Tips voor het zien van roofvogels

#1. Alles begint met herkenning

Om een roofvogel te zien, is het wel zo handig wanneer je hem herkent. Zorg er dus voor dat je over enige kennis van roofvogels beschikt. Er zijn genoeg boeken verschenen over roofvogels die je hierbij kunnen helpen. Bekijk hier mijn overzicht van de mooiste roofvogelgidsen. Ook voor hele specifieke zaken als bijvoorbeeld het herkennen van vliegbeelden. En om van vogels kijken geen theoretische kwestie te maken: ga veel het veld in. Elke keer dat je een roofvogel ziet, word je een betere vogelaar.

#2. Ken het biotoop

Vrijwel elke roofvogel bewoont een specifiek biotoop. Een bruine kiekendief nestelt in een rietkraag of -veld. Nergens anders. De visarend jaagt boven visrijk water. En de slechtvalk nestelt hoog boven de aarde, in een hoogspanningsmast of tegen de gevel van een flatgebouw. En de sperwer en havik broeden in bosjes en bossen. En ga zo maar door. Wil je een specifieke soort zien, bezoek dan het biotoop waar hij thuis hoort. Een bruine kiekendief zoek je dus niet in het bos, maar wel in een moerasgebied als de Oostvaardersplassen of de Biesbosch. En de zeearend zoek je in robuuste natuurgebieden als het Lauwersmeer en Krammerse Slikken. Dan meteen ook maar een ter zijde: een paar jaar geleden kwam ik een zeearend tegen boven de Meern, een stadswijk van Utrecht. Verrassingen zijn dus niet uitgesloten.

#3. Zoek op waarneming.nl

Wist je dat je op waarneming.nl ook op soortnaam kunt zoeken? Ga naar waarneming.nl, voer rechtsboven de soortnaam in en klik vervolgens in het zoekresultaat op de soortnaam. Ga weer naar rechtsboven en klik op Waarnemingen. Voilá: alle waarnemingen van deze soort in Nederland. Voor Belgïe doe je hetzelfde, maar ga je naar waarnemingen.be.

#4. De tijd van het jaar

Sommige roofvogels broeden alleen in Nederland. In de loop van de zomer trekken ze naar het zuiden. De bruine kiekendief en de grauwe kiekendief bijvoorbeeld. Andere roofvogels trekken vrijwel uitsluitend door. Denk aan de visarend (hoewel dit jaar twee paartjes in de Biesbosch hebben gebroed). Ook voor de visarend geldt dat hij in het najaar wegtrekt naar het zuiden. De visarend hoef je dus echt niet in januari te gaan zoeken.

De trekperiode, en met name de najaarstrek, is trouwens een heel interessante periode om roofvogels te kijken. Roofvogels uit noordelijke gebieden trekken massaal door. Jagers als sperwer en smelleken vliegen met de zangvogels mee op. Ga in september en oktober beslist erop uit om roofvogels te zien. Op een hotspot in het buitenland waar op de goede trekdagen duizenden roofvogels kunnen langs vliegen bijvoorbeeld. Maar ook in Nederland heb je een aantal erkende locaties waar je roofvogels kunt zien langs trekken.

En is het winter en vriest het een tijdje? Dan weet je dat de roofvogels hun slag proberen te slaan. De sloten zijn bevroren en dat is helaas slecht nieuws voor steltlopers als watersnip, houtsnip en bokje. Die zitten te kleumen in de slootkant. En zoeken de onbevroren stukken sloot op. En dat weet de blauwe kiekendief ook! Die jaagt nu juist in de slootkanten op zoek naar verzwakte steltlopers.

#5. Camoufleer jezelf

Vermoedelijk hebben roofvogels van alle vogels wel het beste gezichtsvermogen. Ze zien jou dus eerder dan jij hen. Of misschien toch niet. Jij kunt je camoufleren. Trek groene kleren aan. Of ga in een camouflagetentje of onder een camouflagedoek zitten of zoek een goede vogelkijkhut op. Hoe dan ook, beweeg heel omzichtig, zelfs in tent of hut. Roofvogels zijn gespitst op beweging. Hoe minder je beweegt, hoe beter het is. En specifiek voor de vogelkijkhut: zorg ervoor dat je silhouet onzichtbaar is. Sluit daarom de kijkgaten achter je altijd af.

#6. Geef niet op

Roofvogels kijken is vaak een kwestie van veel tijd investeren en misschien ook veel kilometers maken. En dat geldt al helemaal voor uilen, hoewel dat strikt genomen geen familie van de roofvogels zijn. Hou voor ogen dat je inspanningen vroeg of laat worden beloond. Opeens zit er een sperwer met een spreeuw in zijn klauwen voor je op het pad. Blijft de buizerd eens een keer wel zitten. En zie je een slechtvalk achter een duif aan jagen.

#7. Gebruik lokvoer

Ken je een jager die af en toe een konijn of haas omlegt, dan zou je eens een dier kunnen bietsen. Snij zijn buik open en leg een bloedader over het dode lijf. Super aantrekkelijk voor buizerd of havik. En een zeearend weet ook wel weg met zo’n hapje. Als er een kans is dat de ‘vliegende deur’ zich op je lokvoer stort, maak het konijn of de haas dan wel vast met een touwtje. De zeearend vliegt er namelijk zo mee weg en dan heb je er nog niet veel aan. Hoewel, ook dat is spectaculair natuurlijk.

#8. Respecteer de edragsregels

Ja, ook een stukje ethiek in dit overzicht. Laat roofvogels die op het nest zitten of jongen hebben altijd met rust. Verstoor ze niet en blijf weg bij het nest. Bedenk dat alle roofvogels beschermde diersoorten zijn en dat verstoring behoorlijk strafbaar is.

#9. Ga vroeg uit de veren

Zangvogels zijn vaak vlak voor zonsopgang al actief. Roofvogels jagen op het zicht en worden op hun beurt vlak ná zonsopgang actief. Ergo: vroeg uit de veren vergroot de kans om een roofvogel te zien. Zo ben ik vaak te vinden in de Biesbosch. Het valt me op dat vroeg in de ochtend vogels als zeearend, bruine kiekendief, havik en torenvalk al aan het jagen zijn. In de winter zie ik vlak na zonsopkomst vaak de blauwe kiekendief er ook jagen.

#10. Schaf een goede verrekijker aan

Tja, dat lijkt een dooddoener en is het misschien ook wel. Maar toch. Roofvogels herken je aan de details. En daar heb je een helder glaswerk voor nodig. Kijk eens in mijn overzicht van de beste verrekijkers. Ter geruststelling: een goede verrekijker heeft echt niet superduur te zijn. Waarbij echter ook geldt: wie gaat voor het beste, moet diep in de buidel tasten. Maar dan heb je ook wat!

#11. Lok roofvogels naar je tuin

Hoe mooi is het om de roofvogels vanuit je woonkamer te kunnen zien? Probeer daarom roofvogels naar je tuin te lokken. Dat is niet zo heel eenvoudig, maar het is niet onmogelijk. Lees hier mijn praktische tips om roofvogels naar je tuin te lokken.

#12. Geef nooit op

Hoe vaak ik tijdens een excursie niet heb geroepen dat ik een roofvogel zag! En dat het bij nader inzien een paaltje, een steen, een kraai of een spookbeeld was… Spot en hoon was vaak mijn deel. Maar dat geeft niet. Een beetje opportunisme kan geen kwaad. Het is een teken dat je scherp bent en op alles in je omgeving let. Geef dus nooit op en speur elk paaltje en elke kale boomtak af op roofvogels…