Het najaar is één van de mooiste jaargetijden om vogels te kijken. Al was het maar vanwege de heerlijke herfstomstandigheden die een wandeling door een natuurgebied tot een feest maken. Of beter nog: de combinatie van een heerlijke natuurwandeling met een bezoek aan een gezellig restaurantje na afloop. Maar in dit artikel gaan we eerst wandelen en naar vogels kijken. Het restaurant kan nog wel even wachten.
In het najaar zijn miljoenen vogels op drift. Ze trekken van noord naar zuid, van hun broedgebieden naar de gebieden waar ze overwinteren. Voor sommige soorten is Nederland het overwinteringsgebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de rotgans, brilduiker, middelste zaagbek, topper, nonnetje, maar ook aan de grote zilverreiger die je in het najaar in veel grotere aantallen in ons land zien dan in voorjaar en zomer. Voor andere soorten is Nederland vooral een tussenstation. Wadvogels als bonte strandloper, rosse grutto en zilverplevier verblijven hier gedurende een aantal weken. Ze vreten zich vol om de volgende etappe aan te kunnen. En dan zijn er nog de zangvogels die op hoogtijdagen met honderdduizenden tegelijk over ons land vliegen. En tot slot noem ik de dwaalgasten. Zeldzame vogels die de weg zijn kwijtgeraakt en in ons land zijn terecht gekomen. Je ziet het vanaf augustus beginnen. Dan wordt het rijtje waarnemingen van zeldzame soorten op waarneming.nl steeds langer om in november weer iets korter te worden. Zo zag ik in september 2021 een waterrietzanger in de Nieuwe Dordtse Biesbosch, één van de meest bedreigde vogels in Europa en zelfs wereldwijd. Maar ook de zwermen met zwaluwen vind ik fascinerend om te zien.
Het najaar begint als het om vogels kijken gaat, wat mij betreft al in augustus. De eerste steltlopers trekken dan door. Bonte strandloper, kemphaan, groenpootruiter en zwarte ruiter bijvoorbeeld. Of was denk je van de krombekstrandloper? Voor mij is de laatste nog altijd een soort die ik nog nooit heb gezien. En opeens wemelt het weer van de watersnippen, één van de mooiste steltlopers die ik ken. De weidegebieden zijn helaas weer leeg. De grutto’s zijn nu echt vertrokken. Hooguit kom je er in natte gebieden als de Biesbosch of de Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer nog een paar tegen.
De lepelaars verzamelen zich in grote groepen in de Waddenzee, de Biesbosch of in de Zeeuwse delta. Jonge zeearenden en visarenden vliegen uit en laten zich zien. En wat denk je van de purperreigers die zich bij Kinderdijk verzamelen en in de weken van eind augustus en begin september in groepen het luchtruim kiezen in de richting van het zuiden.
In het najaar bezoek ik het liefst vogelgebieden langs de kust. Het kan daar dan al lekker guur zijn. Wind en regen zijn niet ideaal om vogels te filmen, maar je frist wel lekker op van het herfstweer. Hangt er een hogedrukgebied boven Nederland, dan zijn de omstandigheden weer wel heel gunstig. Ga dan eens vroeg uit de veren en maak de zonsopkomst mee in een natuurgebied. Dat is werkelijk betoverend mooi! Breng eens een bezoek aan de Brouwersdam of Zuidpier bij IJmuiden. De zeevogeltrek speelt zich af in de eerste uurtjes van de dag. Het is echt een belevenis om soorten als dwergmeeuw, jan-van-gent, grote jager en allerlei verschillen soorten sterns langs de kust te zien vliegen.
In het binnenland valt natuurlijk ook veel te beleven. Langs de rivieren maak je kans op steltlopers, eenden, waadvogels en roofvogels. Op de Veluwe duikt ook menig bijzondere soort op. Kruisbekken zie je er, en wat denk je van draaihalzen (die je trouwen overal in ons land kunt tegenkomen)?
Hup, de frisse herfstlucht in! Op zoek naar vogels.
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
 | (voor elk budget de drie beste opties) |
 | (héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!) |
 | (voor elk budget een paar opties) |
 | (per provincie gesorteerd) |
 | (aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten) |
 | (lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken) |
 | (mijn persoonlijke top tien) |