Nonnetje- Smew- Zwergsäger – Harle piette – Mergellus albellus
Het nonnetje (mergellus albellus) is een lid van de familie van de duikeenden waartoe de zaagbekken behoren. Hij is verrassend genoeg geen familie van de middelste zaagbek en de grote zaagbek wat ik altijd dacht. Nee, hij is meer verwant aan de brilduiker, zo lees ik in het boek Vogelfamilies van Nederland. Nonnetjes zijn behoorlijk schuwe eenden. Ze vliegen vaak bij het minste of geringste al op. Het zijn wintergasten in ons land. Nonnetjes broeden in Siberië en Noord-Rusland en verblijven in de wintermaanden (grofweg van december tot en met maart) in ons land. Vooral op het zoete water vind je ze met de grootste aantallen op het IJsselmeer en het Markermeer. In Nederland overwinteren jaarlijks ca. 2.700 – 6.200 exemplaren; in heel Europa ca. 40.000.
Mijn filmpjes over het nonnetje
Herken het nonnetje
Uiterlijk
Mannetje en vrouwtje nonnetje lijken niet erg op elkaar, zoals zo vaak het geval bij eenden. Zie je een mannetje, dan begrijp je meteen waar deze duikeend zijn naam aan te danken heeft. De spierwitte veren met daarin het zwarte lijnenspel doen natuurlijk aan het habijt van klassieke nonnen denken. Maar anders dan de nonnen is een wit nonnetje toch echt een man. Let op het zwarte masker rond het oog, de zwarte veren op zijn achterhoofd, de zwarte lijnen op het lijf en de grijszwarte rugtekening.
Het vrouwtje van het nonnetje ziet er heel anders uit. Haar kop is vrijwel geheel bruin. Haar wangen zijn wit en de rest van het lijf is grijs.
Nonnetjes zijn ongeveer zo groot als een kuifeend.
Leefgebied
In Nederland komen nonnetjes het meest voor op het IJsselmeer en het Markermeer. Daar kun je in de winter grote groepen nonnetjes zien. Daarnaast komen ze verspreid door het land voor op zoet water. Mijn favoriete gebieden om nonnetjes te zien in de winter zijn de Brabantse Biesbosch en de Philipsdam.
Het nonnetje broedt in zéér kleine aantallen in Nederland. In 2020 zijn zeven broedgevallen vastgesteld in Friesland.
Geluid
Het geluid van het nonnetje heb ik nog nooit gehoord, maar het is een raspend geluid dat lijkt op het geluid van een kikker.
Roep:
Mijn tips om het nonnetje te zien:
Wil je nonnetjes zien, dan zijn dit mijn belangrijkste tips:
- Kijk op waarneming.nl waar momenteel nonnetjes worden gezien.
- Ga in de winter een keer vogels kijken langs het IJsselmeer, het Markermeer of in de Brabantse Biesbosch.
- Nonnetjes zijn over het algemeen heel schuw. Hou afstand, zet de motor van je auto uit als je in de auto zit, en maak je onzichtbaar. Ruiken de nonnetjes onraad, dan zijn de geheid weg. Jammer voor jou, maar natuurlijk niet goed voor de vogels zelf.
Goede gebieden:
Vooral:
- IJsselmeer
- Markermeer
Deze soort lijkt op:
- Geen andere eend
Bescherming van het nonnetje
Voor nonnetjes in Nederland is rust van het grootste belang. Omdat ze zo schuw zijn, raken ze al snel verstoord. Dat is zeker in de winter, wanneer de temperaturen al zo laag zijn, niet best. Beter steken ze hun energie in het zoeken naar voedsel, in plaats van het vluchten voor mensen en honden. Het is dus belangrijk dat er stiltegebieden overblijven waar nonnetjes ongestoord kunnen overwinteren.
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
 | (voor elk budget de drie beste opties) |
 | (héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!) |
 | (voor elk budget een paar opties) |
 | (per provincie gesorteerd) |
 | (aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten) |
 | (lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken) |
 | (mijn persoonlijke top tien) |