Rotgans – Brent Goose- Ringelgans – Bernache cravant – Branta bernicla
De rotgans (Branta bernicla) is één van de zwartwitte ganzensoorten die je in ons land kunt zien, samen met de brandgans en roodhalsgans. De rotgans is de kleinste van het stel. Anders dan de brandgans heeft de rotgans een geheel zwarte kop met in de hals een witte vlek die per individu verschilt in grootte. De rotgans broedt in het hoogste noorden van Azië, namelijk op het Russische schiereiland Tamyr. Desondanks beschouw ik de rotgans als een op en tot Hollandse vogel. Hij verblijft namelijk het grootste deel van het jaar in ons land (en in overwinteringsgebieden in ons omringende landen). Van eind september tot begin juni kun je in ons land rotganzen zien. Overigens kent de rotgans een paar ondersoorten. De ‘hoofdsoort’ is de zwartbuikrotgans, kortgezegd ‘de rotgans’. Daarnaast worden er elk jaar ook witbuikrotganzen en zwarte rotganzen gezien. Je komt ze tegen in één van de filmpjes hieronder. In het boek Vogelfamilies van Nederland lees ik dat de rotgans een talrijke wintergast is met 60.000 tot 90.000 exemplaren op de Waddeneilanden, de Zeeuwse delta en de kop van Noord-Holland. In dit artikel deel ik je mijn tips om de rotgans te zien.
Mijn filmpjes over de rotgans
Herken de rotgans
Uiterlijk
De rotgans is de kleinste ganzensoort die je in ons land kunt zien. Kop en hals zijn donker, bijna zwart. In de nek zie je een opvallende witte vlek, variërend van grootte. Rug en buik zijn lichter grijs, maar nog altijd donker. Meestal steken de flanken nog iets lichter af. De kont is wit.
De witbuikrotgans heeft ook een donkere, bijna zwarte kop en hals met een opvallende witte vlek in de nek. Buik en rug zijn bij de witbuikrotgans opvallend licht. Kijk ook tussen de poten, daar is de buik wit, anders dan bij de zwartbuikrotgans (de ‘gewone’) en de zwarte rotgans die donker zijn tussen de poten.
De zwarte rotgans is op zijn hele lijf opvallend donker. De donkere hals loopt vrijwel naadloos over in de donkere buik. Met twee opvallende uitzonderingen: de flanken zijn zéér opvallend wit, evenals de grote, witte vlek in de nek.
Vliegen rotganzen op, dan doen ze dat in een warrige wolk. Vliegen ze eenmaal op hoogte, dan nog vliegen ze meestal in een wolk in plaats van in een v.
Het geluid ondertussen is een zacht, lieflijk r’rot, kom je een groep tegen, dan lijkt het alsof ze voortdurend met elkaar kwebbelen.
Leefgebied
Het is niet lastig om in Nederland rotganzen te zien. Breng in de periode oktober tot en met mei een bezoek aan de kust, en je ziet ze vrijwel zeker. Maar de ene plek is beter dan de andere.
De Zeeuws-Zuid-Hollandse delta, en dan met name de Oosterschelde en het Grevelingenmeer met hun binnendijkse natuurgebieden zijn topgebieden om rotganzen te zien. Opvallend is dat ze op de Westerschelde nauwelijks voorkomen.
Ook de Waddenzee is bij uitstek een rotganzengebied. De rotganzen overwinteren er op de eilanden en langs de Friese en Groningse kust. Succes verzekerd.
Wil je de trek van de rotgans volgen, breng dan in september en oktober en in maart tot en met mei een bezoek aan de Zuidpier bij IJmuiden. Dan vliegen ze in groepen voorbij.
Het schijnt dat ook de Kop van Noord-Holland hier en daar rotganzen herbergt.
Hoe dan ook, rotganzen zijn kustvogels. Ze zijn vrijwel altijd in de buurt van zout water te vinden. Verblijven ze niet op het slik, dan wel op de akkers en natuurgebieden aan de andere kant van de dijk. Langs de kust tussen Hoek van Holland en vind je nauwelijks rotganzen, tenzij langs vliegend over zee.
Geluid
Het geluid van de rotgans is onmiskenbaar. Het lieflijke r’rot is uniek. Ik vind het één van de mooiste vogelgeluiden, helemaal op een windstille dag.
Roep:
Mijn tips om de rotgans te zien:
Wil je de rotgans zien, dan zijn dit mijn belangrijkste tips:
- Kijk op waarneming.nl waar momenteel rotganzen worden gezien.
- Kijk op waarneming.nl waar momenteel witbuikrotganzen worden gezien.
- Kijk op waarneming.nl waar momenteel zwarte rotganzen worden gezien.
- Ga in de winter een keer vogels kijken in de Waddenzee of de Zeeuws-Zuid-Hollandse delta
- Rotganzen zijn niet de meest schuwe ganzen. Blijf je in de auto of sta je rustig te kijken, dan blijven ze meestal zitten. Nader je ze te dicht, dan zullen ze eerst langzaam van je vandaan lopen. Maak je het echter te gortig, dan vliegen ze met z’n allen weg. Laat het zo ver niet komen!
- Neem een stoeltje mee en blijf een tijdje rustig zitten als je een groep rotganzen in het vizier hebt. Luister naar het zachte en fraaie geluid en geniet van de dynamiek in de groep. Er is er altijd wel eentje die even agressief reageert naar een soortgenoot. En je ziet na een tijdje ook welke rotganzen er het meest waakzaam zijn.
Goede gebieden:
Denk aan:
Deze soort lijkt op:
- Brandgans
- Roodhalsgans
Leestip
- De rotgans van rotgans-kenner Barwolt Ebbinge. Een aanrader!
Bescherming van de rotgans
Voor rotganzen zijn een paar dingen heel belangrijk: rust en voldoende foerageergebieden. Dat rust niet vanzelfsprekend is, blijkt wel uit de geschiedenis van ons Hollanders met de rotgans. Begin twintigste eeuw werden rond de Zuiderzee rotganzen met heuse kanonnen beschoten. De kanonnen werden geladen met kleine schrootdeeltjes die op een groep rotganzen werden afgevuurd. De klap leverde in één keer tientallen en soms zelfs honderden rotganzen op. Gelukkig behoort deze waanzin tot het verleden, maar er zijn altijd onverlaten die menen op ganzen te moeten schieten omdat ze schade aan gewassen veroorzaken. Nu is dat ook zo; rotganzen foerageren regelmatig op akkers die ingezaaid zijn met wintertarwe. Volgens mij is er van overheidswege financiële compensatie voor landbouwschade mogelijk. En dat is maar goed ook, want rotganzen moeten voldoende kunnen eten zonder verstoord te worden. Je ziet de ganzen in de loop van het voorjaar letterlijk opvetten om de tocht naar Siberië te kunnen overbruggen. Gelukkig zijn alle kwelders en de Zeeuwse delta verboden terrein, evenals de meeste slikgebieden. Daar kunnen de rotganzen in alle rust foerageren.
Nog meer over de rotgans te weten komen? Lees dan deze 10 dingen die je moet weten over de rotgans.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |