Deze week las ik voor het eerst een roman van Arthur Japin: Wat stilte wil. Het verhaal van Anna, een telg uit de roemruchte patriciërsfamilie Witsen waarvan één voorvader het zelfs schopte tot burgemeester van Amsterdam, een feit dat in de negentiende eeuw nog altijd telt. Maar zelfs in de beste families is het onheil nooit ver weg. En dat blijkt uit deze van begin tot eind beklemmende roman.
Een welgestelde familie waarvan moeder en één zoon niet meer in leven zijn. Zus Cobi bestuurt bij afwezigheid van de moeder het gezin. Zij ziet er nauwgezet op toe dat het gezinsleven op Ewijkckshoeve onberispelijk verloopt, want stel dat de mensen mochten oordelen dat … Jonas Jan, de vader, ijzerhandelaar in ruste, als bestuurder en mecenas actief in de Amsterdamse cultuurscène, onderhoudt het artistieke en vrije leven van zoon Willem. En Anna? Ach, ze is een dochter en van dochters in welgestelde families wordt verwacht dat ze blijven in het keurslijf dat het voorgeslacht voor hen heeft geweven. Anna, levenslustig als ze is, past dat keurslijf echter niet. Zingen wil ze, en zingen zal ze, dat is haar ultieme verlangen, liefst uiteindelijk in het openbaar, op het podium van theater of ander artistieke tempel. En dat is niet naar de zin van Cobi, want zingen voor een betaald publiek, dat doe je niet, ‘dat is iets voor hoeren’.
Je proeft al snel: dit kan niet anders dan mis gaan. Anna pendelt heen en weer tussen Ewijkckshoeve en Amsterdam. In de hoofdstad staat ze onder de hoede van haar broer Willem Witsen. Ze geniet er van het artistieke en vrije leven van jonge kunstenaars die later als De Tachtigers door het leven zullen gaan en waarvan Willem Kloos één van de bekendste is. Ze krijgt er zangles van de beroemde Julius Röntgen, maar een studie aan het conservatorium, hoewel ze toegelaten werd, gaat natuurlijk niet door. Dat past haar niet, wat zullen de mensen wel niet vinden, en wie moet er dan voor vader Jonas Jan zorgen nu Cobi in het huwelijk treedt en in Den Haag gaat wonen?
Ik heb ervan genoten hoe Arthur Japin het leven van Anna op fijngevoelige wijze beschrijft. En hij doet dat in een ietwat barokke stijl die de schrijfstijl in de negentiende eeuw benadert. Ik vind het buitengewoon knap hoe hij dat tot de laatste bladzijde volhoudt. Gaandeweg het verhaal wordt het steeds duidelijker dat een fijngevoelig verhaal niet per definitie een romantisch verhaal is. Anna met haar avontuurlijke karakter wordt op een zeker ogenblik op aanraden van Free van Eden gedwongen opgenomen in een psychiatrische inrichting. Opdat ze weer tot zichzelf zal komen. De behandelingen lopen op niets uit en plots krijgt ze wat ze wilde: de vrijheid, maar juist op dat punt gekomen, voel je dat haar leven een wrede wending gaat nemen. Haar ultieme droom komt uit, ze mag zingen in Odeon en je voelt aan alles dat haar optreden niet de gewenste afloop gaat krijgen waar Anna op hoopt.
Een wrede roman, dat is het uiteindelijk. En dat kan niet anders, want sociale controle is wreed, en jezelf aan het keurslijf ontworstelen kost je haast je leven. Je moet dit hebben meegemaakt, wil je dit van binnenuit kennen, en iets, een flard ervan, herken ik, hoewel op een andere manier. Aan de leiband te moeten lopen, en dat niet willen, maar tegelijkertijd ook niet bij machte zijn om de vrijheid te bemachtigen en je diepste verlangens te moeten onderdrukken. Dat moet wel misgaan.
Wat stilte wil. Ik heb een tijdlang nagedacht wat de lengte en de diepte van deze titel is. Ik ben er nog niet uit. Maar de beklemming is er niet minder om.
Een interessant element in deze roman is dat het geslacht Witsen ook in werkelijkheid een patriciërsgeslacht was. Willem Witsen en zijn vrienden zouden later als De Tachtigers door het leven gaan, vernieuwers van de kunst en met name van de literatuur. Broer Willem zou later een beroemde fotograaf, schilder en graficus worden. Dat maakt deze roman, hoewel het een fictief verhaal is, des te interessanter. In het Nawoord licht Arthur Japin toe op welke manier Anna de kunstenaars die behoren tot De Tachtigers heeft beïnvloed. Haar invloed blijkt niet gering. Ze dook in dagboeken en brieven op van de kunstenaars. Julius Röntgen schreef een compositie voor haar en Jan Toorop wijdde een tekening aan haar, Tuin der weeën. Herman Gorter schreef een indrukwekkend gedicht waarin het allesoverheersende verlangen van een zangeres wordt beschreven.
Wat stilte wil. Hoewel fijngevoelig en in zekere zin lichtvoetig geschreven van begin tot eind een beklemmende roman. Ik heb ervan genoten en geef deze roman een prominente plaats in mijn boekenkast.
Wat stilte wil / Arthur Japin / Arbeiderspers / als hardcover en als e-book
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42 | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42 | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42 | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42 | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42 | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42 | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42 | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30 | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42 | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42 | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42 | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |