Planten hebben een afstandsprobleem, merken de auteurs van het wonderschone boek Niet zonder elkaar op. Ze kunnen elkaar immers niet opzoeken als zij voortplaningsrijp zijn. En daarom zijn de meeste planten een relatie aangegaan met insecten. Betere bestuivers zijn er haast niet te vinden. Dit boek viel zo in de smaak dat de auteurs er de Jan Wolkers Prijs 2015 mee wonnen.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Het zijn ondertussen niet alleen de planten die in hun voortbestaan afhankelijk zijn van insecten. Het is andersom ook zo: insecten kunnen niet zonder planten. Die onderlinge afhankelijk is groot, er zijn ontelbare verbindingen tussen insecten en planten. De verbindende factor is in de regel het stuifmeel. En dat is het hoofdthema van Niet zonder elkaar: de reis van stuifmeel naar ontvangende vrouwelijke stampers, verzorgd door de transporteurs bij uitstek van het stuifmeel, de insecten.
Dat onze planeet een wonder is in het heelal, daar zijn velen het wel mee eens. Het is het leven dat onze planeet zo uniek maakt. Veel wetenschappers menen dat er ergens anders in het heelal vast ook leven te vinden moet zijn, maar tot nu toe is daar nog maar weinig van gebleken. Een blik vanuit de ruimte op planeet aarde laat zien dat onze continenten voor het grootste deel bedekt zijn met een deken van groene planten. Deze deken bevat een onmetelijke rijkdom aan levensvormen. Het zijn de planten die aan de basis staan van al dit leven. Zij voeden de herbivoren (planteneters) die op hun beurt gegeten worden door de carnivoren (vleeseters). Wie goed naar de voedselpiramide kijkt ontdekt dus dat ook carnivoren indirect afhankelijk zijn van planten. Dat geldt trouwens ook voor ons mensen. Een gezonde biodiversiteit is dan ook van het grootste belang. Zouden we de biodiversiteit op aarde te veel aantasten, dan kan dit betekenen dat complete ecosystemen in elkaar storten met wereldwijde rampen tot gevolg. Rampen die ook de mensheid zullen treffen.
Kijk je naar een plant, dan is de bloem vaak het meest spectaculaire deel. De bloemen zorgen voor het nageslacht. De bloemen zijn het ‘bruiloftsorgaan’ van een plant. Diep in hun schoot, het vruchtbeginsel, wordt door het bestuivingsproces de vorming van zaden in gang gezet. Het duurde eeuwenlang voordat dit werd ontdekt. In de achttiende eeuw om precies te zijn, door de beroemde Linnaeus. Hij ontdekte dat bijna alle bloemen een kroon, kelk, stampers en meeldraden hebben. Vorm en aantal kunnen variëren, maar dit is toch de wereldwijde blauwdruk van de bloem.
In hun spectaculaire boek Niet zonder elkaar gaan de auteurs in op de wonderlijke wereld van bloemen en de interactie met insecten. De ene bloem lokt de insect met zoet geurende bloemen en heeft aan een paar korrels stuifmeel genoeg. De insecten vliegen na hun bestuivingsdaad vrolijk naar de volgende bloem, waar zij hun kunstje herhalen. Sommige bloemen hebben zich heel anders ontwikkeld. De dominee-op-de-preekstoel bijvoorbeeld is een engerd als het aankomt op bestuiving. De bloeiwijze ruikt viezig en de bloem heeft een streepjespatroon in vleesachtige kleuren. Dat trekt muggen aan. De mannelijke bloemen laten de muggen ontsnappen, maar de vrouwelijke bloemen zijn onbarmhartig: eenmaal binnen, ontsnapt geen enkele mug meer uit de diepe kelk. Een bezoek met als beloning de dood.
Insecten op hun beurs ontmoeten een rijk palet aan bloemkleuren, – geuren en -vormen. De insecten onthouden aan de hand van kenmerken de bloemsoorten die een goede maaltijd opleveren. Dat begint met het kunnen onderscheiden van kleuren en vormen. Het gaat verder met het herkennen van geuren. Daarbovenop komt de tastzin, want de ene bloem heeft een heel ander oppervlak dan de andere. Bloemen spelen op de eigenschappen van insecten in. Zo tonen veel bloemsoorten voor het menselijk oog onzichtbare patronen. Insecten zien die patronen wel. Realiseer je dat wat de auteurs van Niet zonder elkaar beschrijven, erop duidt dat ook insecten moeten beschikken over een soort van geheugen. Want hoe kunnen ze zich anders richten op de bloemen van hun voorkeur? En om het nog ingewikkelder te maken: veel insecten leven niet heel lang. Er moet op de een of andere manier ook sprake zijn van informatieoverdracht aan de volgende generatie. Na het lezen van Niet zonder elkaar kom je onder de indruk van zowel de plantenwereld als de insectenwereld.
Waar ik vooral van onder de indruk raakte zijn de strategieën die planten hebben om insecten te lokken die voor hun bevruchting moeten zorgen. Onder het idyllische schouwspel van bloembestuiving “gaat een harde strijd schuil met verleiding, concurrentie en bedrog”, aldus de achterflap. Dit fascinerende thema, vastgelegd in dit intrigerende boek, leverde de auteurs terecht de Jan Wolkers Prijs 2015 op. Ik durf wel te stellen dat elke botanicus in spe het boek Niet zonder elkaar zou moeten lezen. Zéér interessante kost.
Na het lezen van Niet zonder elkaar kijk je nooit meer hetzelfde naar bloemen en naar de insecten die af en aan vliegen (en er soms in blijven). Van mij mag het voorjaar worden, én zomer.
Niet zonder elkaar / Louis Schoonhoven / NatuurMedia / hardcover
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42  | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 8x42  | Door Roots verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 10x42. | |
3. Kowa SVII 10x42  | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42  | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42  | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42  | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30  | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42  | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42  | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! | |