijden. Dit zijn de locaties die Sjaak en ik regelmatig bezoeken.

Colijnsplaat

Colijnsplaat is een klein vissersplaatsje met een eigen vismijn. Vlak buiten het dorp staat op de zeedijk een luxe vogelkijkhut. Ervoor valt bij laag water een enorme slikvlakje droog. Steltlopers, meeuwen, sterns en eenden foerageren hier ongestoord, want hier mag niemand komen. Bij de vogelkijkhut begint de keten aan natuurgebieden die je naar Wissenkerke voeren. Buitendijks ligt er een fietspad. Ik vind een wandeling langs de Oosterschelde ook altijd geweldig op deze plek. Lees meer

Voormalige landbouwhaventje

Eén van de mooiste plekjes in Zeeland en langs de Oosterschelde is voor mij het voormalige landbouwhaventje op tussen Colijnsplaat en Wissenkerke. De haven is vrijwel volledig dicht geslibt. Er bevindt zich nu zelfs een mooi stukje kwelder in! Vanaf de kade kun je het water zien komen en gaan. En op het ritme van het water komen en gaan ook de vogels. Bij hoog water verzamelen ze zich op de strekdam. Bij laag water verspreiden ze over de modderbanken in de haven. Dit is een rustgebied optima forma! Lees meer

Inlaag Keihoogte

Bij het dorpje Wissenkerke ligt een klein natuurgebiedje wat je beslist bezocht moet hebben. De vogelkijkhut in dit gebiedje behoort wat mij betreft tot de beste van Nederland. Ingegraven, altijd zon in de rug, en heel belangrijk: de vogels paraderen vlak voor je langs. Afhankelijk van de waterstand soms op slecht een paar meter afstand. Te kort vaak om de vogel goed te kunnen filmen of fotograferen. Onlangs is een vogeleiland aangelegd en daar maken de vogels gretig gebruik van. Ben je vroeg in de ochtend in het gebied, dan maak je ook kans op de vos die er dan jaagt. Lees meer

3. Tholen & Sint-Philipsland

Tholen en Sint-Philipsland zijn twee kleine eilanden in het oostelijke deel van de Oosterschelde. Beide eilanden worden geheel, of ten minste voor het grootste deel, omringd door de zeearm. Beide eilanden begrenzen de Oosterschelde helaas ook met een onnatuurlijke, harde scheiding: de Oesterdam en de Philipsdam. Deze dammen temmen de wateren van het Krammer, Volkerak, Schelde-Rijnkanaal en het Zoommeer. Deze voormalige delen van de Schelde zijn nu zoet en er heeft zich gelukkig een heel interessante natuur ontwikkeld. Ik begin mijn tocht op de Oesterdam en rij langzaam maar zeker naar Sint-Philipsland. Wil je de gebieden die ik hieronder beschrijf op één dag aandoen, dan heb je een auto nodig. Fietsen kan prima op de eilanden, op het eiland Tholen is zelfs een buitendijks fietspad aangelegd. Maar de afstanden tussen de natuurgebieden zijn te groot om ze op één dag met de fiets aan te doen.

Oesterdam

De Oesterdam vormt de harde scheiding tussen Oosterschelde en Zoommeer. Het Zoommeer is nu een zoetwaterbak waar je vooral in de periode maart tot en met mei geweldig vogels kunt kijken. Wandel tussen Oesterdam en Deurloo Kaaitje over de zeedijk en geniet in deze periode van de duizenden watervogels die er overwinteren en zich voorbereiden op het broedseizoen. In het riet en de struiken op de oevers nestelen zangvogels als blauwborst, grasmus, rietgors en rietzanger.

Op de Oesterdam zelf rij ik altijd een rondje langs de Bergse Diepsluis en het wad voor de sluis. Op het slik foerageren steltlopers als wulp, bontbekplevier, tureluur en scholekster. En op het water overwinteren watervogels als dodaars, geoorde fuut, fuut, brilduiker, middelste zaagbek en rotgans. Soms zie je bij hoog water op het talud van de Bergse Diepsluis groepjes tureluurs staan uitrusten. En in de sluis zelf jaagt de ijsvogel. Lees meer

Karrenvelden in de Schakerloopolder

Pal voor de Oesterdam liggen de zogenaamde Karrenvelden. Ooit, in een ver verleden, werd hier de grond weggegraven en gebruikt voor de aanleg van de zeedijk. Het land werd drassig, er ontwikkelde zich een brakwaternatuur en dit zijn de restanten van die oude, door mensen gevormde natuur. De laatsten decennia is het kleine karrenveld uitgebreid met nieuwe delen. Eerlijk is eerlijk: de oudste delen blijven het mooist, wat niet betekent dat in de nieuwe delen niets te zien valt.

De Karrenvelden voor de Oesterdam vind ik één van de meest charmante natuurgebiedjes die ik ken. Vanaf de omringende weggetjes kun je de vogels van heel dichtbij bekijken. Steltlopers als watersnip, kluut, rosse grutto, tureluur, wulp en zwarte ruiter. In het voorjaar vind je op één van de eilanden een grote broedkolonie kokmeeuwen en een enkele zwartkopmeeuw. En héél soms zweeft de zeearend over. Lees meer

Scherpenissepolder

Over karrenvelden gesproken… Die liggen vanouds ook in de Scherpenissepolder, een eindje verderop, hemelsbreed niet eens zo gek ver van de Oesterdam vandaan. Ook hier zijn de oude delen uitgebreid met nieuwe. Hoewel er een vogelkijkhut aan de rand van het natuurgebied is geplaatst, vind ik een bezoek aan dit gebied niet het meest urgent. Het is maar lastig te overzien. Het is ondertussen wel een aardige tussenstop op weg naar het volgende uitkijkpunt: Gorishoek. Lees meer

Gorishoek

Gorishoek is feitelijk niet meer dan een korte pier de Oosterschelde in. Vanaf de pier wordt in de zomermaanden gevist op makreel, geep en zeebaars. In najaar en winter maak je hier echter kennis met het ware gezicht van de Oosterschelde: gure wind, striemende regen, klotsend water en veel kapotte oesterschelpen op het asfalt. Hier overleven alleen de meest geharde vogels. Soms vliegt hier een groepje sneeuwgorzen rond. Rotganzen dobberen op het water, evenals een enkele eider. Speur het water af naar bruinvissen, want die hebben het in dit visrijke water prima naar hun zin. Lees meer

Hier stopt mijn beschrijving van natuurgebieden aan de zuidkant van het eiland Tholen. Na Gorishoek gaat de Oosterschelde evenwel verder. Bij laag water vallen tussen de dorpen Sint-Maartensdijk en Stavenisse enorme lappen slik droog. Op een enkele plek na, zijn deze slikken verboden terrein voor mensen. Wadvogels kunnen er ongestoord foerageren. Beklim hier en daar de zeedijk en speur met verrekijker of telescoop het wad af. Hieronder ga ik verder met natuurgebieden in het noorden van het eiland Tholen en natuurlijk met Sint-Philipsland.

Het Stinkgat

Het Stinkgat wordt gevormd door de restanten van een oude kreek. Er bevindt zich een gluurmuur in het gebied. Betreed het plateau met de nodige voorzichtigheid. De vogels zien jou door de gluurgaten even goed als jij de vogels. Schuwe soorten als pijlstaart, wintertaling en witgatje zijn dan direct met de noorderzon vertrokken. Dit charmante natuurgebiedje levert vooral in voorjaar en aan het einde van de zomer interessante waarnemingen op. Zo trekt hier de krombekstrandloper elk jaar in kleine aantallen door.

Wil je ook genieten van de buitendijkse natuur, wandel dan verder naar de zeedijk. Hier heb je een geweldig uitzicht over de kwelders in de Krabbenkreek, een prachtige uitloper van de Oosterschelde. Soms foerageren hier honderden wintertalingen op het wad. Lees meer

De Krabbenkreek

Over de Krabbenkreek gesproken. Vanaf Sint-Annaland is een buitendijks fietspad aangelegd dat je naar Stavenisse brengt. Je hebt uitzicht over het noorden en dat betekent vrijwel de hele dag zonlicht in je rug. Heel gunstig dus. Speur in najaar en winter het water af op soorten als dodaars, geoorde fuut, kuifduiker, middelste zaagbek, brilduiker en rotgans. Geraak je een eindje buiten de bebouwde kom, dan zit je meteen in een stiltegebied. Lees meer

Sint-Philipsland

Het kleine eiland Sint-Philipsland leent zich uitstekend voor een dagje fietsen. In de uitgestrekte polders ben je getuige van intensieve akkerbouw. In de brakke sloten maak je evenwel kans op ijsvogel en kleine zilverreiger. Waar mogelijk fiets je de dijk op (of je stapt af en je loopt de dijk op). Je hebt geweldige uitzichten over de kwelders en het wad.

Bij de voormalige veerhaven kun je een tussenstop maken in Restaurant Het Veerhuis. In najaar en winter speur je wad en water af op steltlopers, rotganzen en overwinterende watervogels. Voor de veerhaven heeft Zeeuws Landschap een stukje nieuwe natuur aangelegd. Hier ook even stoppen, maar kijk uit: de weg loopt vlak langs het gebied, de vogels kunnen schuw reageren. In de slootjes overwinteren trouwens elk jaar dodaars. Lees meer

Philipsdam

De Philipsdam begrenst aan de andere kant de Oosterschelde. Het is de onnatuurlijke scheiding met het Krammer. Aan beide kanten van de dam zitten massa’s vogels. De parallelweg voor langzaam verkeer is ideaal om er te fietsen of te wandelen. Hier heb je uitzicht over het Krammer, het zoete deel dus. Het Slaak, de uitloper van de Oosterschelde, is vanaf het recreatieterrein goed te bekijken. Vergeet ook niet om een bezoekje te brengen aan de vogelkijkhut (bij de uitkijktoren over het sluizencomplex) en de plasjes voor de Grevelingendam. En wil je een uitgebreide wandeling maken, bezoek dan de Slikken van de Heen. De Philipsdam beschouw ik als één van de belangrijkste vogelboulevards van Zeeland. Lees meer

4. Zuid-Beveland

Eerlijk gezegd: om vogels te kijken in of rond de Oosterschelde, denk ik niet als eerste aan Zuid-Beveland. Dat komt vooral doordat de andere eilanden genoeg te bieden hebben en ik niet zo veel behoefte heb om de noordkust van Zuid-Beveland af te struinen. Maar er is toch ook een hard punt: de noordkust van Zuid-Beveland kent niet zo gek veel binnendijkse natuurgebieden waar je je ook even kunt laven aan de vogels. En de polders zijn hier wel heel erg uitgestrekt en bovendien in gebruik door intensieve akkerbouw. Toch een paar gebieden, die je maar het beste met de auto kunt bezoeken, want de afstanden tussen de gebieden is best groot. En wie weet voeg ik de komende tijd nog een paar natuurgebieden toe aan dit overzicht…

De Rattekaai

De Rattekaai reken ik tot de mooiste plekjes rond de Oosterschelde. Eenmaal buitendijks heb je een weids uitzicht over de kwelders en drooggevallen slikpartijen. Lekker je stoeltje neerzetten en genieten van de dynamiek van eb en vloed. Lees meer

Roelshoek

Over uitgestrekte slikpartijen gesproken… Bij Roelshoek zie je bij laag water het water niet eens meer! Zo hoort het te zijn in de hele Oosterschelde. Geweldige modderbanken waar het voor wadvogels goed foerageren is. Nadeel van dat enorme wad is dat de vogels héél ver weg kunnen zitten. Meestal houden steltlopers zich immers op rond de vloedlijn. En als die op honderden meters, of zelfs op een kilometer afstand ligt, dan zijn ze nauwelijks meer te zien. Bezoek deze locatie daarom bij voorkeur tussen twee uur voor en twee uur na hoog water. Het is ondertussen een heerlijk stiltegebied hoor. En je wandelt over de zeedijk lekker naar de Rattekaai. Heerlijk genieten van wat de Zeeuwse natuur te bieden heeft! Lees meer

Schor Wilhelminapolder

Een heel eind verderop, achter Wilhelminadorp, ligt een prachtig stukje schor waar je bij hoog water van dichtbij steltlopers en eenden kunt bekijken. Ze drommen in groepjes samen en trekken zich niets aan van wandelaars en fietsers (zolang je je een beetje rustig houdt natuurlijk). In de winter vliegen er soms groepjes sneeuwgorzen rond. En binnendijks hebben de polders ook veel te bieden. Bij hoog water lopen er grote groepen wulpen over de akkers. In de watergangen foerageren kleine zilverreigers. En in de winter zitten er grote groepen toendrarietganzen in de polders. Je kunt hier heerlijk wandelen en fietsen! Lees meer