Je zult maar in een levensbedreigende situatie terecht komen. Een dier dat het op jou gemunt heeft, en speciaal op jou als soort waarbij het erop lijkt dat hij net iets slimmer is dan jij. Dat is flink bedreigend, want voor je weet sterft jouw soort uit. Gelukkig heeft Charles Darwin het mechanisme ontdekt waarmee jij die levensbedreigende situatie kunt pareren: aanpassing. Ja ja, evolutie kan jouw soort weer verder helpen. En dat heeft in de loop van de wereldgeschiedenis de meest bizarre gedragingen opgeleverd in het dierenrijk. Bioloog Matt Simon beschrijft er een aantal in zijn soms hilarische boek Waarom wespen rupsen hersenspoelen. Wil je je eens lekker verbazen over het dierenrijk, dan dit boek zeker lezen. Een stevige maag is soms wel vereist.
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Matt Simon is een jonge auteur, verbonden aan het populair-wetenschappelijk magazine Wired. Absurde schepselen, daarin is hij gespecialiseerd. In een enkel geval is hij zelfs een van de weinige getuigen van een bepaald bizar gedrag. Zo behoort hij tot het selecte groepje wetenschappers dat het paringsritueel van de axolotl heeft waargenomen. Die ervaring beschrijft hij natuurlijk in zijn boek Waarom wespen rupsen hersenspoelen, want het is inderdaad een merkwaardig ritueel.
Tijdens het lezen kreeg ik overigens het beeld dat Matt Simon de evenknie is van ‘onze’ Freek Vonk. Op zijn minst even enthousiast en in zijn enthousiaste soms ook over de top qua taalgebruik. En altijd de humor waarmee hij het bruggetje naar mij als lezer wist te leggen. Want schrijven over de natuur is een kunst hoor. Voor je het weet levert het een gortdroge tekst op die nog geen glimlach op je gezicht tovert. Dat kun je gelukkig van Waarom wespen rupsen hersenspoelen niet zeggen. Wil je eens een leuk natuurboek lezen, dan heb je hier een goede keuze aan.
Goed, maar waar gaat Waarom wespen rupsen hersenspoelen nu over? In zijn boek beschrijft Matt Simon 39 voorbeelden van dieren die in de weg van evolutie de meest bizarre oplossingen hebben bedacht om de soort te laten overleven. Bij elk voorbeeld introduceert Simon bovendien in het kort een paar andere dieren die soortgelijk gedrag vertonen. En hoewel je elk hoofdstuk los kunt lezen, schrijft Simon zo dat de hoofdstukken naadloos in elkaar overlopen. Een bijzondere reis door het land van de evolutie.
Welke dieren je op die reis tegenkomt? Als eerste de buidelmuis waarvan de mannetjes paren met iedere dame die ze tegenkomen, wel drie weken achter elkaar. Tot hun haar begint uit te vallen, inwendige bloedingen ontstaan, ze blind worden om uiteindelijk dood neer te vallen. Seks tot je dood valt, zogezegd. De mier-onthoofdende vlieg vind ik ook zo’n speciaal geval die toch echt vermeld moet worden. De vlieg legt een eitje in de mier. Het eitje komt uit en de larve vreet zich een weg naar de kop van de mier waar hij het brein van de mier overneemt. De mier verwijderd zich van de kolonie en gaat precies op de juiste hoogte aan een boomblad hangen. Op een gegeven moment valt de mierenkop van de romp en kruipt de vlieg uit de kop en het spel begint opnieuw. Ongeveer op dezelfde manier neemt een fungus (een soort schimmel) het brein over van een mier. Alleen bij de fungus spat de mierenkop uit elkaar en regenen de sporen op de colonne mieren die eronder voorbij marcheert. En dan begint ook daar het spel opnieuw.
Dan moeten we het ook nog hebben over de geografische kegelslak. Zoals je weet zijn slakken niet de meest snelle dieren. Probleem bij de geografische kegelslak is dat hij visjes eet. Hoe vangt een slak een levend visje? Dat doet hij door een wolk van insuline te spuiten. De insuline wolkt om de visjes waardoor die in een hypo zakken. Ze reageren nergens meer op en de slak kruipt op zijn gemak naar de visjes om ze heerlijk op te slokken. Eenmaal in zijn ballonbek, dient de geografische kegelslak de visjes ook nog eens een portie gif toe via een gifpijltje en de dagen van de visjes zijn geteld. Dat gif is trouwens sterk genoeg om een volwassen man te vellen. En zo passeren nog tal van andere dieren die bizar vertonen de revue. Van zeeduivel tot aspisadder (waarin hij de Nederlandse ontdekkingsreiziger Maria Sibylla Merian noemt), van parelvis tot republienwever, van satantische bladstaartgekko tot de naakte molrat. En natuurlijk de eerder genoemde axolotl en de sluipwesp die in de titel van het boek rondvliegt.
Het lezen van Waarom wespen rupsen hersenspoelen leverde me een aantal onvergetelijke ontmoetingen op met dieren die door evolutie spectaculaire oplossingen hebben bedacht om als soort te overleven. Zou Matt Simon geen wetenschapper zijn, dan zou je de verhalen haast niet geloven. Een leuk boek dus voor de vakantie of om cadeau te doen aan mensen met een sterk gestel. Want je moet geen watje zijn om Waarom wespen rupsen hersenspoelen te lezen. Wel nieuwsgierig en met een hang naar het bizarre op onze aarde. Trouwens, nog even een nabrander: Matt Simon schrijft zo toegankelijk dat ik vermoed dat ook weetgierige tieners zullen genieten van zijn boek.
Waarom wespen rupsen hersenspoelen / Matt Simon / Kosmos Uitgevers / paperback
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. | |