recensie walvissen Philip Hammond Sonja Heinrich

Recensie: Walvissen, Philip Hammond en Sonja Heinrich

In de populair-wetenschappelijke serie van NewScientist verscheen dit jaar een interessant deel over walvissen. De redactie, bestaande uit vooraanstaande wetenschappers, gaat in Walvissen op tal van facetten als de evolutie van walvissen, hun leefwijze en de soms ingewikkelde relatie tussen walvis en mens. Waarbij het natuurlijk de laatste is die de relatie ingewikkeld maakt.

De evolutie van de walvis begint naar schatting 50 miljoen jaar geleden. De zoogdieren waren toen het meest succesvol, maar ze leefden op het land. Een aantal hoefdieren paste zich echter aan het leven in het water aan. De eerste ‘walvissen’ hadden nog vier poten, maar latere vormen hadden korte poten waarvan de voeten de vorm kregen van een peddel. In het eerste hoofdstuk vind je een inzichtelijk schema waar ook het nijlpaard op voorkomt. Zoals ik nog niet zo heel lang geleden ontdekte een ver familielid van de walvissen. In een populair-wetenschappelijke uitgave als Walvissen mag je natuurlijk ook een stamboom van huidige walvissenfamilies verwachten. Je treft er de vertegenwoordigers in aan van de groepen narwallen, bruinvissen, dolfijnen, boto, spitssnuitdolfijnen, rivierdolfijnen, dwergpotvissen, potvissen, vinvissen, grijze walvis, dwergwalvis en de echte walvissen. Je ziet, er bestaat gelukkig nog een behoorlijke diversiteit aan walvissen, hoewel het met sommige soorten bepaald beroerd voorstaat.

In het tweede hoofdstukken brengen de auteurs in beeld waar ter wereld walvissen leven. Dat antwoord blijkt verrassend ruim te zijn: vrijwel overal waar diep water te vinden is. Je zou walvissen als de meest veelzijdige en succesvolle onderzoekers van de oceanen kunnen beschouwen, zoals de auteurs doen. Overal ter wereld, in alle oceanen en diepzeeën kom je walvissen tegen. Van de polaire zone tot de tropische. Waarbij mannetjes en vrouwtjes in sommige gevallen in andere gebieden leven, uitgezonderd de paarperiode. Zo is dat bij potvissen waar de vrouwtjes en kalveren in tropische gebieden leven en de mannetjes in polaire gebieden. Heel interessant om te lezen en te bekijken (!) is de pagina over de orka’s. De orka is een kosmopolitische soort waarvan de deelpopulaties onderling afwijken.

In het derde hoofdstuk gaan de auteurs in op het voortplantingsgedrag van walvissen. In het vierde hoofdstuk staat het duikgedrag centraal, want walvissen zijn opmerkelijke duikers. Ik lees van een dolfijn die naar drie kilometer diepte dook en liefst twee uur onder water bleef. Van potvissen dat ze naar twee kilometer diepte afdalen. Dat is toch onwerkelijk! De dieren hebben zich hiervoor danig moeten aanpassen, want te leven op dit soort dieptes is werkelijk geen sinecure. Verder gaat de aandacht in Walvissen uit naar het eetgedrag van walvissen, de cultuur van walvissen (walvissen blijken hoogst intelligente dieren) en de relatie tussen mens en walvis.

Walvissen is een populair-wetenschappelijke uitgave over een fascinerende diergroep. Wil je meer te weten komen over hun evolutie, levenscyclus, verspreiding en diversiteit en veel meer, dan dit boek lezen. Het karakter van een populair-wetenschappelijk boek vergt iets meer van de lezer, maar de vele illustraties en korte tekstjes verluchtigen het boek.

Walvissen / Philip Hammond en Sonja Heinrich / NewScientist / als hardcover