Zoete kant van de Philipsdam

Om met de zoete kant te beginnen: deze kant is heel goed te overzien vanaf de parallelweg die over de hele dam is aangelegd en de oevers van het Krammer-Volkerak volgt. Komend vanuit de richting Bruinisse/Oude Tonge zijn auto’s toegestaan op de parallelweg, maar halverwege de dam, ter hoogte van het recreatieterrrein, kom je voor een verbodsbord te staan. Verboden voor auto’s. Je kunt de gok wagen toch met de auto door te gaan, maar let op: je bent in overtreding en de boetes zijn niet mals. Om maar niet te spreken over de fietsers (veel wielrenners) die geen auto’s verwachten. Een ongeluk zit in een klein hoekje en je hoeft niet te raden wie in dat geval aansprakelijk is. Beter is de auto te parkeren en te voet of per fiets de weg te vervolgen.

Komend vanuit Bruinisse/Oude-Tonge bevindt zich aan het begin van de Philipsdam een aantal waterplassen. Kijk hier voor watervogels als topper, nonnetje, tafeleend, kuifeend, slobeend, pijlstaart en smienten die hier in grote getale overwinteren. Mijn mooiste waarneming hier was de roerdomp die roerloos in het riet stond. In het gras rond de plassen foerageren rotganzen (in najaar en winter), scholeksters en wulpen. Soms zitten er grote groepen kieviten op de pollen in het water. Zoek dan naar watersnippen die tussen de kieviten staan. Let op: de vogels op de plassen zijn ontzettend waakzaam. Stap je uit de auto dan vliegen ze op en zijn ze weg. Jammer voor jezelf, voor andere vogelaars maar ook heel vervelend voor de vogels. Onnodige verstoring leidt tot onnodig verlies van energie die ze juist in koude omstandigheden nodig hebben om de elementen te trotseren. Blijf in de auto of op afstand. Met een telescoop kun je de vogels op geruime afstand goed bekijken.

Gedurende het hele jaar zie je op de Philipsdam talloze watervogels, waaronder bijzondere soorten. Zo zat dit voorjaar lange tijd een ijsduiker bij het sluizencomplex. Voor de sluizen, komend vanuit Bruinisse, kun je een doodlopende weg inslaan langs het water. Hier zie je in de winter kuifduiker, brilduiker, topper, zwarte zee-eend en soms de ijsduiker.

Aan de andere kant van de sluizen, bij de uitkijktoren, staat een vogelkijkhut. Hier maak je het hele jaar door kans op de ijsvogel. Hoewel de hut in een ietwat krakkemikkige staat verkeert, kun je hier altijd leuke soorten zien. Wel is mijn ervaring dat je hier nooit heel veel vogels ziet, zeker niet van dichtbij. Dit is typisch een hut waar je een paar uur doodstil in moet gaan zitten. In de winter maak je kans op grote zilverreiger, waterral, dodaars, topper, tafeleend, kleine zwaan en zeearend. Uniek aan deze vogelkijkhut is dat hij aan de achterzijde in de struiken kijkt. Zwartkop, staartmees, koolmees, winterkoninkje, kleine karekiet en andere zangvogels kun je vaak op kleine afstand bekijken. Achter het struweel bevindt zich een kolonie oeverzwaluwen. De beste tijd om die te bekijken is vlak na het uitvliegen van de jongen. Dan balanceert de kolonie op het prikkeldraad langs de weg. En in het struweel broedt de blauwborst die je hier eerder hoort dan ziet.

Verderop, langs de parallelweg die verboden is voor auto’s heb je fraai uitzicht over het water. Brilduiker, nonnetje, pijlstaart, wintertaling, smienten en vele andere watervogels (inclusief steltlopers) zie je hier. Geoorde fuut en kuifduiker overwinteren er. Let in het stuk natuurgebied waar de Zeeuwse paarden lopen op reetjes. Hier heb ik in het voorjaar ook vaak de nachtegaal horen zingen.

Zoute kant van de Philipsdam

Aan de zoute kant is het ook altijd feest voor vogelaars, vooral bij laag water. Dan vallen grote delen van het Slaak droog en foerageren duizenden vogels op de schorren en slikken. Scholekster, bonte strandloper, wulp, tureluur, groenpootruiter, rosse grutto en rotgans. Ook lepelaars en kleine en grote zilverreiger zie je er jagen. In najaar en winter overwintert elk jaar een aantal kuifduikers in het Slaak. Je kunt ze van redelijk dichtbij bekijken, want deze uitloper van de Oosterschelde is niet heel breed. De recreatieplas is in de winter een geliefde plek voor fuut, middelste zaagbek, rotgans en kuifduiker. Bij laag water vallen er kleine stukken slik droog waar je steltlopers als scholekster, tureluur en wulp van dichtbij kunt bekijken.

Het spreekt vanzelf dat er een wisselwerking is tussen de zoete en de zoute kant. Zodra het hoog water wordt, zoeken duizenden steltlopers hun toevlucht in de hoogwatervluchtplaatsen aan de binnenzijde van de Philipsdam. Ook de berm is trouwens een geliefd plekje voor grote groepen scholeksters, wulpen, tureluurs en rosse grutto’s. En zodra het eb wordt, gaan de vliegroutes de andere kant op. Een dynamiek die typisch is voor de hele Oosterschelde en die vaak schitterende taferelen oplevert op het moment dat zwermen steltlopers het luchtruim kiezen.

Praktische informatie

De Philipsdam verbindt het Zeeuwse eiland Sint-Philipsland met de Grevelingendam. Midden op de dam bevindt zich het sluizencomplex. Je kunt de sluizen goed bekijken vanaf de uitkijktoren die natuurlijk ook een mooi panorama biedt over de natuur. Aan de voet van de uitkijktoren bevindt zich op loopafstand een vogelkijkhut. Vooral in het voorjaar een bezoek waard: er is een eiland vlak voor de hut aangelegd. Hier broedt jaarlijks een aantal visdieven.

Voor minder valide mensen is de Philipsdam goed toegankelijk. De plasjes bij de Grevelingendam laten zich heel goed vanuit de auto bekijken, evenals andere delen aan de zoete kant. Let op dat de parallelweg halverwege de dam overgaat in een fietspad. Officieel mag je hier niet met een auto op. Wellicht dat voor minder validen een uitzondering kan worden gemaakt? Geef in alle gevallen ruim baan aan de fietsers en wielrenners, zij verwachten geen auto’s op het fietspad.

Een goede verrekijker volstaat in de meeste gevallen. Wil je futen en eenden op afstand bekijken, dan is een telescoop handig.

Voor uitzicht over het zoute, rij de parallelweg uit, steek de kruising over naar het recreatiegebied. Je kunt hier de dijk oprijden die uitzicht biedt over het Slaak. Met laag water vallen de slikken droog en dat levert gegarandeerd veel steltlopers op. Kijk ook naar de kwelders aan de overkant, tijdens zachte winters heb ik daar ook lepelaars gezien.

Horeca

Aan de Oosterscheldekant van de Grevelingsdam bevindt zich Restaurant Grevelingen. Een zelfbedieningsrestaurant met een deel á la carte. Aan de andere kant van de N59, met uitzicht over het Grevelingenmeer, bevindt zich restaurant Puurr by Rich.

Ben je op zoek naar een iets luxere maaltijd, bezoek dan een van de restaurants in Bruinisse. Wat je moet eten in dit mosseldorp behoeft geen toelichting.

Route & parkeren

Komend vanuit Rotterdam: volg de N59 richting Zierikzee. Neem op de Grevelingendam de afslag N257 richting Steenbergen. Hier bevinden zich de plassen aan het begin van de video. Komend vanuit Zierikzee: volg de N59 richting Rotterdam. Neem op de Grevelingendam de afslag N257.

Let verder op

De Slikken van de Heen: een prachtig wandelgebied door een drooggevallen kweldergebied. Dit gebied wordt begraasd door Schotse hooglanders. In het midden van het gebied staat een vogelscherm. Draag sluitende kleding, het wemelt hier van de teken. En denk aan de controle achteraf!

Het strand van de Grevelingendam. Het water is hier ondiep en stroomt niet hard. Ideaal voor kinderen. In de winter bevindt zich achter het restaurant een hoogwatervluchtplaats. Tal van wadvogels zitten hier dan op een kluitje. In het kwelder zie je in de winter soms sneeuwgorzen.

Het historische stadje Zierikzee. Gaat je eega liever een (kleding)winkel binnen dan een vogelhut, dan is dit de redding van je relatie: ‘s ochtends over de Philipsdam struinen, ‘s middags door Zierikzee paraderen. Let in de zomer op de gierzwaluwen die boven het historische centrum vliegen.

En bekijk ook mijn overzicht van de mooiste Zeeuwse vogelgebieden in de buurt van de Philipsdam.

Weekendje weg op Tholen & Sint-Philipsland

Maak een fietstocht langs de Oosterschelde en geniet van de wadvogels die samen drommen in de hoogwatervluchtplaatsen. Of maak de oversteek naar de Brabantse Wal op zoek naar spechten en andere bosvogels. Ontdek de mogelijkheden van een weekendje weg op Tholen.