Nationaal Park is het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa. Twee maal per dag stuwt de vloedstroom het water ongeveer 80 centimeter op. En staat er een stevige noordwester, dan komt het water nóg hoger! Geen wonder dat je overal kreken, vloedbossen en waterplassen aantreft. De Biesbosch is een enorm uitgestrekt gebied waar je heerlijk kunt wandelen, fietsen en varen. En ondertussen ook vogels kijken! Het grootste deel van de Biesbosch ligt in Brabant (de Brabantse Biesbosch). Twee andere grote delen liggen ten noorden van de rivier de Nieuwe Merwede (de Sliedrechtse Biesbosch en een deel grenzend aan het Hollands Diep. Ik beperk me hier tot de Brabantse Biesbosch en de Tongplaats, een deel van de Biesbosch dat grenst aan het Hollands Diep en behorend tot de Dordtse Biesbosch. In dit artikel leg ik je uit welke vogels je in elk jaargetijde zoal kunt zien.
Vogels kijken in de Biesbosch #winter
In de winter is het als vogelaar goed toeven in de Brabantse Biesbosch. In de omgeving van het Biesbosch Museum kun je heerlijk wandelen. In het struweel en de bossen zie je vinken en mezen, zoals sijs, appelvink, putter, matkop en goudhaantje. Op en langs het water zie je soorten als nonnetje, grote zaagbek, dodaars, aalscholver, fuut, ijsvogel, Canadese gans, baardmannetje, watersnip, witgatje, grote zilverreiger. Heb je geluk dan valt je oog in een rietkraag op de roerdomp of waterral. Op de slikranden foerageren waterpiepers en witte kwikstaarten. Tijdens je wandeling rent regelmatig een ree voor je uit. Vraatsporen van bevers verraden de aanwezigheid van dit fascinerende zoogdier. Een locatie die ik in de winter altijd aandoe ik de omgeving van het Gat van Lijnoorden, voor of achter het Biesbosch Museum (hangt van de aanrijroute af). Hier bevindt zich ook een fraai geplaatste vogelkijkhut die je vanaf de weg al ziet.
Helemaal aan de andere kant, in de omgeving van de Spieringsluis is het ook interessant. De geasfalteerde weg is uitsluitend toegankelijk voor bestemmingsverkeer, ik raad je aan om je fiets mee te nemen. Dit weggetje is namelijk razend interessant! Aan de zijde van de rivier bevinden zich uitgestrekte rietvelden, het leefgebied van baardmannetjes. Er bevindt zich zelfs een soort van jachthutje in het rietveld. Ik heb er zelf nog niet in gezeten, maar dat gaat binnenkort zeker een keer gebeuren. In de winter verblijft in de struiken de klapekster. In de weilanden grazen grote groepen ganzen. Je ziet er de grote zilverreiger. Groepjes reeën leven er. Heb je geluk, dan zie je ook hier de zeearend. Aan de oevers maak je natuurlijk kans op de ijsvogel, maar dat geldt voor de hele Biesbosch. Buizerd, havik en sperwer maken de bossen onveilig. Voor mensen die minder goed ter been zijn is achter de Spieringsluis een goed begaanbaar wandelpad uitgezet.
Vogels kijken in de Biesbosch #voorjaar
Het voorjaar vind ik zelf de beste periode om vogels te kijken in de Biesbosch. Het voorjaar begint eigenlijk al in februari. Dan ‘vallen’ grote groepen grutto’s het land binnen. In de Biesbosch tanken ze na de lange reis uit het zuiden weer energie bij. In de slikpolders is eten genoeg te vinden. Je kunt dan groepen zien van honderden exemplaren, vaak in de Noordwaard. Een spectaculair gezicht. Vanaf maart zoeken de grutto’s de broedgebieden elders in het land op. Maar dan trekken er natuurlijk nog allerlei andere vogels door richting het noorden. Denk aan de bonte strandloper, krombekstrandloper, regenwulp en zomertaling.
Vanaf maart zangvogels als rietzanger, snor, kleine karekiet, blauwborst, sprinkhaanrietzanger, fitis, tjiftjaf, zwartkop, grasmus, gekraagde roodstaart, gele kwikstaart, veldleeuwerik, koekoek en nachtegaal weer terug naar hun broedgebieden. Andere zangvogels verblijven er het hele jaar. Maar omdat de balts is begonnen, zie en hoor je ze beter dan in andere seizoenen. Denk bijvoorbeeld aan de rietgors, cetti’s zanger, groenling en putter. Een opsomming te geven van alle zangvogels die je in de Biesbosch kunt zien, gaat te ver. Reken maar dat als je in april of mei door de Biesbosch wandelt of fietst, je ontzettend veel soorten zult zien.
Spectaculair zijn natuurlijk de vele roofvogels die je in de Biesbosch kunt zien. In de eerste plaats natuurlijk de zeearend die hier de laatste jaren broedt. Ook visarend, havik, sperwer, bruine kiekendief, slechtvalk, boomvalk, buizerd en wespendief kun je er zien jagen. En de visarend broedt sinds een aantal jaar weer in de Biesbosch. Hieronder leg ik je uit waar je het nest kunt vinden.
Vergeet ondertussen ook al die watervogels niet! Ik kan ze moeilijk allemaal opsommen, maar ik heb er bijzondere vogels gezien als lepelaars, grote zilverreiger, kleine zilverreiger, dodaars, zomertaling, witgatje en ijsvogel. Naar aanleiding van een vraag van iemand op Youtube schreef ik ook een uitgebreider artikel Welke vogels kun je in het voorjaar zien in de Biesbosch?
Vogels kijken in de Biesbosch #zomer
Al vroeg in de zomer begint de najaarstrek al. Klinkt een beetje vreemd misschien, maar let maar eens op de kemphanen die je al vanaf eind juni kunt zien foerageren op de slikranden. Dat zijn mannetjes die de broedgebieden in het Hoge Noorden al hebben verlaten. De zomer leent zich uitstekend voor een wandel- of fietstocht door de Biesbosch. Vanaf eind juni houden veel zangvogels zich weliswaar stil, maar wie goed kijkt en luistert zal nog veel ontdekken. Vergeet ook niet om een avondwandeling te maken in de Biesbosch. Op een zomerse avond in de Biesbosch hoor en zie je van alles. Zeker op een stille, zonovergoten avond. Wie weet zie je in de schemering wel een kerkuil of steenuil jagen!
Vogels kijken in de Biesbosch #najaar
In het najaar is de tijd van de vogeltrek die zich ook in de Biesbosch laat merken. De waterpieper meldt zich weer, evenals watersnip, goudplevier, kanoet, zwarte ruiter, wulp, nonnetje, grote zaagbek, pijlstaart, wintertaling, smient en vele, vele andere vogels. Vanaf september tot en met november verblijven er enorme aantallen vogels in de Biesbosch. In alle delen van het nationale park kun je dan goed vogels kijken. Zelf ga ik dan het liefst naar de Brabantse Biesbosch achter Werkendam. In de Noordwaard, bij het Gat van Lijnoorden of in Polder Hardenhoek valt dan van alles te beleven.
Waar kun je de nestelende visarenden zien?
Vind je de genoemde soorten nog niet spectaculair genoeg dan is de visarend dat misschien. Deze schitterende roofvogel broedt zelfs in de Biesbosch! Nestelende visarenden in Nederland, dat mag je gerust spectaculair noemen. De visarenden arriveren zo ongeveer in april. De beste plek om de visarenden in de weer te zien, is bij het kantoor van Staatsbosbeheer op de Witboomkil. Een groepje fervente ‘visarendwatchers’ verzamelt zich daar regelmatig voor het hek in de hoop de visarend te zien. Je kunt er ook een stukje wandelen, de dijk op. Na een paar honderd meter kun je zitten op een bankje. Dit is natuurlijk helemaal fantastisch! Ik heb me laten vertellen dat je de meeste kans op een jagende visarend hebt bij eb. Als het water lager en lager komt, komen grotere vissen in het ondiepe water in de problemen en is het voor de visarenden tafeltje dekje.
Ook in Polder Maltha maak je in het voorjaar een goede kans om een visarend te zien. Hier jaagt hij namelijk regelmatig. Je kunt vanuit de vogelkijkhut de omgeving in de gaten houden, maar ik geef de voorkeur aan het wandelpad. Vanuit de vogelkijkhut kun je namelijk niet zien wat er boven je gebeurt.
Waar kun je de zeearenden het beste zien?
De zeearend is één van de meest spectaculaire vogels die je in de Biesbosch kunt zien. Door zijn grootte valt hij natuurlijk meteen op. En het goede nieuws is dat je de zeearend gelukkig in alle delen van de Biesbosch kunt tegenkomen. Maar er zijn een paar plekken waar je een iets grotere kans hebt om de zeearend te zien:
De Noordwaard. Kom je vanuit Werkendam, dan rij je vanzelf langs de Noordwaard Polder. Al meteen ten zuiden van de Bandijk kun je jagende zeearenden zien.
Aan eind van de Witboomkilweg, bij de boerenschuur naast het Boomgat, heb je uitzicht over een plas water. Hier jaagt de zeearend regelmatig. Of hij rust uit in de bomen achter het water. Dit is bij hetzelfde kantoor van Staatsbosbeheer als ik hierboven noemde bij de visarend. Eigenlijk is heel Polder Hardenhoek een goede plek om de zeearend te zien. Ik heb ze er op alle locaties rond deze plas en dit slikkengebied gezien. Soms in groepen van maar liefst acht zeearenden!
De Tongplaat, deel van de Dordtse Biesbosch, is ook een gebied waar je de zeearend kunt zien jagen of zien uitrusten in de bomen. Speur vanuit de betonnen vogelkijkhut de bomen aan de overkant af op rustende zeearenden.
Praktische informatie over vogels kijken in de Biesbosch
De Brabantse Biesbosch kun je bereiken via de A27, afslag Werkendam (dit is de Dijkgraaf Den Dekkerweg). Deze weg vervolgen en aan het einde linksaf de Bandijk op. De Bandijk volgen tot je in de Biesbosch bent.
Kom je vanuit de richting Dordrecht, dan kun je de Brabantse Biesbosch ook via een veerpont bij de Kop van het Land bereiken. Elk kwartier vaart de pont over. Hou er rekening mee dat op zaterdag en zondag de pont pas laat in de loop van de ochtend begint te varen. Dan slapen de schipper en zijn medewerkers heerlijk uit. Even de vaartijden checken!
De Tongplaat is een van de stukken land die recent zijn ontpolderd. Ook hier bevindt zich een vogelkijkhut. Uitgebreide informatie over de Tongplaat lees je hier.
Ik wijs je ook graag op de Hania’s Polder bij Dordrecht. Dit nieuwe deel van de Biesbosch heet ook wel De Nieuwe Dordtse Biesbosch. In deze polder zijn grote stukken landbouwgebied omgevormd tot moerasgebied dat zich spectaculair ontwikkelt.
Bekijk ook mijn overzicht van de mooiste plekken in de Biesbosch.
Hoewel ik zelf de Brabantse Biesbosch met de auto doorkruis, verdient het aanbeveling om het gebied op de fiets te verkennen. Je maakt dan veel intenser kennis met de natuur. En het is natuurlijk veel duurzamer. Bovendien kom je op plekken waar je met de auto niet kunt komen.
Download hier de overzichtskaart van de Biesbosch.
Een weekendje vogels kijken in de Biesbosch
Doordat de Biesbosch zo uitgestrekt en veelzijdig is, leent het gebied zich uitstekend voor een weekendje vogels kijken. Het leuke is: als je Dordrecht als uitvalsbasis kiest, kun je het vogels kijken ook nog eens combineren met een bezoek aan één van de oudste steden van ons land. De sfeervolle binnenstad van Dodrecht biedt tal van aangename accommodaties. Overweeg je om dit natuurgebied eens te gaan verkennen, lees dan mijn praktische tips in mijn artikel Een weekendje vogels kijken in de Biesbosch.
Natuurhuisjes in de Biesbosch
Wil je even helemaal opgaan in de natuur in de Biesbosch, dan kun je maar het beste in de Biesbosch vakantie houden. Dat kan op één van de campings in de Brabantse Biesbosch waarvan ik zelf Camping De Knotwilg het meest interessant vindt. Sta je met je tent of caravan aan de goede kant van de camping, dan heb je uitzicht over Polder Hardenhoek met zijn getijdewerking. In de zomer kunnen er dan zomaar honderden lepelaars voor je tent foerageren! Verblijf je liever in een vakantiehuisje, bekijk dan het aanbod van vakantiehuisjes op Natuurhuisje.nl. Wist je dat je zelfs een heuse vakantieboot kunt afhuren? Of een familiehuis midden in de natuur?
Op zoek naar een vakantiehuisje in Noord-Brabant? Gelegen op een unieke locatie, midden in de natuur? Of iets heel anders? Bekijk dan mijn tips. Waar ben je naar op zoek? |
De beste verrekijker van dit moment
De Vortex Diamandback HD 10x42 is vernieuwd. Wat mij bij het testen opviel was het stoere uiterlijk, de heerlijke handligging en het heldere beeld. De vormgeving vind ik uitgekiend. Ik ben heel enthousiast over deze verrekijker en dus is dit voor mij hét instapmodel voor beginnende vogelaars en 'gewone' natuurliefhebbers. | |
Door Roots Magazine verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. En dat geldt ook voor het vernieuwde model Nikon Prostaff P7 8x42. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. In het middensegment is dit een heel gunstig geprijsde verrekijker die en rustig en haarscherp beeld levert. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. Door het relatief lage gewicht biedt deze verrekijker ook nog eens een hoog gebruikscomfort. | |
De verrekijkers van Zeiss staan garant voor kwaliteit. In het middensegment tot € 600 is dit één van de topkijkers. Deze verrekijker levert een hoog gebruikscomfort. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. De GPO Passion HD 10x42 is in deze prijsklasse het meest betaalbare model. Het beeld is natuurgetrouw, contrastrijk en superhelder. Een aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding in deze prijsklasse. | |
De verrekijkers van Leica staan heel hoog aangeschreven onder vogelaars. De modellen zijn robuust en stoer. Deze verrekijker is voorzien van hoogwaardige technologie en biedt een haarscherp beeld. | |
Scherp en helder beeld van rand tot rand. Dit is een echte topkijker van het gerenommeerde Amerikaanse merk Vortex. Deze kijker heet een extreem breed beeld en ligt heerlijk in de hand. | |
Dé nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nóg meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 159 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
Na de NL Pure hét topmodel van Swarovski. Nog altijd een revolutionair model dat garant staat voor levenslang fabuleuze kijkervaringen. En nu ook nog eens behoorlijk in prijs verlaagd! | |
Hét topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |