De tien beste gebieden om lepelaars te zien

In de juni-editie van het tijdschrift Roots worden vijf hotspots beschreven om lepelaars te zien. De jongen zijn inmiddels uitgevlogen en lopen bedelend achter hun ouders aan. Dat ze dat lang kunnen volhouden, bleek wel toen ik vanuit vogelkijkhut De Kluut een groep lepelaars filmde. Eén jong liep minutenlang piepend achter een oudervogel aan. Voor lepelaars zijn de omstandigheden in Nederland de laatste decennia flink verbeterd. Ze broeden op een flink aantal plekken en de nieuwe natuur in ons land is ideaal voor deze prachtige vogel die veel mensen tot de verbeelding spreekt. Je ziet ze gelukkig op tal van plaatsen. Vijf hotspots in Roots vind ik iets te zuinig en daarom heb ik mijn eigen top 10 bedacht: de tien beste gebieden om lepelaars te zien in de zomermaanden. Een beetje in willekeurige volgorde en een zekere persoonlijke kleur ontbreekt niet, want zoals @richardtkiewiet terecht op Twitter opmerkt: ‘De meeste lepelaars zitten toch echt op de Waddeneilanden.’

#1. De Oostvaardersplassen
Het zou toch wel gek zijn wanneer je in het grootste moerasgebied in West-Europa geen lepelaars zou zien. Je komt ze de komende weken in groepjes tegen, jagend in ondiep water en rustend op de oever. Wat eigenlijk een dooddoener is, want wat zouden lepelaars nou nog meer kunnen doen? Okay, overvliegen misschien. Een van de plassen heet niet voor niets de Lepelaarsplassen, maar vergis je niet: die roemruchte naam dateert uit de tijd dat lepelaars in de Lepelaarsplassen broedden. Dat is helaas niet meer het geval, ze zijn verhuisd naar de Waddeneilanden.

#2. Nationaal Park de Biesbosch
Hoewel de lokale gemeenschap niet altijd te spreken is over de transformatie van landbouwgrond in nieuwe natuur (begrijpelijk trouwens, want een hechte gemeenschap werd wreed uit elkaar gescheurd), pakt dit besluit voor vogelaars en natuurliefhebbers heel goed uit. De Biesbosch is nu echt een hotspot van formaat, ook als je lepelaars wilt zien. Ik filmde er onlangs nog deze groep van vierentachtig in ruste.

#3. De Wadden
Ik keek zojuist op waarneming.nl en zag in het Waddengebied een groot aantal locaties waar grote groepen lepelaars waren gezien. Op Vlieland, Texel en Schiermonnikoog worden groepen van tientallen lepelaars gemeld. En dat is niet gek want, zo meldt Roots ‘Op elk eiland is minstens één kolonie en meestal zijn er meerdere.’ Het Balgzand mag hier trouwens ook niet onvermeld blijven, ook zo’n prachtig deel van het Waddengebied.

#4. Hellegatsplaten op Goeree-Overflakkee
Dit gebied is een parel in de Zuid-Hollandse delta. Zoals de naam zegt: het kon hier in vroeger tijden flink spoken, voor schippers in hun zeilbootjes was dit een waar hellegat. Menig schip is hier vergaan. Nu is het gebied getemd en geheel verzoet. In het ondiepe water voor de twee vogelkijkhutten kun je grote groepen lepelaars van dichtbij zien. Soms op een paar meter voor je, zoals je in dit filmpje ziet.

#5. Quackjeswater bij Hellevoetsluis
Dit natuurgebied, dat deel uitmaakt van Voornes Duin, herbergt een grote kolonie lepelaars. Meer dan tweehonderd paren broeden er in de struiken samen met aalscholvers, kleine zilverreigers en blauwe reigers. Ook in de zomermaanden kun je er volgens tijdschrift Vogels lepelaars zien. Wil je echt oog in oog staan met lepelaars op het nest, bezoek het gebied dan in de maanden april en mei. Je kunt er trouwens heerlijk wandelen en genieten van duinvogels als goudvink, roodborsttapuit, havik en staartmees. Hebben de lepelaars jongen, dan vliegen ze grote afstanden om voedsel te zoeken. Natuurgebied De Kwade Hoek is een natuurgebied waar je ze dan kunt zien foerageren.

#6. Lauwersmeer
Dit is nou een van de gebieden die hoog op mijn verlanglijstje staan. Maar het is zo ver rijden! Roots schaart het Lauwersmeer niet geheel ten onrechte onder De Wadden, maar dit vermaarde natuurgebied vermeld ik graag apart. Eerlijk gezegd heb ik toch wel moeite om een top tien samen te stellen, dus ik begrijp de redactie van Roots wel dat ze zich heeft beperkt tot een wat grovere top 5.

#7. Het Rammegors bij Sint-Philipsland
Ook zo’n pareltje in de delta, maar dan de Zeeuwse delta. Evenals de Oostvaardersplassen was Het Rammegors bestemd tot bedrijventerrein dan wel slibdepot. De natuur besliste anders. Het Rammegors was compleet verzoet, maar staat sinds een paar jaar weer in verbinding met de zoute Oosterschelde waardoor het weer veranderd in echt Zeeuws kwelderland. Soms jagen er bijna honderd lepelaars met elkaar door het ondiepe zilte water. Zo filmde ik er deze groep.

#8. Sophiapolder bij Hendrik-Ido-Ambacht
Ook al zo’n stuk nieuwe natuur in ons rivierenlandschap. Dit eiland was tot voor kort een landbouweiland. Ter compensatie van de aanleg van de Betuwelijn werd het eiland afgegraven en teruggegeven aan de natuur. Tijdens eb stroomt het eiland leeg en valt het droog. In de ondiepe geulen foerageren lepelaars. Ze zijn er vaste gast.

#9 Polder Beningerwaard
Ook al zo’n fenomenaal vogelgebied. Wat valt er nog veel te ontdekken en beleven in ons dichtbevolkte en haast compleet geasfalteerde land. De Polder Beningerwaard bij Zuidland is een voormalig buitendijks kweldergebied dat grenst aan het Haringvliet. In het ondiepe water foerageren in de zomermaanden grote groepen lepelaars die je vanuit de vogelkijkhut kunt bekijken.

#10. De Blauwe Kamer bij Rhenen
Een van mijn laatste ontdekkingen. In dit schitterende natuurgebied huist een lepelaarskolonie. Ze broeden er samen met aalscholvers en blauwe reigers. En weet je wat zo leuk is? Vanuit de vogelkijkhut heb je een fenomenaal uitzicht op de kolonie. Wel een verrekijker en liever nog een telescoop meenemen. Echt een aanrader!

#11. Vele kleine gebiedjes
Wat is een top tien toch een triviaal ding. Waarom zou een gebiedje als de Karrenvelden bij de Oesterdam niet vermeld worden? Of het eilandje voor vogelkijkhut het Adolfsgat op de oever van het Haringvliet? Zelfs de Grevelingendam, de Slikken van de Heen en Het Stinkgat zijn gebieden waar regelmatig lepelaars gezien worden. Alleen niet in grote aantallen. Een, twee, maximaal tien. Maar al zou je slechts één lepelaar zien, van héél dichtbij zoals ik hem zag vanonder mijn camouflagedoek in de Donkse Laagten! Dat zijn onvergetelijke ontmoetingen. Nummer elf is dus een ode aan al die kleine en grotere gebieden waarvan ik de naam niet kan vermelden. En dat zijn er gelukkig héél veel. Ik las vandaag in de krant dat de lepelaar op ontzettend veel plaatsen in de Randstad opduikt. En dat is goed nieuws! Hij heeft het dus wel naar zijn zin in ons land, zelfs in stedelijk gebied. Moet ik nog een gebied noemen. Goed dan, de Nieuwkoopse Plassen mogen niet onvermeld blijven. Dat heeft de redactie van Roots goed gezien!

Gedraag je onopvallend!

jako van gorsel de visdief

Hoewel het goed gaat met lepelaars en deze markante vogel wel een beetje gewend zou moeten zijn aan ons mensen, zijn en blijven het ontzettend schuwe vogels. Alleen de lepelaars op de slikken voor de Grevelingendam bleken minder schuw. Die liepen op een tiental meters voor me uit. Ze waren kennelijk gewend aan de pierenstekers die er in alle rust hun zware werk verrichten. Maar zelfs al sta je in een vogelkijkhut, ze hebben je in de gaten! Beweeg niet te veel, probeer je gezicht niet pontificaal voor een kijkgat te duwen en doe alles in slow motion. Geluid en snelle bewegingen zijn funest voor je natuurbeleving: de lepelaars gaan er in een oogwenk vandoor om niet meer terug te keren.

Om te lezen

In hun fascinerende boek Sinagote vertellen onderzoekers het levensverhaal van een lepelaar die ze Sinagote hebben genoemd. Het gaat om een vrouwtje van Vlieland met in haar naam het woordje ‘Sina’, de Bretonse naam van het dorp waar ze ieder najaar heen trekt. Dit verhaal gaat over meer lepelaars dan alleen Sinagote. Het gaat zelfs over veel meer dan lepelaars. De auteurs vertellen over de connecties tussen lepelaars onderling, maar ook over de connecties tussen gebieden in Europa en Afrika en tussen mensen die in de gebieden wonen en werken. In een combinatie van love story en succesverhaal, vertelt Sinagote, het levensverhaal van een lepelaar over het belang om bij de bescherming van onze trekvogels verder te kijken, te denken en te doen dan onze landsgrenzen.

recensie sinagote theunis piersma

Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken

Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:

(voor elk budget de drie beste opties)

(héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!)

(voor elk budget een paar opties)

(per provincie gesorteerd)

(aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten)

(lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken)

(mijn persoonlijke top tien)