Grote zaagbek – Common Merganser – Gänsesäger – Harle bièvre – Mergus merganser
De grote zaagbek (Mergus merganser) is een imposant familielid van de zaagbekken. Hij is natuurlijk familie van de middelste zaagbek, maar is echt een flink stuk groter. Verrassend genoeg is het nonnetje géén familie van de grote zaagbek, hoewel velen dat wel denken. Grote zaagbekken broeden in Engeland, Scandinavië en Rusland, maar ik heb ze in de zomer ook op grote meren in Centraal-Europa gezien. Op het Meer van Genève bijvoorbeeld, en op het Comomeer. In Nederland zie je grote zaagbekken alleen in de winter en dan in behoorlijke aantallen zo lees ik in het boek Vogelfamilies van Nederland. Er verblijven in de winter 7.000 tot 14.000 exemplaren, meest op zoet water. Het IJsselmeer is favoriet, maar verder kun je ze overal tegenkomen waar visrijk zoet water stroomt. Bijvoorbeeld in havens in de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta die door de aanleg van de dammen nu in zoetwatergebieden liggen. Het verdient aanbeveling om in die havens te speuren naar grote zaagbekken. Ga op de kade liggen, hou je rustig en laat de grote zaagbekken dichtbij komen.
Mijn filmpjes over de grote zaagbek
Herken de grote zaagbek
Uiterlijk
Mannetje en vrouwtje grote zaagbek lijken qua silhouet sterk op elkaar. Ze hebben géén verwarde kuif zoals hun neef de middelste zaagbek. Ze hebben wel een smalle rode snavel die bezet is met karteltjes om prooidieren als visjes goed beet te houden.
Het mannetje heeft een voornaam uiterlijk. Spierwit zijn de flinken, diep groen de kop en rood de snavel en poten. De vrouwtjes hebben een bruine kop en een grijs bovenlijf met een vuilwitte keel.
Leefgebied
Grote zaagbekken hebben een voorkeur voor zoet water. Op het IJsselmeer kun je ze in grote aantallen zien in de wintermaanden. Ook op de wateren rond en in het Krammer-Volkerak, het Haringvliet en de Biesbosch kom je ze dan tegen.
Ga je bijvoorbeeld op Goeree-Overflakkee vogels kijken, speur dan ook de havens en de brede watergangen langs het Krammer af. Geheid dat je daar groepen grote zaagbekken ziet in de winter.
Geluid
Het geluid van de grote zaagbek is één van de meest merkwaardige geluiden die ik ooit heb gehoord. Het leek wel of ik iemand een computerspelletje hoorde spelen.
Roep:
Mijn tips om de grote zaagbek te zien:
Wil je grote zaagbekken zien, dan zijn dit mijn belangrijkste tips:
- Kijk op waarneming.nl waar momenteel grote zaagbekken worden gezien.
- Ga in de winter een keer vogels kijken langs het IJsselmeer, het Markermeer, langs het Krammer op Goeree-Overflakkee of in de Brabantse Biesbosch.
- Grote zaagbekken zijn behoorlijk schuw. Laat je niet zien, ze gaan geheid om de vleugels en weg zijn ze dan. Jammer voor jou, en zeker ook slecht voor de vogels die gebaat zijn bij rust.
Goede gebieden:
Vooral:
- IJsselmeer
- Markermeer
- Brabantse Biesbosch
- Zuidkust Goeree-Overflakkee
Deze soort lijkt op:
Bescherming van de grote zaagbek
Voor grote zaagbekken in Nederland is rust van het grootste belang. Omdat ze zo schuw zijn, raken ze al snel verstoord. Dat is zeker in de winter, wanneer de temperaturen al zo laag zijn, niet best. Beter steken ze hun energie in het zoeken naar voedsel, in plaats van het vluchten voor mensen en honden. Het is dus belangrijk dat er stiltegebieden overblijven waar grote zaagbekken ongestoord kunnen overwinteren. Toch kun je grote zaagbekken soms tot in de bebouwde kom zien. In het Spui van Ooltgensplaat en Oude-Tonge bijvoorbeeld. Of in het haventje van het dorp Goudswaard in de Hoeksche Waard. De vogels bekijken kan dan best, maar hou altijd afstand en zie je de vogels onrustig worden, loop dan even een stukje door. Geef de vogels altijd gelegenheid om rustig weg te zwemmen.