Alweer een boek over ontdekken en verzamelen. Pas schreef ik een recensie over het boek Het rariteitenkabinet. Een praktisch boek over het aanleggen van een verzameling spullen uit de natuur. Die bezigheid heeft een lange voorgeschiedenis met een begin ergens in de Middeleeuwen. Met de ontdekking van de wereld nam de nieuwsgierigheid en de hebberigheid van de mensheid toe. Niet alleen om voorwerpen uit de natuur te bezitten, maar ook om de natuur te beheersen. De verzamelwoede van middeleeuwen tot heden staat centraal in het bijzonder fraaie boek Wunderkammer van lifestylejournalist Thijs Demeulemeester.
Van struisvogelei tot narwaltand. Van onbekende bloem tot zeldzame schelp. De elites in heel Europa investeerden de afgelopen eeuwen onvoorstelbare sommen geld in het aanleggen van hun wunderkammer. Denk maar eens aan het befaamde boek van Geert Mak, De levens van Jan Six. Verschillende van die ‘Jannen’ staken veel geld en energie in het aanleggen van hun collectie die nog altijd intact is. En anders moet ik wel terugdenken aan het boek Het vogelei waarin de zeekoet een van de rode lijnen is. Afwijkende zeekoeteieren waren in de achttiende en negentiende eeuw geliefde investeringsobjecten waar duizenden mensen mee bezig waren. Gelukkig is die rage inmiddels lang en breed voorbij.
Terug naar Wunderkammeri van Thijs Demeulemeester. Dit is echt een heel fraai boek. De ene afbeelding is nog mooier dan de andere. Oude prenten van vogels, dierenskeletten die door de hedendaagse Zuid-Koreaanse kunstenaar Hyungkoo Lee in elkaar zijn gezet, maar ook een spotprent van de Zuid-Afrikaanse Hottentot Saartjie Baartman (1770-1815), berucht om haar achterwerk (het is niet gek dat velen met verbijstering terugkijken op het tijdperk van kolonialisme en slavernij).
In de middeleeuwen begon de verzamelwoede in Europa. Het waren de eerste kruistochten die Europese edellieden in aanraking brachten met oosterse producten als specerijen. Binnen heel korte tijd waren er al tal van prestigieuze wunderkammer in heel Europa. In de 16e eeuw werd een Wunderkammer echt een must onder de elite. Het was een manier om de wereld te leren begrijpen. En aangezien de wereld steeds groter werd, konden er steeds grotere collecties worden aangelegd. Het was de renaissance als intellectuele revolutie die dit alles in gang zette. Tot die tijd was nieuwsgierigheid een zonde, maar vanaf de renaissance werd curiositas de basishouding van elke wetenschapper en verzamelaar. En toen Christoffel Columbus Amerika ontdekte, gingen ontdekkingsreizigers en wetenschappers helemaal los.
En wat was het gevolg van dat alles? De talloze Wunderkammer die bij elke edelman werd aangelegd. Prenten, eieren, stenen, mineralen, rariteiten, schilderijen, skeletten, fossielen en monsters werden te samen gebracht in één verzameling. Sommigen gingen zelfs zo ver dat ze opgezette mensen in hun collectie opnamen. Opgezette Afrikanen bijvoorbeeld die tot diep in de twintigste eeuw deel uit bleven maken van museale collecties.
Wil je weten welke bijzondere verzamelingen er in de loop van de eeuwen zijn aangelegd, lees dan Wunderkammer van Thijs Demeulemeester. Hij start zijn ontdekkingsreis in de middeleeuwen met befaamde monsterboeken. Dan volgen drie hoofdstukken met verzamelingen uit Amerika, Afrika en Azië. Tot slot moet ook de onbeperkte fantasie van de mensheid worden aangetoond met exotica uit fantasia, oftewel: Terra Incognita.
Tussen alle beschrijvingen van collecties en bijzondere voorwerpen zijn uitspraken van beroemde verzamelaars afgedrukt. ‘De natuur wil dat je ze bewondert, niet dat je ze begrijpt,’ is er zo één. Hier sprak de Brugse mineraloog Boetius de Boodt (1550-1632) over zijn fascinatie voor kristallen. Er naast staat een schitterende nautilusbeker in de vorm van een struisvogel, gemaakt rond 1600.
Bij één persoon wil ik in het bijzonder stilstaan: bij John James Audubon (1785-1851). In de beschrijving van deze belangrijkste natuurkunstenaar van Amerika kom ik warempel al een toespeling tegen naar het beroemde boek Walden van Henry David Thoreau (dit boek ga ik binnenkort lezen). Ik val met Wunderkammer met mijn neus in de bibliofiele boter. Niet alleen mijn eigen hersenen creëren de nodige associaties, ook Thijs Demeulemeester combineert er op los. James Audubon was afkomstig uit Frankrijk, vluchtte ten tijde van Napoleon naar Amerika en spendeerde het grootste deel van zijn tijd in de bossen. Daar verzamelde hij natuurlijke specimen met geweer en schildersgerei in de hand. Hij was een van de eersten die nadacht over de gevolgen van de industriële revolutie. Op de pagina over Audubon staat een van de beroemdste prenten die hij heeft nagelaten: die van de carolinaparkiet die begin van de twintigste eeuw uitstierf.
Heb ik met deze recensie van Wunderkammer het boek tot leven gewekt? Ik vrees van niet. De prachtige afbeeldingen wek ik met tekst niet tot leven. Je moet ze zien om er dan bij weg te dromen. En de gloedvolle beschrijvingen van Thijs Demeulemeester doe ik hem niet na. Lezen en kijken in één. Wunderkammer is ook nog eens luxe vormgegeven als hardcover met een rood leeslint. Een exotische reis door de tijd, zo luidt de ondertitel. Reis met Thijs Demeulemeester mee van de middeleeuwen naar het heden en ontdek welke bijzondere verzamelingen de mensheid zoal heeft aangelegd. Heel fascinerend.
Wunderkammer / Thijs Demeulemeester / Lannoo / hardcover
De beste lichtgewicht verrekijkers om vogels mee te kijken:
 | N° 1 Swarovski NL Pure 8x32 verrekijker De Swarovski NL Pure 8x32 is een revolutionaire verrekijker met een zeer groot gezichtsveld van 150m op 1000m. De kijker heeft nauwelijks waarneembare randen, waarbij geen concessies zijn gedaan aan ergonomie en bediening. Oftewel het beste optiek, verpakt in het kleinst mogelijke formaat. De NL Pure zorgt daarmee voor een ongekende kijk-ervaring. |
 | Topmodel van Swarovski dat onlangs is verbeterd. Verkrijgbaar in de modellen 8x30 en 10x30. De modellen met het laagste gewicht in dit overzicht, namelijk 490 gram. De beste lichtgewicht verrekijker van dit moment. |
 | Een doorontwikkeling van de oorspronkelijke Ultravid HD-serie verrekijker. Leica heeft de HD-Plus voorzien van een aantal verbeterde technologieën en materialen voor een nog helderder en scherper beeld over het gehele gezichtsveld. De HD-Plus levert een contrastrijk beeld met natuurgetrouwe kleuren en vrijwel geen vervorming, zelfs bij weinig licht. |
 | Een topmodel van het gerenommerde merk Zeiss. Kristalheldere beelden en natuurgetrouwe kleuren. Met 621 gram overigens qua gewicht een relatief zware verrekijker. |
 | Verkrijgbaar in de modellen 8x32 en 10x32. Een topmodel van een topmerk. Het gewicht ligt op zo'n 650 gram en dat is nog niet eens héél licht. |