Toen het water in het Krammer-Volkerak van zout naar zoet ging, werd het plots een giftig meer. Blauwalg tierde welig en verstikte het onderwaterleven. En ik weet uit ervaring dat ook het bovenwaterleven niet enthousiast werd van de weeïge geur. Zeven jaar woonde ik aan de haven van Ooltgensplaat die elke zomer blauw-groen kleurde van de dikke laag algen. Nu, zoveel jaar later, lijkt het water in het Krammer-Volkerak veel meer in balans. Het is helder en biedt leven aan ontelbare planten en dieren, waaronder veel vogels. In dit artikel leg ik je uit welke vogels je zoal in het Krammer-Volkerak kunt zien en wat de beste plekken zijn om de vogels te gaan bekijken.

De mooiste vogels van het Krammer-Volkerak

Het hele jaar door verblijven er duizenden en duizenden vogels in het Krammer-Volkerak. Reigers, aalscholvers, eenden, ganzen, futen, steltlopers, meeuwen, roofvogels en zangvogels. Wat zijn de meest in het oog springende soorten die je er kunt zien? Mijn top tien vind je hieronder (de meeste foto’s zijn gemaakt door Sjaak Huijer, overigens niet perse in het Krammer-Volkerak).

#10. Kleine zilverreiger
Wie had dat gedacht? Dat er nog eens kleine zilverreigers in het Krammer-Volkerak zouden broeden? Toch is dat het geval. Elk jaar broeden in de struiken en bomen op de eilanden in het meer kleine zilverreigers. En het leuke is dat je ze natuurlijk overal in de buurt kunt zien jagen. Op de eilandjes broeden ook grote zilverreigers, blauwe reigers en aalscholvers. Fraaie natuur dus daar in dat grote meer!

#9. Grote zaagbek
De grote zaagbek zie je vanaf oktober tot en met maart in de beschutte plekken van het Krammer-Volkerak. In de haven van Ooltgensplaat bijvoorbeeld, of in het kanaal voor Oude-Tonge. Ook Sluishaven is een plek waar je in de winter altijd grote zaagbekken kunt zien.

#8. Bruine kiekendief
Roofvogels zijn rijkelijk aanwezig in mijn top 10. De bruine kiekendief broedt in de moerassige gebieden. In het najaar trekt hij weg naar het zuiden, hoewel: er overwintert altijd wel een aantal in eigen land. Met de bruine kiekendief moet ik natuurlijk ook de blauwe kiekendief noemen. Die kun je elke winter in de natuurgebieden zien jagen.

#7. Geoorde fuut
Een beauty onder de futen, zeker in de zomer. Geoorde futen overwinteren in grote aantallen op het Krammer-Volkerak. Ze verzamelen zich in groepen. In de winter zijn de wit-grijs-zwart. Maar naarmate het voorjaar vordert, komen ze steeds meer in zomerkleed. En dat is betoverend mooi! Je kunt ze in april en mei haast overal in het Krammer-Volkerak tegenkomen, zoals voor het strandje bij Ooltgensplaat.

#6. IJsduiker
Op het Krammer-Volkerak worden elke winter ijsduikers gemeld. Deze geweldige duiker is een waar slagschip. De beste kans om hem te zien is bij de Krammersche Slikken. Maar dit gebied is niet toegankelijk en je dus heb je een goede telescoop nodig om hem in beeld te krijgen.

#5. Lepelaar
Ook de lepelaar broedt op de eilanden in het Krammer-Volkerak. Je ziet ze in grote groepen jagen in de ondiepe kreken en waterlopen langs het meer. Voor de gloednieuwe vogelkijkhut in de Hellegatsplaten zagen Sjaak en ik deze groep foerageren.

#4. IJsvogel
Een ijsvogel zien, dat willen we allemaal! Gelukkig waren de voorbije winters mild en vliegen er talloze ijsvogels rond langs de oevers van het Krammer-Volkerak. Zoals deze, voor de vogelkijkhut op de Philipsdam.

#3. Havik
Sjaak kan mooi vertellen over zijn ontmoeting met de havik die vlak voor zijn neus een bergeend sloeg. De arme eend overleefde de aanval, maar was er wel gehavend aan toe. Er schijnen veel haviken te nestelen in de bossen rond het Krammer-Volkerak. Het is een geweldenaar, deze woesteling!

#2. Visarend
Tijdens de doortrek, in voor- en najaar, jaagt de visarend boven het Krammer-Volkerak. Zijn duikvluchten zijn spectaculair. En helemaal wanneer hij een vis uit het water weet te sleuren!

#1. Zeearend
De zeearend maakt het succesverhaal van het Krammer-Volkerak compleet. In 2019 broedde er een paartje in de Hellegatsplaten. Overal rond het meer kan er plots zo’n vliegende deur opduiken. Ik dacht altijd dat het wel een uit de kluiten gewassen buizerd zou zijn, zoiets. Maar toen ik er eentje van redelijk dichtbij zag, was ik verkocht. Wat een majestueuze roofvogel!

Deze top 10 vogels in het Krammer-Volkerak is natuurlijk een heel subjectieve keuze. Ik had ook de draaihals kunnen noemen die hier elk jaar op doortrek wordt gezien. En de beflijster die in april/mei doortrekt. Brilduiker, witgatje en goudvink mogen er ook zijn. En al die andere vogels die in grote getale afkomen op het heldere en voedselrijke water van het Krammer-Volkerak. Een gebied om zuinig op te zijn!

De beste vogelgebieden rond het Krammer-Volkerak

Waar kun je deze vogels (en al die andere soorten) het beste bekijken? Wat zijn de beste vogelgebieden rond het Krammer-Volkerak? Hieronder een korte introductie met in veel gevallen een verwijzing naar een uitgebreidere beschrijving.

De Hellegatsplaten
Bij Ooltgensplaat ligt natuurgebied de Hellegatsplaten, één van mijn favoriete natuurgebieden. De drie vogelkijkhutten in het gebied bieden elk moment van de dag een fantastisch uitzicht over het gebied. Hier broedt de zeearend. En waden lepelaar, grote zilverreiger en kleine zilverreiger op een paar meter van je vandaag voorbij. Lees meer.

Krammersche Slikken
Dit uitgestrekte natuurgebied ligt tussen Ooltgensplaat en Oude-Tonge. Het is één van de parels van het Krammer-Volkerak. En dat komt, hoe vreemd dat ook klinkt, doordat het gebied niet toegankelijk is. Hier gaat de natuur ongestoord haar gang. Wel kun je vanaf de dijk het gebied overzien. Neem een goede verrekijker mee en liever ook een telescoop, want de vogels kunnen op grote afstand zitten. Lees meer.

Oude-Tonge
Oude-Tonge is een slaperig dorpje op Goeree-Overflakkee. De jachthaven is met een kanaal verbonden met het Krammer-Volkerak. En juist op dit kanaal en rond de ingang ervan wemelt het van de vogels. Grote zaagbek, brilduiker, middelste zaagbek, ijsvogel en vele andere watervogels laten zich er zien. En soms van heel dichtbij. Ben je op de fiets, ga dan buitendijks naar de Grevelingendam. Een mooie fietsroute om te genieten van de vele watervogels. Lees meer.

Grevelingendam
Er grenst slechts een klein stukje Grevelingendam aan het Krammer-Volkerak. Maar wat voor een stukje! Hier ruien en overwinteren duizenden watervogels. Brilduiker, middelste zaagbek, fuut, geoorde fuut, tafeleend en soms ook toppereenden zwemmen er met vele andere soorten op. Ik raad je aan om dit deel van het Krammer-Volkerak goed met een telescoop af te speuren. Lees meer.

Philipsdam
De Philipsdam is één van de belangrijkste vogelboulevards van Zeeland. Aan de zoete kant ervaar je het rijke vogelleven van de Krammer-Volkerak. Aan de buitenkant krijg je een indruk van het biotoop voor de aanleg van de deltawerken. Stiekem vind ik de zoute kant de ‘echte natuur’. Maar die komt in het Krammer-Volkerak nooit meer terug, ook niet als het water zout gemaakt zou worden. Laat het meer dus maar lekker zoet blijven. Lees meer.

Slikken van de Heen
Wil je eens een heerlijke wandeling door de natuur maken, dan moet je zeker de Slikken van de Heen zeker eens bezoeken. Aan het einde van de Philipsdam, op het eiland Sint-Philipsland, parkeer je de auto en je gaat de dijk over. De onverharde paden kunnen lekker glibberig zijn, dus doe goed schoeisel aan. Lees meer.

Dintelse Gorzen
Zou je bovenstaande gebieden in één dag bezocht hebben, dan ben je nu bijna aan het einde van je tocht. Bij het dorpje De Heen ligt dit uitgestrekte gebied waar je heerlijk kunt wandelen. Lees meer.

Sint Anthoniegorzen bij Willemstad
De laatste parel aan de sierketting van vogelgebieden rond het Krammer-Volkerak. Ach, eerlijk gezegd zou ik niet speciaal voor dit gebied afreizen. Er bevindt zich in de dijk wel een vogelkijkhut die je doet uitzien over de vele eenden en ganzen in het gebied. Een leuke tussenstop, meer niet. Maar wel in de buurt van Willemstad, een historisch vestingsstadje waar je op culinair vlak veel moois aantreft. En dat laatste is ook belangrijk, nietwaar? Lees meer.

---

Bereikbaarheid van het Krammer-Volkerak

Over de bereikbaarheid van de natuurgebieden in het Krammer-Volkerak hoef je je geen zorgen te maken. Stuk voor stuk zijn alle gebieden ontzettend goed bereikbaar met de auto. Het gebied rond het Krammer-Volkerak leent zich uitstekend voor heerlijke fietstochten. En wil je het eens anders aanpakken, dan kun je natuurlijk ook vanaf je boot genieten van de vele watervogels.

---

Het Krammer-Volkerak zoet of toch weer zout?

Na jaren van ellende met de blauwalg meent ‘de overheid’ dat het tijd is om drastische maatregelen te nemen. Er liggen plannen gereed om het Krammer-Volkerak (en dus ook het Zoommeer) weer zout te laten worden. Je zou zeggen: dan keert de oorspronkelijke situatie weer terug, maar schijn bedriegt. Het getij keert namelijk niet terug, of slechts in zeer beperkte mate. De vraag of deze plannen goed of fout zijn, heb ik proberen te beantwoorden in dit artikel.