Vogelgeluiden leren herkennen is een van de moeilijkste facetten van vogels kijken. Zet de cd in de Watervogelgids met 80 geluiden op cd van Hannu Jännes en Owen Roberts maar eens op. Tachtig vogels laten zich horen, hoeveel ken jij er? Dit gloednieuwe vogelgidsje is een aanrader voor wie de geluiden van watervogels wil leren herkennen. Lees er in dit artikel meer over.
Van watervogels geldt vaak dat ze een verborgen leven leiden. Het porseleinhoen bijvoorbeeld hoor je vaker dan dat je hem ziet. Als je hem al te horen krijgt trouwens, want zo algemeen is deze schuwe rietvogel helaas niet. Hetzelfde geldt voor de mysterieuze roerdomp, de schreeuwlelijkerd van een waterral en klein en kleinst waterhoen. Andere watervogels laten zich juist goed zichtbaar horen én zien. Vanuit een struik of de top van een rietstengel. Kleine karekiet en rietzanger zijn zulke vogels. Ze laten zich vergezellen door rietbewoners als snor, grote karekiet en bosrietzanger. Nadeel van deze soorten is weer dat ze sterk op elkaar lijken. De zang is dan een van de makkelijkste kenmerken om ze te herkennen. Maar dan moet je die zang natuurlijk wel herkennen!
Andere soorten laten zich aardig op naam brengen door er met een verrekijker of telescoop naar te turen. Wintergasten als wilde zwaan, kleine zwaan, krakeend en smient zijn op veel plekken niet over het hoofd te zien. Heel moeilijk is het niet om ze te herkennen, maar wat als ze overvliegen in laag hangende mist? Je weet dat er een zwerm vogels vliegt, maar ze zijn onzichtbaar. Vervelend als je ze niet herkent, maar wel wilt noteren voor de een of andere vogeltelling. Zo heb ik eens op de top van het duin in Westenschouwen gestaan. Het was op het hoogtepunt van de najaarstrek. Tienduizenden zangvogels vlogen over en langs. Ik herkende er nauwelijks één, maar de ervaren vogeltellers naast me hadden aan een minieme piep genoeg. Vol bewondering hoorde ik het aan.
Okay, nog één toepassing uit mijn praktijk. Ik hoor juist het geluid van de blauwborst. Dit voorjaar wandelde ik door natuurgebied de Tongplaat. Ik liep langs de waterkreek en het bos en al van ver hoorde ik een blauwborst zingen. De blauwborst hield aan en liet zich snel vinden. Herken je een vogel, dan laat hij zich ook sneller vinden.
Hannu Jännes en Owen Roberts zijn beide ervaren vogelaars. Hannu heeft als tik het vastleggen van vogelgeluiden. Met professionele apparatuur, kraakheldere geluiden dus. Hooguit hoor je op de achtergrond nog een tweede vogel, maar het geruis van bladeren, geraas van verkeer of het klotsen van water is niet te horen. Tachtig tracks staan er op de cd die in de Watervogelgids is ingesloten. Stuk voor stuk heerlijk om af te luisteren. Ervaren vogelaars daag ik uit om de cd op te zetten en af te luisteren zonder de Watervogelgids in te zien. Hoeveel geluiden heb je juist? Ik stel me zo voor dat zelfs een ervaren vogelaar nog wel een steekje zal laten vallen. Al was het maar omdat van een paar soorten je het geluid zelden in Nederland te horen krijgt. De parelduiker en roodkeelduiker laten zich vooral in de broedgebieden ver over de grens horen. En de zwartkoprietzanger zul je in Nederland niet vaak zien of horen. Die komt toch vooral in Zuid-Europa voor. Maar dat is dan ook meteen de charme van dit gidsje. Je leert ook vogels herkennen die je tijdens je vakantie kunt tegenkomen.
De opzet van de Watervogelgids is helder: in het boek worden tachtig watervogels beschreven. De omschrijvingen zijn eenvoudig en ook (of juist) voor de beginnende vogelaar goed leesbaar. De volgorde van de tracks op de cd correspondeert met de volgorde van de vogels in de gids. De nummers in het boek maken het heel eenvoudig om de bijbehorende track op te zoeken. Bij elke soort één afbeelding, een kleurenfoto. Niet al te groot, maar wel herkenbaar. Het draait in de Watervogelgids uiteindelijk vooral om het geluid. Ik hoor nu het prachtige geluid van de grutto door de luidsprekers schallen. Wat een prachtige opname. Gevolgd door het kenmerkende geluid van de Temmincks strandloper. Nog nooit gehoord, een zeer bijzonder geluid. Laat deze steltlopers maar eens neerstrijken in de Donkse Laagten bij ons in de buurt (wat hij zo af en toe pleegt te doen).
De meeste watervogels zijn ‘s ochtends vroeg of ‘s avonds actief, schrijven de auteurs. Dat zijn dan ook de beste perioden om vogels te gaan beluisteren. Jammer voor als je wat meer slaap nodig hebt. Maar ze hebben het gelijk aan hun zijde.
Tachtig watervogels laten zich horen op de cd en worden beschreven in de Watervogelgids. Daarmee zijn niet alle watervogels in het boek en op de cd terecht gekomen. De selectie is enigszins willekeurig. Ook is het duidelijk dat het een vertaalde gids is. De eerder genoemde parelduiker en roodkeelduiker hoor je zelden in Nederland. In Schotland en Scandinavië, waar de auteurs wonen, des te meer. Maar dat zijn details.
Nederland is waterland. Alleen al daarom is de Watervogelgids met 80 geluiden op cd een welkome aanvulling in de boekenkast. Je kunt je wel afvragen in hoeverre internet het gebruik van een cd heeft ingehaald. Feit blijft dat de beginnende vogelaar er veel van zal opsteken. En de gevorderde vogelaar zal er zijn kennis mee kunnen toetsen. Een leuk cadeautje ook. Je maakt er menig vogelaar vast blij mee.
Watervogelgids met 80 geluiden op cd / Hannu Jännes en Owen Roberts / Veltman Uitgevers / hardcover
