Afgelopen vrijdag werd weer eens een wolf aangetroffen langs een snelweg in Drenthe. Doodgereden. Maar wel een heuse wolf! De terugkeer van de wolf in de Nederlandse natuur lijkt slechts een kwestie van tijd te zijn. Maar hoe wenselijk is zijn komst? En wat vinden wij ervan? En belangrijker: hoe moeten we omgaan met zo’n roofdier als buurman? Dick Klees en andere wolfdeskundigen bogen zich over deze actuele kwestie en schreven er een boek over: De wolf terug.

Het boek De wolf terug heeft een brede opzet. Het eerste hoofdstuk zet in met de stereotype beelden die er bij ons leven van de wolf. Want hoewel de wolf sinds de negentiende eeuw niet meer in ons land voorkomt, hebben wij allemaal zo onze beelden van de wolf. De wolf = weerwolf, duivels, stichter van een stad (Rome), magisch (in de bijgelovige Middeleeuwen, maar bijgeloof komt nog steeds voor), zondebok, groot en boos (de hilarische karikatuur uit de Donald Duck). Onze beelden van de wolf blijken een mengeling van angst, ontzag en bijgeloof. Nu de wolf zich in ons land meldt, moeten die primitieve beelden worden aangevuld met meer zakelijke, op feiten gebaseerde beelden. De auteurs van De wolf terug leggen uit dat het dan van belang is te kijken tot welke groep je behoort. Want zo eenduidig is het allemaal niet.

Hoe met de wolf om te gaan
Hier komt de ethiek om de hoek kijken. De opvattingen van mensen hoe we moeten omgaan met dieren. Wie het menselijk nut centraal stelt (‘dieren moeten nuttig zijn’), die behoort tot de school van het antropocentrisch denken. Veel boeren en jagers behoren tot deze school. Een dier moet eetbaar zijn of andere economische voordelen opleveren. Of op zijn minst niet schadelijk voor ons mensen. Je voelt wel aan dat door deze groep de terugkeer van de wolf niet direct als positieve ontwikkeling wordt gezien. Voor een schapenboer is de wolf eerder een bedreiging dan een dier dat iets opbrengt.

Je kunt ook vanuit het individuele dier denken. Dat is een visie die wordt aangehangen door dierenbeschermers. Die zoomen wel heel erg in op het individuele dier. Dan hangt het dus ook maar af op welk dier je je richt. Voor de damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen is de terugkeer van de wolf niet bepaald een feest. Dan kun je redeneren dat het zielig is voor de herten dat de wolf terugkeert, en dus negatief staan tegenover zijn komst. Maar als dierenbeschermer kun je ook redeneren dat het niet de mens is die de wolf laat terugkeren, maar dat het de wolf is die verkiest om zijn entree te maken in de Nederlandse natuur. Dat biedt mogelijkheden voor dierenbeschermers om ook de belangen van de wolf te verdedigen.

Tot slot heb je de mensen die ecocentrisch denken. Zij kijken naar het ecosysteem als geheel. Beleidsmakers in het Yellowstone Park in de Verenigde Staten huldigden deze visie en introduceerden de wolf in het park. Met voor alle dieren, ook voor de herten, positieve gevolgen. Vrijwel alle dieren profiteerden van de terugkeer van de wolf. En verrassend genoeg ook de vegetatie. Een wolf in het park is zo gek nog niet, zo blijkt. De terugkeer van de wolf in het park had ook nog eens economische voordelen, want toeristen wilden ook wel eens een wolf zien.

In het boek De wolf terug wordt een compleet beeld geschetst van de wolf. Zijn geschiedenis in onze omgeving, zijn gedrag en vooral: wat de gevolgen zijn voor ons mensen. Wat mij verraste tijdens het lezen was dat wolven al in grote delen van Europa blijken te leven. In Duitsland, Italië, Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk, Scandinavië en Oost-Europa blijken vitale roedels te leven. Jonge wolven blijven de eerste tijd bij hun moeder, in de roedel, maar worden ze ouder, dan gaan ze zwerven. Op zoek naar een partner om mee voort te planten en op zoek naar een nieuw leefgebied. Het zijn deze jonge zwervers die Nederland nu aandoen. Nu nog solitair, maar op een dag steken zowel een jong vrouwtje als een jong mannetje de grens over. Als zij elkaar vinden, dan zullen die het eerste wolvennest in Nederland stichten. Mij lijkt dat een prachtige ontwikkeling. Een verrijking voor de natuur. En gelet op de discussies over de ‘grote grazers’ in de Amsterdamse Waterleidingduinen en de Oostvaardersplassen wat mij betreft ook zeer gewenst. Ik snap eerlijk gezegd nog steeds niet dat ervaren biologen bij het maken van hun beleid de wetten van de voedselpiramide zo onzorgvuldig hebben toegepast. Er is door biologen al zoveel en zolang onderzoek gedaan naar de voedselpiramide. Deze beleidsmakers hadden toch kunnen en moeten weten dat een systeem zonder jagers aan de top een gemankeerd systeem wordt?

Jonge kinderen
Maar nu heb ik drie kinderen. In de leeftijd van zeven, tien en veertien jaar. Kunnen die straks nog wel veilig door het bos wandelen? De auteurs leggen in De wolf terug uit dat de wolf een schuw beest is. Hij is schuwer voor de mens dan veel mensen voor hem. Zo veel gevaar zal hij niet opleveren. Maar het blijft wel een roofdier met dodelijke kwaliteiten. Je moet hem niet in het nauw drijven en al helemaal niet zijn jongen bedreigen. Dan wordt een roofdier gevaarlijk. Maar ik zie in dat opzicht eerlijk gezegd weinig verschil met de Schotse Hooglanders in onze natuurgebieden. Hun jongen moet je ook niet bedreigen, want dan komt ma-lief aan denderen.

De wolf terug is een zeer informatief boek over wat het betekent om weer wolven op Nederlands (en Belgisch) grondgebied te verwelkomen. Overheden en natuurorganisaties zijn er al mee bezig. Nu het grote publiek nog. Want één ding is zeker: de wolf keert terug. Vroeg of laat, en naar verwachting sneller dan je denkt.

De wolf terug / Dick Klees / Kosmos Uitgevers / alleen als ebook