Terwijl ik me opmaakte voor een hernieuwde ontmoeting met ‘mijn’ roerdomp in de Brabantse Biesbosch, dook er opeens een andere vogel naast mijn auto op: een roodborst. Hij streek neer op een takje en bleef er verrassend genoeg best lang zitten. Lang genoeg om mij de gelegenheid te bieden mijn camera te pakken, het raamstatief op de autoruit te installeren en het toestel te richten. En dat op nog geen drie meter afstand van de auto! Je denkt misschien ‘het is maar een roodborst’, maar ga maar eens vogels fotograferen of filmen, dan is elke geslaagde ontmoeting een verhaal op zich. Of het nu een zeldzame of een algemene vogel is. Dat vind ik nu het leuke van vogels filmen. Roerdomp, waterspreeuw of roodborst, ik film ze allemaal met ingehouden adem (en omdat een mens toch zuurstof nodig heeft, soms met diepe zuchten).
Wat ik zo leuk vind aan dit filmpje
Wat vind ik nu zo leuk aan dit filmpje van de roodborst? Allereerst dat het van zo dichtbij is natuurlijk. Je ziet zelfs het lichtpuntje in zijn ogen. Ook dat de wind zijn veren lekker op doet waaien. Dat zorgt voor een mooi effect. En kijk dan eens naar zijn oranje borst. Zeker in de eerste scene glimt het oranje. Evenals zijn poten trouwens. En dan duikt de roodborst naar beneden en trilt het takje nog fijn na. In de tweede scene zie je dezelfde roodborst, maar dan in een wat schuwe pose. Tussen de elzenproppen, een beetje in elkaar gedoken. Nog even en hij duikt voor de auto langs, de sloot in, waar riet groeit en hij zich ook erg thuis voelt. Dat kon ik dan weer niet filmen.
Nauwer verwant aan de vliegenvangers
De bekende vogelaar Lars Jonsson schrijft in zijn prachtige boek Wintervogels: ‘De roodborst werd voorheen gezien als een kleine lijster, maar hij is nauwer verwant met de vliegenvangers dan met de lijsters.’ Dat is nieuw voor me. Ik had eerder het idee dat de roodborst tot de familie der nachtegalen behoorde. Jonsson vervolgd: ‘De lange poten en uitgestrekte houding verraden een leven van hippen op de bosbodem op zoek naar insecten, spinnen en andere kleine dieren. De grote ronde ogen zien goed in de duisternis van het bos.’
Nestje in de bossen
Inderdaad, in voorjaar en zomer kom je de roodborst in bossen tegen. Dit voorjaar waren we op vakantie in de Morvan (een regio in Bougondië in Frankrijk) en daar filmde ik ook een roodborst. Elke dag op dezelfde plek. Tot op een moment een van de kinderen naar me toe kwam lopen. Hij of zij had een nestje gevonden op de grond, of beter gezegd: in de grond. Een stuk of tien eieren op een bedje van mos en veren. Toen pas snapte ik waarom de roodborst die ik filmde zo angstvallig in de buurt bleef en niet wegvloog…
Mythes rond de roodborst
Er is een aantal mythes gecreëerd rond de roodborst. Een van de mythes is het verhaal over de rode borst. ‘Soms hoor je het verhaal van de vogel die een doorn trok uit de gekruisigde Jezus en daardoor zijn rode borst kreeg,’ schrijft Jonsson. ‘Dat is geen anekdote die in een van de teksten in de Bijbel is geschreven,’ merkt hij terecht op. Het tekent het bijgeloof van vele generaties voor ons als het ging om de natuur. En van heel andere manieren van wetenschap bedrijven waarbij de theologie nog als de koningin van de wetenschap gold.
Genoeg hierover. De roodborst trekt onze aandacht:
De beste vogelgidsen van dit moment:
#1. ANWB Vogelgids van Europa
Eindelijk ook verkrijgbaar in een heel praktische plastic hoes. Een enorme verbetering! Zeer complete gids waarin ruim 900 vogelsoorten in Europa en Noord-Afrika worden beschreven. De omschrijvingen zijn uitstekend, de tekeningen gedetailleerd. Het register achterin vermeldt ook de Engelse namen, handig voor in het buitenland. Op dit moment is de ANWB Vogelgids van Europa in mijn ogen de meest complete vogelgids. Meer hoef ik niet te schrijven. Ook volgens de redactie van Roots Magazine is dit de beste gids van dit moment. De terechte nummer 1 dus. Zie ook mijn recensie over de ANWB Vogelgids.
#2. Alle vogels van Europa
Een gloednieuwe vogelgids, een absolute aanwinst in de rubriek vogelgidsen. Alle vogels van Europa is vertaald uit het Frans en beschrijft alle 860 soorten die in Europa voorkomen. En dat in dus inclusief dwaalgasten. Het formaat is iets handzamer dan de ANWB Vogelgids van Europa. Deze vogels in deze gids worden afgebeeld door middel van foto’s. Per soort een aantal foto’s die de verschillen goed in beeld brengen. Een prima alternatief voor de gids hierboven. Ik weet zeker dat deze gids veel vogelaars zal bekoren.
#3. Zakgids Vogels van Nederland en België
Bespreekt iets meer dan 300 soorten. Daarmee kom je een aardig eind in Nederland. De teksten zijn kort en toegankelijk geschreven waarbij de auteur erin is geslaagd vaktermen te vermijden. Deze gids is daarmee ook geschikt voor kinderen vanaf een jaar of 14. Elke vogel wordt afgebeeld met een kleurenfoto of -illustratie. Voor beginnende en minder gevorderde vogelaars zeer geschikt. Legt het af tegen de nummers 1 en 2, maar vanwege het gebruiksgemak en duidelijke detailafbeeldingen plaats ik deze op nummer 4. Mooi vormgegeven ook, dat mag telt ook mee.
#4. Vogeldeterminatie
Zelfs de beste vogelgids behoeft soms aanvulling. Hoe compleet een vogelgids ook pretendeert te zijn, de informatie blijft altijd beperkt. Maar wat wanneer je een vogel zelfs met behulp van een goede vogelgids niet op naam kunt brengen? Wanneer je twijfelt tussen een bosruiter of een witgatje, een fitis of een tjiftjaf? Dan is Vogeldeterminatie een heel handige gids: een groot aantal vogels die erg op elkaar lijken wordt heel gedetailleerd met elkaar vergeleken. Een handige aanvulling bij je vogelgids of een naslagwerk voor na je vogeltochten.
#5. Petersons vogelgids
De Petersons vogelgids is de klassieker onder de vogelgidsen. Er worden maar liefst 526 verschillende soorten en 170 dwaalgidsen in besproken. Bij de omschrijving worden ook de Engelse, Franse en Duitse naam gegeven, handig in het buitenland. De Petersons vogelgids is al jaren een van de meest gebruikte vogelgidsen, maar het heen en weer bladeren tussen omschrijving en afbeelding vind ik nu toch wel erg achterhaald.
#6. Roofvogels van Europa, Noord Afrika en het Midden-Oosten
Voor beginnende én ervaren vogelaars zonder meer nu al de standaard in Nederland en België voor roofvogelherkenning. Dit handboek is bestemd voor wie vliegbeelden van alle roofvogels van Europa en omstreken wil herkennen. De gedetailleerde informatie, de overvloed aan foto's en het feit dat alle roofvogels worden beschreven maken dit een gids van formaat.
#7. Vogelkijkgids
De Vogelkijkgids is een fraai uitgevoerde en uitstekende basisgids voor wie wil leren vogels kijken. En gezien de toegankelijke teksten denk ik geschikt voor jong en oud. En jong is in dit geval vanaf veertien jaar.
#8. Veldgids Vogelzang
Een vogelgids die de geluiden beschrijft van meer dan 200 Europese vogelsoorten. Met de bijhorende gratis app kun je hiermee heel veel vogelgeluiden herkennen. Realiseer je vogelzang een van de belangrijkste kenmerken is waaraan je een vogel kunt herkennen. De veldgidsen van KNNV Uitgeverij hebben een uitstekende reputatie. De Veldgids Vogelzang moet daarom in dit rijtje vermeld worden. Zelfs ervaren vogelaars zullen er nog veel van leren.
#9. Welke vogel is dat?
Populaire vogelgids voor jongeren, beginnende vogelaars en vakantiegangers. Toegankelijk en compact.
#10. Veldgids Roofvogels en uilen
Een compact en heel toegankelijke veldgids die alle Europese roofvogels en uilen beschrijft.
Toegift: MINIGIDS Vogels van Nederland en België
Oké, een toegift om af te sluiten. Met deze uitvouwkaart heb je in één oogopslag 200 vogelsoorten in beeld. Wil je iemand enthousiast maken om vogels te gaan kijken, dan is dit een leuk cadeau. Voor de prijs hoef je het echt niet te laten.