Deze winter tref je op tal van plaatsen kleine zwanen en wilde zwanen. Omdat ik de verschillen wil aangeven tussen beide zwanen, heb ik de befaamde gids Vogeldeterminatie er eens bij gepakt. Volgens deze determinatiegids komt de wilde zwaan vooral in het noorden van Nederland voor en de kleine zwaan in het westen. Beide soorten zijn wintergasten die vanuit noordelijke streken ons land bezoeken. Een enkele keer komt een paartje wilde zwanen tot broeden in ons land. Meestal zitten wilde bij wilde en kleine bij kleine zwanen. Dit keer filmde ik ze in één shot. En dat is leuk, want dan kun je de verschillen tussen beiden zwanensoorten goed zien.

Het belangrijkste verschil ligt voor de hand: de kleine zwaan is kleiner dan de wilde zwaan. Maar als je ze bij elkaar ziet dan lijkt de kleine zwaan wel een gans! De kleine is echt een stuk kleiner en dat zou je niet zeggen wanneer je ze ziet zonder wilde zwanen in hun nabijheid. Kijk eens naar de halzen van beide soorten. Een hoge hals bij de wilde en een korte bij de kleine zwaan. Ben je in het veld en twijfel je, dan kun je ook naar de snavels kijken. Dat geel op de snavels, dat maakt beide zwanen nou zo mooi vind ik. En dan vooral de wilde zwanen: het geel beslaat het grootste deel van de bovensnavel en komt tot voorbij de neusgaten. Feeërieke verschijningen zijn het, die wilde zwanen. Ze kunnen zo uit een Scandinavisch sprookje zijn weggevlogen. De kleine zwaan doet het met flink minder geel op de bovensnavel, soms maar een miniem puntje. En als ze op een modderige akker staan te wroeten dan zie je vaak helemaal niets van dat geel, want dan hebben ze een masker op. Let op: deze verschillen gelden voor volwassen dieren. Jonge exemplaren zijn in beide gevallen grauw en de snavels hebben een wat onbestemde kleur. Gelukkig trekken jonge dieren meestal met hun ouders op, altijd een volwassen zwaan in de buurt dus.

Waar heb ik kleine en wilde zwanen gezien?
Mijn eerste waarneming van wilde zwanen dit jaar was aan de noordoever van het Oostvoornse Meer. Ik sprak iemand van Zuid-Hollands Landschap en die vertelde dat er ieder jaar een paar families op het Oostvoornse Meer overwinteren. Ook langs de oevers van het Krammer heb ik dit jaar wilde zwanen gezien. Op internet las ik dat wilde zwanen nu ook in de Amsterdamse Waterleidingduinen verblijven. En iemand vertelde me dat je ze ook in het Infiltratiegebied bij Castricum kunt zien. Wil je beide soorten bij elkaar zien, bezoek dan natuurgebied de Mepper Hooilanden. Cor Fikkert maakte daar twee bijzondere opnames van kleine en wilde zwanen. Kleine zwanen kun je verspreid over het hele land tegenkomen. Ik zie kom ze nu tegen in de Alblasserwaard en op Schouwen-Duiveland in de polders bij Nieuwerkerk.

Nu stoppen met lezen en een kort filmpje bekijken: