Vogels kijken met een verrekijker of telescoop doe ik inmiddels al meer dan dertig jaar. Vogels filmen doe ik nu pas slechts een paar jaar, en dat filmen bevalt me uitstekend. Wat in mijn ogen de beste camera om vogels te filmen is, lees je in dit artikel. Mijn ervaring van de afgelopen zes maanden vat ik samen in deze tien tips om vogels te filmen ofwel: tien do’s en don’ts van het vogelfilmen.

1. Do’nt: haast en stress
Haastige spoed is zelden goed. Bij vogels filmen is het: haastige spoed is nooit goed. Even snel een opname maken lukt zelden. Ga je gehaast of gestrest filmen, dan maak je snel technische fouten, bijvoorbeeld bij het scherp stellen.

En even haastig door een natuurgebied rauzen voor een paar opnamen, forget it! De vogels zien je aankomen en kiezen het hazenpad. Beweeg jezelf rustig en met aandacht door het gebied. Je ziet stukken meer en de vogels beschouwen je minder als een bedreiging.

Voorbeelden: deze havik. Ontzettend schuw, maar bleef door mijn rustige gedrag toch zitten.

2. Do: camoufleer jezelf
In de beschutting van een auto, vogelkijkhut of schuiltent val je nauwelijks op voor vogels. Je kunt ook zelf een camouflagedoek maken natuurlijk, die gebruik ik zelf regelmatig. Die dus dichtbij komen of niet opvliegen. Deze grutto zat in de sloot en ik parkeerde mijn auto op niet meer dan vier meter afstand van hem. Met de camera op het raamstatief heb ik hem minutenlang kunnen filmen, terwijl hij me toch echt in de gaten had. Let ook op je kleding: felrode kleding is niet bepaald de beste keuze.

3. Do: bepaal vooraf je strategie
Bepaal voordat je gaat filmen je strategie: afwachten of er op af?

Kun je het geduld opbrengen om urenlang stil te zitten en af te wachten welke vogels langs komen? Of ga je liever actief op zoek naar de vogels door te voet, per fiets of auto een gebied te doorkruisen? Beide strategieën hebben hun voordelen. Verdekt afwachten maakt je één met het landschap en vogels komen naderbij. Maar als je pech hebt komen er helemáál geen vogels naderbij omdat ze er op dat moment simpelweg niet zijn! Dan had je misschien beter de vogels actief kunnen opzoeken.

Ga je actief op zoek, bepaal dan ook: hoe. Mijn ervaring is dat fietsen het minst praktisch is. Eer dat je van je fiets ben afgestapt, hem hebt geparkeerd, je camera hebt gepakt, je statief hebt neergezet, etc. is de vogel vaak gevlogen. Of heb je in den haast je fiets dwars op het fietspad gezet en wil er iemand anders passeren… Wandelen is een betere optie, zeker wanneer je een natuurgebied bezoekt. Dan is de auto zelden een optie. Maar diezelfde auto is wel een uitstekende optie als je een groter gebied wilt uitkammen, bijvoorbeeld de Prunjepolder op Schouwen-Duiveland. Lekker vanuit de auto vogels schieten!

4. Do: goede timing
Let op weersomstandigheden, zonlicht en welke dagen je gaat filmen. Ook het jaargetij is een factor.

Vogels kijken in de regen is met een waterdichte verrekijker vaak nog enigszins te doen. Vanuit een vogelkijkhut of auto al helemaal. Maar videocamera’s hebben vaak meer moeite met nattigheid. En al sta je droog, dan registreert de camera ook de regendruppels. Je beelden worden er niet fraaier op en wat dacht je van het geklater van regendruppels op het dak van auto of vogelkijkhut? Een blik op de buienradar kan veel ergernis voorkomen.

Zonlicht is ook een kritische succesfactor. Je staat immers liever met het zonlicht mee te filmen dan er tegenin! De baan van de zon is bekend, bepaal vooraf of je niet te veel tegen de zon inkijkt vanuit de vogelkijkhut of vanaf het wandelpad.

En dan de dagen! Door de week liggen veel natuurgebieden er verlaten bij, terwijl ze in het weekend worden overspoeld door wandelaars en fietsers. Die jagen de vogels weg of produceren geluiden die je liever niet wilt opnemen.

Vogels in bos of park laten zich in winter en vroeg voorjaar beter filmen dan later in voorjaar of zomer. Simpelweg omdat er dan nauwelijks blad is en ze beter zichtbaar zijn.

5. Do: lok de vogels
In de Brenne probeerde ik de rode patrijs te filmen. Maar Fransozen houden van de jacht en de jacht maakt rode patrijzen uiterst schuw. Bij het minste of geringste gingen ze er vandoor. Een zakje zangzaad van € 1,25 in de supermarkt deed wonderen. Flink strooien op een kruising waar ik er een paar had zien opvliegen, en zowaar: ze lieten zich vanuit de auto filmen!

6. Do: in het begin niet te moeilijk
Mark my words: bosvogels zijn stukken lastiger te filmen dan steltlopers. Die in het bos verschuilen zich tussen takken en bladeren en je camera stelt echt altijd op een tak of blad scherp. En bovendien: bosvogels zijn heel beweeglijk. Je hebt ze en een ogenblik later ben je ze kwijt. Begin liever met steltlopers of eenden. Die lopen langs een oever, zwemmen op een plas. De camera stelt zich in meeste gevallen automatisch op de vogel scherp. Doe eerst ervaring op in het veld en maak vervolgens uitstapjes naar bos of park.

7. Do: kies een goede videocamera
De videocamera is een kritische succesfactor van technische aard. Laat je zelf goed voorlichten over de opnamekwaliteit, de werking van de optische zoom (aan een indrukwekkende digitale zoom heb je in de meeste gevallen helemaal niets) en over aspecten als bedieningsgemak, bijgeluiden van de zoom, lichtgevoeligheid en mogelijkheden om geluidsopnameapparatuur te koppelen.

Jarenlang filmde ik met een compactcamera, en dat tot volle tevredenheid. Tot ik een full frame camera van Sony in handen kreeg en de beelden zag. Ik wist niet wat ik zag! Zoveel detail, zo’n helder beeld. Ik heb mijn compact camera meteen in de kast gelegd en film nu met een Sony A7 III. Wil je weten wat in mijn ogen de beste camera’s zijn om vogels te filmen, bekijk dan dit overzicht.

Vergeet trouwens ook het statief niet. Kies er een die niet te licht en ook niet te zwaar is. Te licht veroorzaakt vervelende trillingen; te zwaar betekent extra kilo’s die je moet meezeulen. Ik verzeker je: een statief is onmisbaar bij vogels filmen. En wat te denken van een raamstatief voor als je uit de auto gaat filmen? En een grondstatief voor het lage perspectief? Reuze handig.

8. Do: kies het juiste gezelschap
Alleen val je het minst op in de natuur. Ga je toch filmen met anderen erbij, zet dan de klokken vooraf gelijk: zolang iedereen vogels kijkt is er geen probleem. Heb je echter een paar gezellige kwebbelaars in je gezelschap of iemand met een hond dan ligt de ergernis op de loer (afhankelijk van jouw persoonlijkheid). Zelfs vogels filmen en fotograferen hoeft ook niet altijd samen te gaan. Bekijk en beluister mijn video van deze schitterende rietzanger maar eens. Die kon ik zo opnemen omdat ik alleen was.

9. Do: kies het juiste gebied
Voor binnen- en buitenland geldt: ga filmen in gebieden waar je veel vogels kunt verwachten. Ook in jouw omgeving ligt vast een mooi natuurgebied. In het buitenland is de natuur vaak nog spectaculairder, kies bijvoorbeeld eens een regionaal natuurpark als vakantiebestemming. Zo is bijvoorbeeld de Brenne in Frankrijk een populaire vakantiebestemming onder vogelaars.

10. Do: leg je spullen vooraf gereed
Dan sta je op een dijk en zie je een buizerd boven een haas bidden. De haas gaat op zijn achterpoten staan en heft zijn voorpoten omhoog om zijn jongen te verdedigen. De buizerd laat zich zakken en nog een keer zakken. Je weet dat er iets gaat gebeuren, pakt snel je videocamera en schroeft het raamstatief op het autoraam. Je richt zo snel als je kunt, opent het display, zoomt en drukt op de opnameknop en dan hoor je zachtjes ‘pieppiep’ en op het display lees je: No card. Het is me overkomen en ik weet zeker dat het me nog een keer zal overkomen en daarom heb ik altijd een extra SD-card bij. Een goede voorbereiding is het halve werk.

En over gereed leggen van je spullen gesproken… Zet je camera op statief en zet hem aan als je rond rijdt of loopt. Zie je een vogel, dan hoef je de spullen niet eerst te installeren en in te stellen. Met de grote kans dat de vogel inmiddels gevlogen is. Je denkt misschien, dat is nogal wiedes. Nou ja, zo wiedes is dat niet hoor. Als ik onderweg ben, dan zit mijn camera vaak nog in mijn rugtas. Zo was ik eens vanuit de Morvan in Frankrijk onderweg naar huis en zagen we een zwarte ooievaar. Ik draai de auto, rij de zwarte ooievaar weer voorbij en keer de auto voor de tweede keer. Vlak voor de bocht, de zwarte ooievaar zag me nog niet, plaatste ik de camera op het raamstatief. En stelde de camera in. Dat moet goed gaan, toch? Nou, niet helemaal dus. De klem van het statief was door een van mijn kinderen helemaal open gezet en het duurde dertig seconden te lang om hem klem te zetten op het raam. Dertig lange seconden die de zwarte ooievaar stress bezorgde en daar ging mijn allereerste waarneming van deze zeldzame vogel. Ik kon hem weliswaar nog net filmen toen hij op de wieken ging, maar toch. Dat had sneller gekund!