De zalm, een mythische vis. Al in prehistorische tijden was de zalm belangrijk, getuige gravures en andere kunst uit oeroude tijden. Millennia lang leefden mens en zalm met elkaar op een manier die de zalmpopulatie niet beïnvloedde. Dat veranderde in de afgelopen eeuwen. Overbevissing en vervuiling eisten hun tol. Nu leeft het gros van de zalmen in gevangenschap, bestemd om op ons bord te eindigen als een filet. Deze mythische vis verdiende een biografie en die is er nu: Zalm. Een biografie van de Noorse schrijver Lars Kvamme.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Geboeid heb ik deze fascinerende biografie gelezen. Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan zwom de zalm rond, ten noorden van Portugal en New York. Dat is de Atlantische zalm. In de Stille Oceaan, aan de westkust van Noord-Amerika, zwemt de Pacifische zalm. Of, helaas misschien beter: daar zwom de zalm, want in beide oceanen ging het vanaf grofweg de negentiende eeuw snel bergafwaarts met de wilde zalmpopulaties. De reden: menselijk handelen.
Maar voordat Lars Kvamme over die rampspoed komt te schrijven, eerst aandacht aan de evolutie van de zalm. Het zou moeten zijn begonnen met een eitje dat een volledige verdubbeling van al het erfmateriaal van vader en moeder bevatte. En dat stelde de jonge zalm in staat om zowel in zoet als in zout water te overleven. En juist die eigenschap zou vele miljoenen later bijdragen aan zijn mythische status.
Zalmen paaien in de bovenloop van rivieren. In Europa in rivieren ten noorden van Portugal tot ver in Noorwegen. Volwassen zalmen paaien en sterven daarna meestal (een klein aantal slaagt erin om levend terug te keren naar zee om in het jaar erna weer de rivier op te zwemmen om te paaien). Jonge zalmen die net uit het ei gekropen zijn, parr genoemd, groeien op in de rivier. Zijn ze eenmaal groot genoeg (tussen de één en zes jaar later), dan laten ze zich naar zee afzakken. Eenmaal in zee verandert de naam van de zalm van parr in smolt. Je leest aan deze namen al meteen af dat de Noorse cultuur zijn stempel heel sterk op de zalmcultuur drukt. Geen wonder, Noorwegen is het land met het grootste wilde zalmbestand ter wereld en is de grootste exporteur ter wereld van kweekzalm.
Onderzoek wijst uit dat zalmen die in zee terecht zijn gekomen, samen komen in de wateren ten westen en ten zuiden van Groenland. Dat geldt voor zalmbestanden uit Noord-Amerika en Europa. Ook rond de Faeröer worden zalmen uit Noorse rivieren aangetroffen.
Hoe de zalm uiteindelijk de weg naar zijn geboorterivier terug vindt, is nog altijd een raadsel. Is het de geur of de smaak van de rivier? Of maakt de vis gebruik van het elektromagnetische veld van de aarde om zich te oriënteren? Hoe dan ook, eenmaal terug in de rivier, stopt de zalm met eten en bereiden ze zich voor op het paaien. Hoe groter de zalm dan is, hoe meer kans hij of zij maakt om de bovenloop van de rivier te bereiken. Elke zalm keert terug naar zijn geboorteplek, maar toch niet allemaal. Er verdwaalt er soms eentje en die komt dan in een andere rivier terecht. Daar paait hij of zij en zorgt zo voor voldoende genetische variatie die inteelt voorkomen.
Oude bronnen vermelden de zalm al. De Romeinse schrijver Plinius de Oudere schreef als eerste over de Atlantische zalm. Uit pré-romeinse tijden zijn rotstekeningen en gravures bekend. Reden om aan te nemen dat de zalm ook een rol vervulde in de spirituele cultus van onze voorvaderen uit de oertijden. Het verhaal over de zoektocht naar de oerzalm vond ik in dit kader buitengewoon fascinerend. Lars Kvamme gaat op zoek naar de Allier-zalm in Frankrijk. En hij doorkruist het uiterste noorden van Schotland waar de Picten, een oude maar inmiddels volledig uitgestorven stam, zalmfiguren in stenen kerfden. De Allier is helaas de enige zijtak van de Loire waar de zalm nog steeds terugkeert om op natuurlijke wijze te paaien. Maar wat helaas voor dit zalmbestand geldt, geldt ook voor de meeste andere wilde zalmbestanden: ze zijn uitgestorven, of staan op het randje van…
Zou je een zestiende-eeuwse visser verteld hebben dat de zalm een paar eeuwen later vrijwel uitgestorven zou zijn, dan had hij je vol ongeloof aangekeken. Elke rivier had zijn eigen zalmbestand en dat leek schier eindeloos groot. Nederland komt in deze biografie helemaal niet ter sprake, maar ook in ons land kende de zalmvisserij een bloeiperiode. Helaas is van deze visserij niets overgebleven. En dat geldt voor vrijwel alle rivieren in West-Europa. Zelfs in Noorwegen is de visserij op de wilde zalm aan banden gelegd, hoewel daar nog altijd wel op zalm wordt gevist. Het leidde en leidt daar echter tot twisten tussen zeevissers, fjordvissers en riviervissers. Want waar de zeevissers en fjordvissers als eerste massaal zalmen vangen, daar vist de riviervisser natuurlijk flink achter het net. In Noorwegen is de afgelopen eeuwen dan ook een rechtssysteem ontwikkeld om de zalmvisserij in goede banen te leiden. En dat geldt ook voor de sportvisserij die ooit een bloeiende tak van sport was. Rijke Britten hadden er veel geld voor over om in een Noorse zalmrivier op grote zalmen van pak hem beet 20 kilo en zwaarder te vissen.
Nu domineert echter de zalmkwekerij. Na jarenlang tevergeefs experimenteren, slaagde een aantal Noren erin om zalmen te kweken. De viskwekerij groeide uit tot een enorme industrie, niet alleen in Noorwegen, maar ook in Chili dat een vergelijkbare kust kent als die van onze Noorse buren. Maar in Chili komt de zalm oorspronkelijk niet voor en succes was en is geen vanzelfsprekende zaak. Ook leidt de zalmkwekerij er tot sociale spanningen. In Noorwegen zijn het nu echter niet alleen vervuiling, overbevissing en de aanleg van dammen en waterkrachtcentrales meer die een bedreiging vormen voor de wilde zalm, het is ook de zalmkwekerij die zijn negatieve weerslag heeft op de wilde zalm. Met de explosie aan kweekzalm voor de Noorse kust, explodeerde ook de populatie zalmluis, een parasiet die zich hecht aan zalmen, gekweekte én wilde. De wilde zalmen verliezen de zalmluizen weliswaar zodra ze in zoet water terecht komen, maar ze zijn dan wel verzwakt. Ook zorgen ontsnapte kweekzalmen voor genetische verzwakking van wilde populaties. Alle reden dus om de wilde zalm te beschermen, en daar zijn in Europa talloze mensen druk mee. Belangrijk daarvoor, schrijft Lars Kvamme, is dat er gebouwd wordt aan een zalmcultuur. De bescherming van wilde zalmbestanden is op termijn alleen haalbaar als de lokale bevolking betrokken is op de zalm.
Deze biografie over de zalm leest als een trein. De cliffhangers aan het einde van elk hoofdstuk maken dat je nieuwsgierig naar het volgende hoofdstuk begint. De geschiedenis van de zalm is tevens de geschiedenis van de mens. Dat vind ik ook boeiend. En de neergang van de wilde zalm staat wat mij betreft ook model voor het lot dat vele andere dieren hebben ondergaan of zullen ondergaan vanwege het handelen van ons mensen. De zalm heeft zich gedurende miljoenen jaren met succes weten aan te passen aan nieuwe leefomstandigheden. Hopelijk slaagt hij er ook in om een symbiose te ontwikkelen met de grootste bedreiger uit zijn geschiedenis. En ondertussen geniet ik regelmatig van een stuk zalm op mijn bord, want eerlijk is eerlijk: de zalm is een heerlijke vis, en nog gezond ook (naar het schijnt)!
Zalm. Een biografie / Lars Kvamme / Atlas Contact / als paperback en als e-book
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42  | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42  | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42  | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42  | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42  | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30  | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42  | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42  | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! | |
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |