De laatste tijd probeer ik me ook een beetje toe te leggen op het filmen van vliegende vogels. Ik moet daar met mijn Sony A7 III wel één concessie voor doen: ik film dan niet in 4K maar ‘slechts’ in Full HD. Dan kan ik namelijk in 100 frames per second opnemen en dat heeft als voordeel dat je in de montage een flinke slow motion kunt toepassen. Ik pas dit trouwens ook steeds meer toe bij het filmen van de kleinste, heel beweeglijke zangvogels. Zitten die dan een paar seconden stil, dan kun je met behulp van slow motion je beelden een heel stuk uitrekken. Nu ja, hier heb je dan meteen de eerste tip voor het filmen van vliegende vogels te pakken. En volgen er hieronder nog een paar.

Tips voor het filmen van vliegende vogels

Is er iets mooiers dan het filmen van een zwerm spreeuwen of, nog spectaculairder: een zwerm wadvogels? Het ene moment zie je de lichte buik, het andere moment de donkere rug. En zit je met je lens werkelijk ‘in de zwerm’ dan weten je ogen niet wat ze zien. Het levert indrukwekkende beelden op die iedereen graag ziet. Toch is het filmen van vliegende vogels niet altijd even eenvoudig. Ze zijn immers in beweging, en zwaaien met je camera levert vaak schokkerig beeld op. En aan schokkerige beelden heb ik een gruwelijke hekel. Gelukkig zijn er manieren om dit schokken te dempen en zelfs te voorkomen. Met de volgende praktische tips voor het filmen van vliegende vogels lukt het ook jou hopelijk om mooie beelden te maken:

• Film met een zo hoog mogelijk aantal frames per second (fps). Dit is mijn tip uit de inleiding. Hoe hoger het aantal frames per second, hoe meer je in de montage kunt vertragen. Normaal beeld telt 25 fps. Film je met 100 fps, dan kun je dus vier keer vertragen en heb je nog altijd vloeiend beeld. Film je met 120 fps dan kun je zelfs nog sterker vertragen. Filmen in 60 fps kan ook. Dit is bij veel full frame camera’s vaak de max. Dan kun je dus ongeveer de helft vertragen. Zou je opnemen in 25 fps en sterk gaan vertragen, dan zal je beeld schokkerig afspelen. Dat ziet er minder fraai uit. Een kleine vertraging is meestal dan nog wel acceptabel.
• Vliegende vogels gaan door de lucht. Een waarheid als een koe. Maar hoe vang je de vogels op tijd in je lens? Ik film met een 200-600 millimeter lens. Vaak begin ik te zoeken met 200 millimeter en heb ik de vogel(s) eenmaal gevonden, dan ga ik snel naar 400 tot 600 millimeter.
• Heb je de vogel eenmaal gevangen in je lens, dan moet je maar hopen dat je camera snel scherp stelt. Dat is met de allernieuwste modellen geen probleem, maar een al wat ouder model als de Sony A7 III die ik gebruik, heeft er soms toch wel moeite mee. Meestal kies ik voor een zone als scherpstelgebied. Heb je de vogel eenmaal in die zone, dan lukt het scherpstellen meestal aardig.

• Soms kies ik echter voor een héél klein scherpstelgebied. Bij een biddende torenvalk bijvoorbeeld. Dat werkt nog iets preciezer dan een zone als scherpstelgebied. Althans, op mijn Sony A7 III.
• Meedraaien, op en neer. Dat levert met een sterkere vergroting behoorlijke kans op schokken op. Ik film daarom liefst met een statief en een goede videokop (de Leofoto BV-10). Ik kijk altijd door de zoeker en dus niet op het display. Zo zie ik een stuk beter of ik scherp beeld heb. Zit ik daarentegen in de auto, dan leg ik de lens op een rijstzak en kijk ik wel op mijn display. Ik hoop maar dat achteraf blijkt dat mijn beelden scherp zijn.
• Soms gaan vogels véél te snel om vanaf statief of rijstzak te filmen. Dan probeer ik handmatig te filmen. Ik kies voor 200 tot 300 millimeter en voor een zone als scherpstelgebied. Ik probeer de snel vliegende vogel zo goed mogelijk te volgen. Dat lukt me slechts een paar keer aardig. Daarna zijn mijn armen verzuurd en gaan mijn handen met daarin de camera trillen. Doseer je energie dus goed, of neem een abonnement op de sportschool.

• Begin eenvoudig en kies voor zwermen. Een zwerm te vinden in je camera is makkelijk dan één vliegende vogel te vinden. Bekwaam je eerst in het filmen van zwermen, en richt je vervolgens ook op de enkele vogel of de kleine groepjes. Eerlijk is eerlijk: zo planmatig werk ik zelf helemaal niet. Ik probeer maar wat en werkt het, dan werkt het. Zo heb ik deze zomer visdieven en dwergsterns proberen te filmen. Dat viel niet mee. Van de tien opnames, mislukten er 9. Maar heb je ze een paar uur kunnen filmen, dan neem je allicht wat geslaagde beelden mee naar huis.
• Is vliegende vogels filmen helemaal jouw ding en heb je voldoende budget, schaf dan een camera aan met automatische autofocus op het vogeloog. Het zijn vaak de duurdere modellen die dit hebben, maar de kans dat je mooie beelden schiet, neemt aanzienlijk toe. Bekijk hier mijn overzicht van de beste systeemcamera’s om vogels te filmen (en fotograferen).

• Dan hebben we nog de momenten waarop je gaat filmen. Aan het eind van deze middag bezocht ik molengebied Kinderdijk om daar de enorme zwermen spreeuwen te filmen. Ik was echter een kwartier te laat. De meeste spreeuwen waren net in het riet gezakt. Bereid je dus goed voor. Ken de tijden waarop de vogels gaan vliegen en wees dan op tijd ter plekke. Liefst iets vroeger dan nodig.
• Over timing gesproken: in de Waddenzee of de Zeeuwse delta leven de vogels op het ritme van het getij. Een paar uur voor hoog water vliegen alle wadvogels naar de hoogwatervluchtplaatsen. Ken je zo’n hoogwatervluchtplaats, zorg er dan voor dat je drie uur voor hoog water ter plaatse ben. Dan vallen de eerste groepen al binnen. En natuurlijk gaat een uur na hoog water de vlucht naar de modderbanken weer beginnen. Ook dan kun je grote groepen vogels voorbij zien vliegen.
• En ga je in de zomer sterns filmen, bestudeer dan eerst hun vlieglijnen. Dit soort vogels kiest namelijk vaak dezelfde vliegroute.