Wie grutto zegt, denkt meteen aan Limosa Limosa, de ‘Vogel des vaderlands’ of de koning van de weide. Maar wist je dat je nog een grutto kunt zien in Nederland? En nog in veel grotere aantallen ook? Het is de rosse grutto die van Carl Linnaeus de fraaie Latijnse naam Limosa lapponica kreeg. Lapponica betekent ‘uit Lapland’ en dan weet je waarschijnlijk voldoende. De rosse grutto broedt in het Hoge Noorden waaronder ook in Lapland. Zouden de Lappen ook rosse grutto’s hebben gegeten om aan dierlijke eiwitten te komen? Mocht je denken ‘wat een brute onderbreking’ dan wijs ik je op een van de duurste boekprojecten ooit in Nederland uitgegeven: de Nederlandsche Vogelen van Nozeman en Sepp. Het is Nozeman die aangeeft wel van een grutto op zijn bord te houden. Kennelijk was in vroeger tijden onze weidevogel op stelten een geliefd onderdeel van het menu.
Rosse grutto: vliegkampioen
De rosse grutto is evenals veel andere steltlopers een wintergast uit het Hoge Noorden. In het Handboek Vogels van Nederland en België lees ik dat deze prachtige steltloper in hoogvenen, moerassen en op de lage toendra aan de kust broedt. En dat hij na het broedseizoen het op een vliegen zet. De Limosa lapponica is een ware vliegkampioen. Meet maar eens na hoeveel kilometers hij aflegt om in Mauritanië te overwinteren. Neem om de verwondering te vergroten een locatie in Siberië. En evenals voor de zilverplevier en bonte strandloper speelt Nederland weer een belangrijke rol in het leven van de neef van onze eigen grutto.
Organen passen zich aan
In het prachtige boek Reisvogels van Theunis Piersma las ik dat tijdens de trek allerlei organen zich aanpassen. Vooral de maag en darmen passen zich aan. Darmen krimpen en stoppen even met waar ze voor nodig zijn: voedsel verteren. Er is immers geen voedsel te verteren, want de rosse grutto stopt niet. Hij vliegt hoog in de lucht en er is geen tijd en gelegenheid om te landen. Dat doet hij pas als de Waddenzee onder hem verschijnt. Dan duikt hij naar het slik en begint subiet te eten. Veel eten, noem het gerust vreten. Maag en darmen zwellen op en doen weer wat ze moeten doen. Er is trouwens nog een voordeel van gekrompen darmen tijdens de lange vlucht: het scheelt gewicht. Een energiebesparende maatregel dus.
Adembenemende aantallen
De rosse grutto vliegt soms in adembenemende aantallen over de Waddenzee. Dit voorjaar bezocht ik het voormalige eiland Wieringen en tijdens een wandeling langs de zeedijk genoot ik van de enorme zwermen die laag over het water voorbij vlogen. Eb was zojuist begonnen en ze landden een eindje verderop op het drooggevallen slik.
Verschillen tussen grutto en rosse grutto
Tijdens het schrijven van een artikel pak ik er altijd een paar natuurboeken bij. Vaak het bovengenoemde handboek, maar voor de rosse grutto ook de handige veldgids Vogeldeterminatie. Er is pas een nieuwe editie verschenen van dit ontzettend praktische boek, maar ik heb de editie van 2014. Drie keer raden welke vogels de voorkant sieren. Inderdaad, grutto en rosse grutto. Mocht je moeite hebben om grutto en rosse grutto uit elkaar te houden hier de meest in oog vallende verschillen: de snavel (bij de rosse grutto iets omhoog gebogen, bij de grutto kaarsrecht), de poten (bij de rosse grutto korter dan bij de grutto) en de wenkbrauwstreep (bij de rosse grutto duidelijker dan bij de grutto).
Vliegen de vogels op dan zie je bij de grutto een witte stuit, een vierkante vlek. Bij de rosse grutto zie je een witte ‘sigaar’. En zou je de vogels alleen horen, dan hoor je de grutto zijn eigen naam roepen en zijn neef uit het Hoge Noorden een ‘laag, nasaal kirruc kirruc’, aldus het handboek. Ik heb deze kreet een paar keer hardop geroepen, maar niemand bij mij thuis herkende er een vogel in. Maar het moge duidelijk zijn: beide vogels maken een ander geluid.
De rosse grutto: een schitterende steltloper
Nog even over de aantallen. Die zijn in de maand mei op zijn top. Dan verblijven er maar liefst 200.000 her en der in Nederland. Op de slikken van Wester- en Oosterschelde, in de Waddenzee en de Dollard. Hoeveel grutto’s zijn er nog over in Nederland? 30.000? Doe dat maal twee en je ziet dat er veel meer rosse grutto’s in Nederland verblijven dan grutto’s. Zou de Limosa lapponica dan de eigenlijke Vogel des vaderlands zijn?
Ik vind de rosse grutto een schitterende steltloper, maar als geboren Zeeuw heb ik het eigenlijk op elke steltloper die ik zie. Ook de wulp, zwarte ruiter of watersnip mogen zich van mij van heel dichtbij laten zien. Altijd een feest om te zien:
De beste vogelgidsen voor kinderen:
 |
|
 | Toegankelijke beschrijvingen van de meest voorkomende vogels in Nederland en België. |
 | Een vogelgidsje voor kinderen die nog maar net zijn begonnen met vogels kijken.
|
 | De meest populaire vogelgids van Nederland en België. |
 | Vogelgids voor alle leeftijden. |
 | Handige uitvouwkaart. |
 | Met deze gids leer je heel gemakkelijk de meest voorkomende soorten vogels in je tuin en het park te herkennen. |
 | Een gids bestemd voor beginnende vogelaars die behoefte hebben aan duidelijkheid. |
 | Met deze gids leer je heel gemakkelijk verschillende soorten vogels in je tuin te herkennen. |
 | Populaire vogelgids voor jongeren, beginnende vogelaars en vakantiegangers. |
| Steeds meer kinderen ontdekken hoe leuk vogels kijken is. Vogelbescherming Nederland haalde er het Jeugdjournaal mee: met het bericht dat steeds meer kinderen vogels kijken leuk vinden. Naar aanleiding van dit bericht maakte ik een filmpje voor kinderen die geïnteresseerd zijn in vogels kijken. |
 | Ben je op zoek naar een goede maar betaalbare verrekijker voor een kind, bekijk dan mijn overzicht van geschikte modellen. Het is een mix van verrekijkers voor jonge en oudere kinderen. |
Reageer op mijn artikel ‘De rosse grutto in Nederland’