Tien praktische tips voor beginnende vogelaars

Vogels kijken is helemaal in. Vorig jaar las ik een krantenartikel waarin deze trend werd beschreven. Veel mensen snakken naar rust, hebben genoeg van kantoor en willen naar buiten of vinden het simpelweg gezellig om met anderen door de natuur te struinen. Op zoek naar vogels en andere levende wezens. Vogels kijken kan iedereen. Je hoeft geen expert te zijn, of ergens veel verstand van te hebben. Gewoon beginnen en naar buiten gaan. Dat is de essentie. Maar vogels kijken met alleen je ogen, dat schiet niet op. En vogels kijken in zomaar een gebied ook niet. En daarom in dit artikel tien praktische tips voor beginnende vogelaars. Om je op weg te helpen. En om je een basis te geven voor een waardevolle en inspirerende hobby die je heel lang zult volhouden.

Tien praktische tips voor beginnende vogelaars

gpo verrekijker uitsnede

‘Echt waar: koop geen merkloos prul. Hoe goedkoop ook, het is weggegooid geld. En dat geldt ook voor een verrekijker voor je kinderen.’

#1. Koop een goede verrekijker

Dit is natuurlijk een open deur. Zoals gezegd, met je blote ogen vogels kijken schiet niet op. Een zangvogel boven je hoofd kun je al nauwelijks onderscheiden, laat staan een groep ganzen een paar honderd meter van je vandaan. Ach, je zult toch een ijsvogel tegenkomen en hem niet kunnen bekijken door een verrekijker! Of een sperwer, of een keep, of … Aarzel niet, koop een goede verrekijker. Die overigens beslist niet héél duur hoeft te zijn!

Bekijk hier mijn overzicht van de beste verrekijkers van dit moment.
En bekijk hier mijn overzicht van de beste verrekijkers voor kinderen.

#2. Oriënteer je online

Natuurlijk, solisten vinden het zelf wel uit hoe alles werkt. Maar tegenwoordig profiteer je maximaal van de kennis van anderen. Gewoon een paar goede websites vinden over vogels kijken en de rest gaat vanzelf. Welke websites ikzelf regelmatig bezoek? Daar gaan we dan:

Waarneming.nl. Dé database voor elke vogelaar. Waar zit welke vogel? Kan ik ergens een zeldzame soort zien? En je kunt zelfs een gebied intypen om te kijken welke vogels er de laatste tijd zijn gezien.

De Facebookgroepen Vogelaars en Vogelaars natuur & vogelfotografie. Leden van deze groepen posten hun waarnemingen, vaak met foto of filmpje en al. En heb je een foto gemaakt van een vogel die je niet herkent, dan kun je hier navraag doen. De leden zijn actief en reageren vaak heel snel.

Dutch Birding. Dit is een website voor de echte cracks. Wie op uurbasis de zeldzame waarnemingen wil weten, moet zich hier melden. Maar je leest er ook tal van boeiende achtergrondartikelen. Heel leerzaam en inspirerend.

anwb vogelgids van europa paperback
#3. Schaf een vogelgids aan

Het veld in zonder vogelgids, dat kan haast niet. Elke beginnende vogelaar zal in het begin moeite hebben om vogels te herkennen. Zelfs veel voorkomende vogels kunnen de nodige moeite kosten. Maar schaam je niet, want ook doorgewinterde vogelaars hebben vaak een vogelgids nodig. Want wat is precies het verschil tussen de bruine boszanger en de tjiftjaf? En een toendrarietgans lijkt wel heel erg op een taigarietgans, om maar te spreken over de kleine rietgans. Raadpleeg hier mijn overzicht van de beste vogelgidsen van dit moment.

#4. Hou je waarnemingen bij

Voor sommige mensen is vogels kijken vooral zo spannend, omdat er een wedstrijdelement in zit. Wie heeft de meeste vogels gezien? Op één dag? In een maand of jaar? En zelfs in je hele leven. Lijstjes van je waarnemingen zijn bovendien een handig geheugensteuntje. Dan kun je altijd terug zoeken in welk gebied je welke vogel hebt gezien. Je kunt er aantekeningen bij maken, bijvoorbeeld wat je opviel aan de vogel.

Ben je meer van het digitale, dan maak je op waarneming.nl een persoonlijk account aan en hou je daar je waarnemingen bij.

ijsvogel op een tak 2 uitsnede
#5. Zoek andere vogelaars in je omgeving

Vogels kijken met anderen is niet alleen gezellig, maar je ziet ook veel meer is mijn ervaring. Kijk jij naar links, dan kijkt een ander naar rechts. En terwijl jij denkt dat er een paaltje in het weiland staat, ziet een ander dat het een ruigpootbuizerd is. Zelf geef ik regelmatig excursies en laatst stond ik met een groep op de Brouwersdam. We stonden van dichtbij naar een stel zilverplevieren te kijken en ik had al gezien dat er een kleinere steltloper tussen stond. Maar ik dacht dat hij kleiner was omdat hij lager stond. Even later meldde een van de deelnemers me dat die kleine toch echt een andere soort was, namelijk een kanoet.

vogels kijken op de brouwersdam
#6. Zoek de beste gebieden op in jouw omgeving

Zou ik een beetje kriskras in de Alblasserwaard vogels gaan kijken, dan zou ik het jaarrond niet veel zien. Nee, ik ga op zoek naar de beste vogelgebieden in mijn omgeving. En overal liggen interessante vogelgebieden in de buurt, zelfs al woon je midden in een grote stad. Probeer eerst de meest voorkomende vogels in die vogelgebieden te leren herkennen. Zodra je die herkent, zullen jou ook de minder algemene soorten sneller opvallen. Zo bouw je stap voor stap je kennis op.

Bekijk hier mijn kaartje van de beste vogelgebieden per provincie.

#7. Trek de juiste kleding aan

Een open deur misschien, en misschien toch ook niet. Natuurlijk, is het koud, dan trek je warme kleding aan. Liefst wind- en waterdicht. Ben je kalend, zoals ik, doe dan altijd een hoofddeksel op. Die bedekt je glimmende schedel. Echt waar, een glimmende schedel zien de vogels al op grote afstand!

Ook de kleuren zijn van belang. Kleed je maar als een groenling of een huismus. Lekker saai. Groene of bruine kleding is het best. Felle kleding is uit den boze, tenzij je met een telescoop van grote afstand naar de vogels gaat staan kijken. Het maakt natuurlijk ook verschil of je nu vanaf de Brouwersdam naar vogels op volle zee gaat kijken, of dat je over de Tongplaat gaat wandelen op zoek naar de blauwborst en bosrietzanger.

jako van gorsel de visdief

Anderzijds wil ik het belang van de kleuren ook enigszins relativeren. Een jogger en felle kleding die voorbij komt snellen, daar schrikken veel vogels niet van. Een vogelaar in camouflagekleding die plotseling stopt en zijn blik richt op een vogel, zal de vogels eerder op laten schrikken. Dat heeft alles te maken met je silhouet en wat de vogels er in zien.

Pas daarom ook op met een statief. Draag je dat onder je arm als een geweer, dan zullen ganzen en eenden al heel snel op de wieken gaan. Draag een statief daarom liever parallel langs je lichaam zodat het niet uitsteekt. Realiseer je dat in landen als Rusland, Frankrijk en Polen nog fanatiek op vogels wordt gejaagd. Het beeld van de jager met zijn knalstok staat bij veel vogels op het netvlies als symbool voor dodelijk gevaar.

#8. Deel je waarnemingen

Wie deelt, zal ook ontvangen. Wie niet deelt, zal in de regel weinig tot niets ontvangen. Zo werkt dat over het algemeen en zeker ook onder vogelaars. Raak je tijdens een vogeltocht in gesprek met andere vogelaars, geef hen dan ook altijd wat informatie.

blauwborst uitsnede

Weet je ergens een bijzondere soort te zitten, een ransuil bijvoorbeeld, wees dan alert. Weet aan wie je de tip geeft. Roestende ransuilen kunnen soms hordes mensen op de been brengen waardoor de ransuilen in hun rust worden verstoord. Dat kan de bedoeling niet zijn. Hetzelfde geldt voor vogels die in het voorjaar vogelfotografen in de ban houden. De blauwborst bijvoorbeeld, die iedereen zo mooi mogelijk op de foto wil hebben. Wil je een bijzondere locatie die geheim moet blijven delen, beding dan uitdrukkelijk dat de ander de locatie niet doorgeeft aan iemand anders. Weet je niet zeker of je de ander in dit opzicht kunt vertrouwen, vertel de locatie dan niet.

Neem in je doen en laten ook altijd het belang van de vogels en de natuur in ogenschouw.

#9. Leer snel de meest voorkomende soorten herkennen
graspieper uitsnede

Elk natuurgebied wordt gedomineerd door een beperkt aantal soorten. Gisteren fietste ik door de Alblasserwaard en zag ik grote groepen krakeenden. Kijk, als je die al van ver herkent, zullen je ook de meer bijzondere vogels sneller opvallen. Leer dan ook snel de meest voorkomende soorten te herkennen. Dat vergemakkelijkt het herkennen van bijzondere soorten of vogels die slechts tijdelijk in een gebied zitten. De krombekstrandloper bijvoorbeeld, wanneer die doortrekt in augustus en mei, vaak samen met bonte strandlopers die sterk op hem lijken.

#10. Hou je aan de regels

Vogels kijken doe je vaak in kwetsbare gebieden. Hou je ten alle tijde aan de regels. Dat kost soms moeite, dat geef ik toe. Zie ik een heel bijzondere soort in een beschermd gebied, dan fluistert altijd dat stemmetje in me: klim ik het hek over, of doe ik het niet? Ik doe het maar niet, want dat hek staat er tenslotte niet voor niets. Bovendien betreed ik een terrein dat niet van mij is.

Of: je staat met twintig mensen naar een velduil te kijken. De een schuifelt wat dichter naar de velduil toe. Ga ik mee, of blijf ik staan? Of ben ik degene die voor de troepen uitga met als risico dat ik de velduil verstoor? Wees sociaal, zowel naar de vogels toe als naar andere vogelaars als naar het natuurgebied.

Zo bewonderde ik met vele anderen dit jaar de grote grijze snip in de Karrenvelden bij de Oesterdam. Een aantal mensen begaf zich tussen de wilgenroosjes die voor het hek groeiden en bloeiden. Die waren dus al snel vertrapt. Weinig mensen hadden bovendien oog voor het paartje kneutjes dat zenuwachtig heen en weer vloog. Die hadden ergens in die vegetatie een nest.

#11. Wordt lid van de Vogelbescherming

Veel vogelsoorten hebben het ronduit zwaar in ons dichtbevolkte land. En ook over de grens gaat het lang niet altijd even goed. Vogelbescherming Nederland doet heel goed werk voor de vogels. Gebieden worden beschermd. Plannen voor de bescherming van een soort worden opgesteld. Overheden en boeren worden bewust gemaakt van hun verantwoordelijkheid. En soms wordt er aangestuurd op stevige actie. Dat zal dan ook wel nodig zijn. Vogelbescherming Nederland beschermt niet alleen vogels, ze zijn in the end ook de beschermheer van de vogelaar. Zonder vogels immers ook geen vogelaars!

#12. Volg De Visdief!

Ach, de schrijver van dit artikel doet flink zijn best en bedoelt het allemaal goed. Dagelijks een filmpje uit de natuur. Heel regelmatig een boekbespreking. En anders wel een andere tip om te genieten van vogels of de natuur in het algemeen. De Visdief kijkt meer dan dertig jaar vogels. Inmiddels kijkt hij niet alleen door telescoop en verrekijker, maar houdt hij ook een fotocamera voor zijn gezicht.

Volg daarom De Visdief op Youtube. Op Facebook of op Twitter. Echt waar, heel leerzaam en nooit opdringerig. Geef de harde werker ook wat aandacht.