Attentie: dit wordt een recensie voor wie meent dat de evolutietheorie een niet valide theorie is. Voor wie gelooft dat de wereld en al het leven erop precies zo geschapen is zoals opgetekend in het Bijbelboek Genesis. Schepping of evolutie is het thema, een discussie die het laatste jaar in orthodox-protestantse kring weer is opgelaaid. Dr. M.J. Paul hoort duidelijk tot het kamp dat de Bijbel zo letterlijk mogelijk neemt. De wereld in precies zes dagen geschapen en zo ongeveer zesduizend jaar geleden. Op een toegankelijke manier legt hij dit alles uit in het boek Waar komen wij vandaan? Op zoek naar antwoorden in het evolutiedebat. De vraag is of het overtuigt en over het geen contraproductieve uitwerking zal hebben.
Ongeveer een jaar geleden verscheen het boek En de aarde bracht voort van Gijsbert van den Brink. Een nogal geruchtmakend boek, want deze orthodoxe theoloog doet in zijn boek een poging om de orthodoxe waarheden te verenigen met de evolutietheorie. Of beter gesteld: hij laat zien waarom de evolutietheorie niet perse op gespannen voet hoeft te staan met de orthodoxe leer. Ik heb dit boek met veel plezier gelezen, hoewel ik zelf niet al te veel moeite doe om in mijn denken biologie en theologie met elkaar te verenigen. De schrijvers van de Bijbel leefden duizenden jaren geleden en hielden zich niet bezig met wetenschap zoals wij die nu bedrijven. Niet vreemd dat er dan een zekere kloof ontstaan tussen toen en nu.
Dr. M.J. Paul is het met zijn vakbroeder helemaal niet eens en publiceerde rond diezelfde tijd zijn grote werk Oorspronkelijk. Een lijvige studie die ik niet heb gelezen. Toen ik het boek opende zag ik dat Paul zo compleet is dat hij zelfs uitspraken tijdens synodale vergaderingen aanvoert om de evolutietheorie te bestrijden. Theologen die uitspraken doen over het werk van biologen en deze wetenschappers proberen bij te sturen volgens orthodoxe principes. Dat moesten ze maar niet al te vaak doen, denk ik dan. Beperk je maar tot je eigen vakgebied, dat is al lastig genoeg. En bovendien: de kwestie Galileo Galilei suist nog na in onze oren (Paul voert Galilei trouwens op als een barse wetenschapper en suggereert dat het conflict tussen kerk en wetenschapper deels op zijn karakter terug te voeren is).
In Waar komen wij vandaan? vat dr. M.J. Paul zijn boek Oorspronkelijk samen. Volwassenen die zich niet willen vermoeien met een lijvige en doorwrochte studie kunnen nu op een toegankelijke manier kennis nemen van zijn ideeën. Het is volgens de flaptekst ook geschikt voor leerlingen uit de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. En ik denk dat dat waar is.
Goed, dan nu de inhoud. Die is eigenlijk heel voorspelbaar voor iemand die de Bijbel als uitgangspunt neemt: eerst een uitgebreide exegese van het Bijbelboek Genesis plus andere teksten in Oude en Nieuwe Testament die verband houden met de schepping. De Bijbel spreekt duidelijke geloofstaal: God schiep hemel en aarde en alles wat er op is. En zoals ik hierboven al aangaf, volgens Paul in zes dagen en maximaal tienduizend jaar geleden. Aan de exegese mankeert niet veel, dat kun je wel overlaten aan een deskundige theoloog. Het is wel de uitleg van een orthodoxe theoloog die gelooft dat Adam en Eva letterlijk de allereerste mensen op aarde waren. En die zijn best doet allerhande fossiele en geologische vondsten te framen naar het Bijbelse verhaal.
En waarbij soms best vraagtekens te plaatsen zijn bij zijn exegese. Jazeker, God ziet dat alles wat Hij gemaakt heeft zeer goed is (Genesis 1:31). Paul concludeert dan: er is geen kwaad of verderf in de schepping. Althans, op dat moment nog niet. Of deze strikte en orthodoxe uitleg van Genesis houdbaar is, is maar de vraag. Levende planten die als voedsel dienen zullen ook in die volmaakte omstandigheden verderven. Het klinkt misschien flauw, maar meen niet dat planten en bomen een soort van inferieure, statische en vegeterende levensvormen zijn. Dan heb je toch wel enige biologische vakliteratuur gemist. Planten en bomen zijn juist uiterst complexe wezens die zich op ingenieuze wijze tot hun omgeving verhouden (orthodox uitgedrukt) of, iets minder orthodox: die zich op ingenieuze wijze hebben aangepast aan hun omgeving. Lees bijvoorbeeld het boek Briljant groen van de vooraanstaande wetenschapper Stefano Mancuso maar eens. Je raakt onder de indruk van de buitengewoon slimme strategieën en vaardigheden die planten en bomen hanteren. Nee, een plant die wordt opgegeten gaat toch op zijn minst voor een deel dood en daarmee doet de dood intrede in het scheppingsverhaal. Ook het feit dat in het Bijbelse verhaal God zag dat het niet goed is dat de mens alleen is, betekent dat niet alles honderd procent goed was. De exegetische aandacht voor dit soort van elementen in het scheppingsverhaal ontbreekt helaas. Ik merk deze dingen niet op om een orthodox geloofsstuk onderuit te halen. Wel wil ik laten zien dat ook orthodoxe theologen zich er niet meer al te eenvoudig van af kunnen maken. Het slechts herhalen van wat vorige generaties theologen al zeiden, overtuigt niet.
Daarnaast gaat Paul in Waar komen wij vandaan? natuurlijk ook in op de theorie van Charles Darwin en van andere evolutiebiologen. Vermeende zwakke plekken in hun theorieën worden aangegrepen om de hele theorie onderuit te halen. Theologen die evolutie en christelijk geloof proberen te combineren, krijgen het verwijt dat door hun pogingen de Bijbeluitleg het moet ontgelden. En onder de duizenden evolutiebiologen en andere wetenschappers zijn er altijd wel een paar te vinden die ook kritisch zijn over de evolutietheorie.
De eerlijkheid gebied: ik ben ook geen bioloog. Ik vind het onderwerp schepping en/of evolutie op zichzelf boeiend en interessant. Maar de manier waarop Paul zijn weerleggingen presenteert is weinig vernieuwend. Het is niet meer dan een herhaling van wat bekend was. Bovendien vermoed ik dat de schrijver(s) van het boek Genesis en de andere geschriften zich helemaal niet druk maakten over evolutie en natuurkunde zoals wij die bedrijven. Die waren daar nog lang niet aan toe. De Bijbel is een geloofsboek en geen natuurkundig boek, evenmin als een economische studie of sociologisch handboek. Probeer ik me bovendien voor te stellen wat er volgens theologen als Paul allemaal heeft moeten gebeuren toen Adam en Eva in de appel hapten, dan geef ik deze al te rechtlijnige visie alras op. Herbivoren die in de weeromstuit veranderden in carnivoren (of in de tussenfase omnivoren), dat is me te bar.
Wat te doen met het boek Waar komen wij vandaan? Het voegt in mijn ogen weinig toe aan datgene dat tegenstanders van de evolutietheorie al jarenlang te berde brengen. Het is wel heel toegankelijk geschreven, dus wie zich wil verdiepen in de orthodoxe opvattingen, die heeft hier vast veel aan. Hoewel. Ik vrees dat dit boekje wel eens een contraproductieve uitwerking kan hebben. Het is mij te defensief. En daarmee sloeg het mij al lezende in een bepaald opzicht ‘dood’. Snel lezen en hier en daar bladeren is dan het gevolg. Ik ben bang dat je hiermee studenten niet meer overtuigt, maar eerder van de orthodoxe opvattingen vervreemd. Hen stimuleert op zoek te gaan naar andere, meer dynamische en aansprekende verklaringen. Is het niet op korte termijn, dan wel op langere termijn.
Laten theologen vooral blijven doen wat ze moeten doen: theologie bedrijven. Dan kunnen biologen zich richten op hun vakgebied en economen, scheikundigen en psychologen en dat hele leger van wetenschappers evenzo. Niet gehinderd door enige beperking. Dat uitkomsten vervolgens soms flink kunnen botsen, maakt het leven alleen maar spannend. Laten de dames en heren wetenschappers dan heerlijk met elkaar in gesprek gaan. Dat kan wel eens meer goeds opleveren dan de wetenschap al te geforceerd proberen te framen naar een oeroude tekst, hoe heilig is die ook is.
Waar komen wij vandaan? / Dr. M.J. Paul / De Banier / als paperback en als e-book
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42  | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42  | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42  | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42  | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42  | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30  | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42  | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42  | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! | |