Wie mijn blog over de rups van de grote beer heeft gelezen, weet ik dat ik momenteel bezig ben in het buitengewoon onderhoudende boek Grenzeloos vogels kijken van Noah Strycker. Deze bekende vogelaar doet verslag van zijn poging om meer dan 5.000 vogelsoorten in een heel jaar te zien. Dat is bijna de helft van het aantal vogels dat op aarde leeft! Of hij gaat slagen in zijn missie, weet ik op dit moment van lezen nog niet.

Wel schrijft hij ergens dat je niet in Europa moet zijn om ‘vogels te scoren’. Vergeleken met andere continenten (Antartica) uitgezonderd, leeft op ons continent verreweg het minst aantal vogelsoorten. Zuid-Amerika schijnt het vogelwalhalla te zijn, met landen als Costa Rica en Equador in de kopgroep. Maar laten we ondertussen niet te min spreken over de vogelrijkdom van Europa. Er leven ook op ons continent soorten die je beslist gezien moet hebben. Maar welke zijn dat?

Ik vind het een hachelijke zaak om een lijstje op te stellen van twintig Europese vogels die je gezien moet hebben. Want waarom de ene soort wel, en de andere niet? Waar baseer je dat nu op? Welnu, dat kun je ook nergens anders op baseren dan op een onbestemde mix van persoonlijke voorkeur, grote gemene deler en het biotoop waar de soort leeft. Het kan zijn dat die ene soort symbool staat voor al die andere soorten die je in zijn biotoop kunt zien. Dan is er nog een vierde factor: de moeilijkheidsgraad om de soort te zien te krijgen. Hoe meer moeite je moet doen, hoe dierbaarder de herinnering. En daarom nu: twintig Europese vogels die je gezien moet hebben.

#1. Steenarend

Een enorme roofvogel die leeft in het hooggebergte. Meestal zwevend boven de bergtoppen te zien. In al die jaren dat ik de Alpen bezocht nog nooit gezien. Menig vogelaar wil hem denk ik voorbij zien zweven hoog boven de boomgrens. En zie je een steenarend, dan zie je ook al die andere vogels van de alpenweiden en ver erboven. Zoals bijvoorbeeld de rotskruiper en sneeuwmus.

#2. Bijeneter

De kans dat je deze kleurrijke vogel te zien krijgt, wordt met het jaar groter. Zijn verspreidingsgebied schuift namelijk steeds verder op naar het noorden. In ons land broedt hier en daar een paartje. Bijeneters nestelen in steile zandwanden. In de oevers van rivieren bijvoorbeeld, maar ook in duingebieden. Ik zag de bijeneten een paar jaar geleden in de Brenne.

#3. Ortolaan

De ortolaan was in vroeger tijden even algemeen als de huismus nu. En nu is hij in ons land uitgestorven en staat vrijwel overal in Europa onder druk vanwege intensivering van de landbouw. Wat richten we toch een schade aan Moeder Natuur aan met ons consumptie- en productiepatroon. De ortolaan. Mijn vrouw ziet er niets in. Zelf vind ik het de heilige graal die ik ooit op de hoogvlakten in Zuid-Frankrijk zag. Zie je de ortolaan, dan zie je ook de griel en blauwe rotslijster. En al die andere soorten van kleinschalig en open landschap.

#4. Slangenarend

Vliegt tegenwoordig zelfs in Midden-Nederland rond op jacht naar slangen en hagedissen. De slangenarend bewoont halfopen landschappen in Centraal- en Midden-Europa. Hij bidt gelijk een torenvalk, maar is een woest stuk groter. Een spectaculaire vogel om te zien.

#5. Steltkluut

Met de poelruiter ongetwijfeld een van de meest gracieuze steltlopers in Europa. In Zuid-Europa komt hij algemeen voor in ondiepe wateren en moerasgebieden. Ik zag mijn eerste steltkluut in de Rammegors op Tholen. Vorig jaar zag ik er een in de Alblasserwaard. Maar wil je de steltkluut zien in zijn natuurlijke habitat, dan op naar de Camargue in Zuid-Frankrijk. Dan zie je hem samen met een andere must-see:

#6. Flamingo

Honderden en soms duizenden flamingo’s bij elkaar. Dat kan en wel in Zuid-Frankrijk. Zoek de zoutpannen op langs de Middellandse Zee en geheid dat je deze tropische verschijning zult zien. Wil je zover niet gaan, breng dan in de wintermaanden een bezoek aan het Grevelingenmeer waar elk jaar een groep ontsnapte flamingo’s overwintert.

#7. Jan-van-gent

De Jan-van-gent staat voor mij symbool voor alle zeevogels op de Noordzee en omstreken. Hoog op mijn verlanglijst staat een bezoek aan een van de broedkolonies op de rotsachtige kusten van Engeland of Schotland. Dichterbij huis vind je een kolonie op het eiland Helgoland voor de Duitse kust.

#8. Papegaaiduiker

Denk je aan vogels van Ierland, Schotland, IJsland en Noorwegen, dan doemt als vanzelf de papegaaiduiker op je netvlies op. Deze vogel behoeft denk ik geen introductie.

#9. Scharrelaar

De scharrelaar is niet minder kleurrijk dan de bijeneter. Hij is felgekleurd blauw dat je niet kunt missen. Ga je op vakantie in het uiterste zuiden van Frankrijk, dan kom je hem tegen op telefoonpalen en – draden, op de loer voor hagedissen en grote insecten.

#10. Kroeskoppelikaan

Ik de levensfase waar ik nu in verkeer past nog geen dure vogelreis. Helaas. Wat zou ik graag de kroeskoppelikanen in de Donau-delta gaan bewonderen. Op de boot een enorm moerasgebied doorkruisen op zoek naar deze spectaculaire visvreter. Je ziet dan meteen een heel stel andere bijzondere moerasvogels die je in Nederland zomaar niet zult zien.

#11. Vale gier

Die heb ik al eens gezien. Op dezelfde hoogvlakten als waar ik de ortolaan zag. In Zuid-Frankrijk. Wat een joekels van roofvogels! Ik verzeker je: een squadron vale gieren die langzaam over de bergkam komt aanvliegen, dat is een onvergetelijke ervaring.

#12. Lammergier

En wat voor de vale gier geldt, geldt ook voor de lammergier. Even indrukwekkend, maar een stuk zeldzamer. Gelukkig worden er in Zuid-Europa beschermingsprojecten ontwikkeld voor de lammergier en zijn neven.

#13. Hop

Dé vogel die mijn vakanties in Frankrijk compleet maakt. Ik zou heel graag nog eens een nestelende hop willen ontdekken.

#14. Zwarte specht

In de Alblasserwaard heb je maar weinig bos. De zwarte specht wordt er niet gezien. Deze grootste van de Europese spechten is een geheimzinnige bosvogel die je niet makkelijk te zien krijgt. Je moet er moeite voor doen en dat maakt het zien van deze schuwe gast tot zo’n bijzondere ervaring.

#15. Blauwe ekster

Vooralsnog voor mij een onhaalbare waarneming, want ik ben nog niet van plan naar Zuid-Spanje of Portugal af te reizen. Een van de exotische verschijningen in het zuiden van ons continent.

#16. Kraanvogel

De kraanvogel is een van de grootste vogels van Europa. Met duizenden tegelijk vliegen ze elk najaar van Noord-Europa naar centraal en zuidelijk gelegen regio’s. Een aantal plekken in onder andere Duitsland en Frankrijk staan bekend als pleisterplek. Daar kun je enorme groepen kraanvogels zien. De luidruchtige vogels zijn een van de wonderen van de vogeltrek.

#17. Sneeuwuil

Op naar het Hoge Noorden. In de poolgebieden vliegt hij rond, de imposante sneeuwuil. Een heel enkele keer dwaalt er eentje naar het zuiden af. Gebeurt dat, grijp dan je kans.

#18. Giervalk

Ook al een bewoner van de toendra’s en gebergten in het Hoge Noorden van Europa. Een krachtpatser onder de valken, want een grotere valk is er niet.

#19. Grote trap

In Zuid-Europa vind je nog open steppelandschappen waar de grote trap nog leeft. De populatie van deze grote loopvogel staat zwaar onder druk door intensivering van de landbouw. De dichtstbijzijnde populatie grote trappen leeft in Noordoost-Duitsland.

#20. Kleine trap

De kleine neef van de grote trap. Vooral te vinden in Centraal-Spanje en delen van Zuid-Frankrijk.