Milieufilosoof Koo van der Wal, die onder meer voorzitter van de Nederlandse afdeling van Amnesty International was, schreef het boeiende filosofieboek Vensters op de werkelijkheid. In Vensters op de werkelijkheid pleit Koo van der Wal voor een nieuw natuurbeeld. Dit lijvige boek is een aanrader voor iedereen die zich bezig houdt met de gevolgen van de natuurwetenschappen voor ons wereldbeeld. Koo van der Wal gaat in op actuele discussies over klimaatverandering en milieu.

Koo van der Wal in het voorwoord van Vensters op de werkelijkheid:

‘Het plan tot het schrijven van dit boek heeft pas geleidelijk scherpere contouren aangenomen. Het is ermee gegaan zoals met een aantal romans van Thomas Mann, die als novelle ontworpen waren, maar dan tot meer omvangrijke werken uitgroeiden. De oorsprong ervan ligt in de laatste jaren van mijn actieve academische loopbaan, toen ik een bijzondere leerstoel milieufilosofie bezette. Mij verdiepend in wat de milieucrisis genoemd wordt, werd het mij steeds duidelijker dat de wortels daarvan tot in diepe lagen van de moderne cultuur reiken.

Het milieuprobleem is met andere woorden geen bedrijfsongeval van de moderne samenleving, een toestand dus die op een ongelukkige wijze uit de hand gelopen is, maar over het sociale bestel als zodanig weinig zegt. Daarentegen ontpopte het zich steeds meer als een structurele storing van het systeem, is anders gezegd daarin voorgeprogrammeerd. Dat blijkt met name uit het onvermogen om een werkelijk effectief milieubeleid van de grond te krijgen. Ik heb het dan niet over het lager hangende fruit zoals het terugdringen van de vervuiling van lucht en oppervlaktewater, maar over het hoger hangende zoals de opwarming van de aarde, de terughollende biodiversiteit of de uitputting van de grondstoffen.

Dat de huidige therapieën niet aanslaan duidt er dus op dat de achterliggende diagnose niet klopt. Een van de uitgangspunten van dit boek is dat bij onze verstoorde relatie tot de natuur het dominante natuurbeeld waaraan de moderne samenleving zich oriënteert een wezenlijke factor is. Menselijk handelen wordt immers in niet onbelangrijke mate bepaald door onze kijk op de dingen ofwel door het ‘symbolisch universum’ waarin wij leven.

Dat geldt voor ons individuele handelen, maar vooral ook voor onze collectieve gedragswijzen en houdingen. Niet anders is het dan gesteld met onze omgang met de natuurlijke omgeving die, zoals aangeduid, in een nauw verband staat met de moderne leefwijze in het algemeen.’

Vensters op de werkelijkheid / Koo van der Wal / Uitgeverij Klement / Paperback