Recensie: Wild land, Paul Cobbaert

Het gaat slecht met de biodiversiteit in de Lage Landen. Dat refrein wordt telkenmale herhaald. Zowel in Nederland als in België. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Dieren die uitgestorven waren, weten de Lage Landen weer terug te vinden. Dieren die vervolgd werden en waarvan de populatie waren gedecimeerd, vertonen zich weer veel vaker in onze contreien. De Belgische journalist Paul Cobbaert gaat in zijn boek Wild land in gesprek met biologen, jagers, boeren, activisten en beleidsmakers om antwoorden te vinden op de vraag waarom bepaalde wilde dieren weer terug keren en wat dat zegt over de natuur in de Lage Landen, nader bepaald: België.

Wild land is een verhalend boek én een fotoboek in één. In het eerste deel lees je de verhalen over uitgestorven soorten, de teruggekeerde dieren en de gesprekken die Cobbaert voerde met allerlei belanghebbenden. Het mooie is dat hij niet alleen met biologen en natuurwerkers in gesprek gaat, maar ook met boeren en jagers. Op zoek naar hun visie op de natuur en op de terugkeer van dieren als wolf en raaf. Ook op zoek naar waar het schuurt en vooral ook: op zoek naar de passie voor de natuur, want het is wel duidelijk dat iedereen waarmee hij in gesprek gaat, ‘iets’ heeft met de natuur, en dan in positieve zin. In het tweede deel geniet je van de natuurfoto’s die de auteur maakte. En in het derde deel gaat de reis verder, denkt de auteur met natuurbeschermers na over de vraag hoe (meer) wild land gecreëerd kan worden.

Verhalen over uitgestorven én teruggekeerde dieren

Het eerste deel, dat met de verhalen, zet in met de verhalen over uitgestorven dieren die inmiddels de weg terug wisten te vinden. De wolf bijvoorbeeld. In Nederland een controversieel dier, in België eveneens. Jan Loos, één van de grootste wolvenkenners van Europa, ontving zelfs een pakket daarin twee kogels kaliber .22. De boodschap was helder. Hier was iemand niet blij met de blijdschap over de terugkeer van de wolf in België. Cobbaert duikt de geschiedenisboeken in en dient het mythische verhaal op van Leopold I, koning van België in de negentiende eeuw, die zogenaamd het laatste wolvenechtpaar zou hebben geschoten, tot vreugde van de bevolking. Het verhaal blijkt een mythe, bedoeld om het volk de prille monarchie door de strot te duwen. In 2018 herhaalt de historie zich: wolvin Naya komt aan haar eind en Jan Loos weet wie de schuldige is: een jager die met een auto vol vleesbrokken. Het onderzoek werd vakkundig gesmoord, en wolvin Noëlla meldde zich. Zij brengt met succes vijf welpen ter wereld. Een roedel vestigde zich in de Kempen waar de terugkeer van de wolf definitief lijkt.

Met de wolf keerden ook de oehoe, een enorme uilensoort, de zeehond, raaf, boomkikker, das en het puttertje terug in de Belgische natuur. Ook de aalscholver heeft weer een vaste plaats veroverd in België en gelukkig noemt de auteur het precieze verband tussen de populatie aalscholvers en de visstand: het is het visbestand dat het aantal aalscholvers bepaalt, en niet omgekeerd. Aalscholvers roeien geen visbestanden uit. Daarmee zou de aalscholvers immers zichzelf te gronde richten…

recensie wild land paul cobbaert
Meer informatie

Na de introductie van een aantal diersoorten die zijn teruggekeerd in België, gaat Cobbaert in gesprek met allerlei mensen. De eerste gesprekspartner is Ignace Schops, volgens de auteur ‘de natuurpaus van België’. Dat natuurbeheer ook een economische kant kent, maakt hij duidelijk. ‘We moeten de natuur ook durven vertalen in economische termen en dus in centen.’ Politieke weerstand tegen het oprichten van een nationaal park smolt weg toen een rapport duidelijk maakte dat het nationale park voor duizenden nieuwe banen zou zorgen en voor een omzet van vele miljoenen euro’s. Natuur en economie zijn niet altijd tegen over elkaar.

Mooiste verhaal: dat met boeren en jagers

Het mooiste verhaal vind ik evenwel het verhaal met boeren en jagers. In dit verhaal geen spoor van populisme dat zo vaak gesprekken en discussies domineert. Ook de Boerenbond erkent dat het wel beter moet met de biodiversiteit in het landbouwgebied. En erkent tevens dat ook de intensieve landbouw een verantwoordelijkheid in deze heeft. Natuurlijk, er moet bij een transitie ook aan de belangen van de boer gedacht worden, anders blijft het niet leefbaar voor de boeren. En ook de jagers blijken een genuanceerd verhaal te vertellen over hun omgang met de natuur. Het is natuurlijk niet alles pais en vree. Wolf en evenzwijn worden door boer én jager met argusogen gevolgd. Er zijn boeren die slecht slapen van de wolf, omdat de veiligheid van hun vee in het geding is. En toch: de boeren hopen vooral dat de overheid komt met afdoende maatregelen om de wolf te weren en niet om de wolf opnieuw te gaan bejagen. En eenzelfde soort verhaal vertelt de jager.

Hoe van België weer een wild land te maken?

Wild land sluit af met een visioen: hoe kunnen we van België weer een echt wild land maken? Hoe kunnen we meer natuur creëren teneinde de biodiversiteit te herstellen en te beschermen? Bekende Vlaamse natuurbeschermers en vogelaars komen aan het woord. Dirk Draulans en Begijn Le Bleu bijvoorbeeld en de hierboven al genoemde Ignace Schops. Ook hier weer een economisch motief: één euro investeren in de natuur, levert de lokale gemeenschap tien euro op. Geen prietpraat, maar wetenschappelijk bewezen. Cobbeart bezoekt met Draulans en Le Bleu een tweetal onverwacht mooie natuurgebieden in België. Eén van de conclusies in deze verhalen luidt: als we onze natuur willen reden, dan moeten we de schoonheid tonen. En dat is de missie van Cobbaert met zijn boek Wild land. Dat toont hij aan met de fotogalerij in het hart van zijn boek waarin hij zijn foto’s van talloze vogels, zoogdieren en andere diersoorten vertoont. De foto’s zien is de dieren willen zien en de dieren willen beschermen. Welke dieren zullen nog meer terugkeren? De lynx? De bruine beer misschien?

Conclusie

Eén ding is duidelijk: je hoeft niet meer naar verre landen om op safari te gaan. De natuur dichtbij biedt genoeg schoonheid en uitdaging. Wild land is wat mij betreft een inspirerend boek dat duidelijk maakt hoe belangrijk de natuur voor ons allemaal is. Het toont ook aan dat de natuur veerkrachtig is, mits we haar ook de ruimte gunnen. En tenslotte stimuleert het ons om de natuur te verkennen en te genieten van de schoonheid die zij te bieden heeft.

Wild land / Paul Cobbaert / Uitgeverij Ertsberg / als paperback

recensie natuuramnesie marc argeloo

PS.
Verhalen uit het verleden over de natuur, blijken ontzettend belangrijk te zijn om herstel- en beschermingsprogramma’s van de grond te krijgen. In zijn boek Natuuramnesie toont Marc Argeloo aan dat wie de natuurgeschiedenis niet kent, er vaak niet in zal slagen de natuur voldoende te beschermen. Het verlies van een collectief geheugen over onze natuur blijkt een voorwaarde voor natuurbescherming. Lees hier mijn recensie over dit glasheldere en belangrijke betoog.

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!