In september is de najaarstrek al in volle gang. Het is eigenlijk een heel fijne maand om vogels te kijken. Aan het begin van de maand zie je nog niet de grootste aantallen voorbij trekken, maar naarmate de maand vordert nemen ook de aantallen toe, afhankelijk van de weersomstandigheden. In dit artikel laat ik je zien welke vogels je in september kunt zien en in welke gebieden je heel goed kunt vogels kijken in september.

Vogels kijken in september: de soorten

Zoals ik hierboven al schreef: september is een heel fijne maand om vogels te kijken. Langs de kust en in slikgebieden in het binnenland zie je weer veel steltlopers. Soorten als bosruiter, groenpootruiter, kanoet, witgatje, oeverloper, bonte strandloper, drieteenstrandloper en soms een bijzondere soort als de blonde ruiter, gestreepte strandloper of breedbekstrandloper. In het begin van de maand trekt ook de krombekstrandloper door. Een soort die ik zelfs nog nooit heb gezien! Ook de grauwe franjepoot zie je plots in allerlei streken opduiken, soms in groepjes.

Ook zangvogels zijn begonnen aan hun trek naar het zuiden. De aantal zijn nog voorzichtig. Fitis, tuinfluiter, bonte vliegenvanger, grauwe vliegenvanger, paapje, tapuit, boompieper en braamsluiper trekken langs. Een bijzondere soort die elk jaar ook in mijn woonomgeving wordt gezien, maar die ik tot nu toe slechts één keer heb gezien, is de draaihals.

Woon je in de buurt van Ridderkerk, breng dan in de eerste week van september een bezoek aan de Crezéepolder. Hier kun je getuige zijn van een bijzondere trek: die van de purperreiger. Ze stijgen in groepjes op in Kinderdijk, aan de overkant van de rivier de Noord en je ziet ze over het dorp en soms ook over het natuurgebied wegtrekken richting het zuiden. Werkelijk een bijzonder tafereel. Het hoogtepunt van de trek van de purperreiger ligt in de laatste week van augustus en de eerste van september.

Staat de wind uit het oosten, dan maak je in het hele land kans op groepjes overvliegende kraanvogels en zwarte ooievaars. De grootste kans op het zien van kraanvogels heb je in het oosten van het land.

En dan moet ik natuurlijk de roofvogels nog noemen. De wespendieven zijn al vertrokken. De buizerden zoeken op warme dagen naar een thermiek en dan kun je er soms tientallen zien cirkelen. En af en toe meldt zich een bijzondere soort als de grijze wouw of een steppekiekendief. In het oosten van het land is de Eltenberg een prima locatie om de trek van de roofvogels te volgen.

Vogels kijken in september: de gebieden

Het leuke van september is dat je in vrijwel elk gebied goed kunt vogels kijken. Overal duiken vogels op. Waarbij gezegd moet worden dat de zangvogels niet heel veel geluid maken en zich een beetje onzichtbaar maken. Maar wie goed kijkt en luistert, zal veel zien.

In september breng ik mijn eerste bezoek aan de Zuidpier van IJmuiden. Na een lange reis langs de kust of over het water strijken de zangvogels doodvermoeid neer op de pier. Het zijn meestal geen heel zeldzame soorten, maar het is wel fascinerend om te zien hoe soorten als tapuit, goudhaantje, fitis en roodborst tussen de rotsblokken naar voedsel zoeken.

Op de pier en het strand ervoor zie je soorten als bonte strandloper, drieteenstrandloper, krombekstrandloper, kanoet en rosse grutto. Het aardige is dat ze in het begin van de maand nog deels in zomerkleed zijn. Aan het eind van de maand zijn de restanten van het zomerkleed echter vrijwel verdwenen. Op het strand verzamelen zich de grote sterns in groepjes om zich op te maken voor hun reis naar het zuiden.

De Maasvlakte is in september een supermaand om zangvogels te kijken. In het struweel in de duinen strijken ze neer en zoeken ze naar voedsel. Soms zit er een bijzondere soort tussen, de sperwergrasmus bijvoorbeeld, of een kleine vliegenvanger.

Ben je in de gelegenheid om Texel of een van de andere waddeneilanden te bezoeken in september, dan is dat een regelrechte aanrader. Hier komen zangvogels en wadvogels samen. Elk jaar worden op de waddeneilanden en in het bijzonder op Texel veel verrassende waarnemingen gedaan. Maar natuurlijk zijn ook het Lauwersmeer, de Biesbosch en de Prunje uitstekende locaties om in september vogels te gaan kijken.

Een beetje onzichtbare trek

Denk ik aan najaarstrek, dan denk ik aan de enorme aantallen zangvogels die vroeg in de ochtend langs de kust vliegen. In september is het zo spectaculair nog niet. Ik typeer de najaarstrek in september als ‘een beetje onzichtbaar’. De trek glijdt enigszins geleidelijk aan je voorbij. Zelfs op een hotspot als de Maasvlakte zijn de aantallen bonte vliegenvangers niet groot. Zie je er drie of vier jagen vanaf een hek, dan is het veel. Soms is het dus een kwestie van goed zoeken en veel meters maken.

Hoe kun je het beste de najaarstrek volgen?

In de meeste gebieden kun je het beste een beetje rondwandelen, op zoek naar de vogels. Wil je de vogels ook fotograferen, schrijd dan voorzichtig door het landschap.

Een andere tactiek, en soms veel effectiever, is om op een uitkijkpunt te gaan zitten met verrekijker en telescoop in de aanslag. Zit je een paar uur, dan zie je alles wat voorbij komt. Dit is vooral handig wanneer je de vogels wilt zien of tellen.

Ik hoop je met deze tips te hebben geïnspireerd om in september naar buiten te gaan. Gelukkig komt de zon al behoorlijk later op. Je hoeft dus niet extreem vroeg je bed uit om vogels te gaan kijken.