Uitdagingen

Dat natuurliefhebbers soms op dezelfde uitdagingen stuiten, blijkt uit het motto van het boek. ‘Omdat jullie helemaal gek werden van de ontelbare momenten waarop ik door het nemen van macrofoto’s de wandeling vertraagde.’ Precies dat is er in mijn gezin aan de hand. Maken wij met ons gezin een wandeling, dan loop ik meestal een paar honderd achter de rest aan. Elke vlinder verdient aandacht (elke vogel ook trouwens), en mijn geliefden hebben besloten niet meer op mij te wachten. Tenzij ze voor een T-splitsing komen te staan, of een onverhard paadje in willen slaan…

De betoverende wereld van insecten

In Vuurvlieg, mier en vlinder gaat de betoverende wereld van de insecten voor je open. Ik las geboeid het hoofdstuk over de evolutie van de insecten (ze waren er al voordat de dinosaurussen op het wereldtoneel verschenen). Eén van de factoren die zorgen voor evolutie is de voortplantingssnelheid. Insecten kunnen zich razendsnel voortplanten en met het gegeven van natuurlijke selectie krijg je een snelle variatie. En dat kan heel snel gaan. Zo is er een mierensoort die alleen in Manhattan voorkomt: de ManhattanAnt. Er zijn trouwens ook een duizendpoot, muis en bijensoort die alleen in New York voorkomen en die volledig zijn ontstaan uit isolatie. Dat vond ik een heel sterk begin.

Zijn insecten intelligent?

Zijn insecten intelligent? Honingbijen kunnen communiceren, onthouden, voedsel vinden en weten wat van belang is om het volk in stand te houden. Dat kun je gerust intelligent noemen. Honingbijen kunnen zelfs getraind worden om drugsgeuren te herkennen. Je kunt sneller een drugsbij trainen (in een paar uur tijd naar het schijnt) dan een drugshond die een training van een paar jaar nodig heeft.

Waarom insecten onmisbaar zijn

Iemand die idolaat is van insecten, legt natuurlijk ook uit waarom insecten onmisbaar zijn. Als er geen insecten zouden zijn, zou er de rotzooi zich overal ophopen. Er zouden geen planten bestoven worden. Insecten en andere geleedpotigen zorgen voor een vruchtbare bodem, een noodzakelijke randvoorwaarde voor succesvolle landbouw. Insecten kunnen ingezet worden in de strijd tegen klimaatverandering. We kunnen insecten eten, hoewel ook ik daar nog danig aan moet wennen, moet ik eerlijk bekennen. Insecten dienen ook de wetenschap. Zo las ik recent een artikel dat bijengif mogelijk kan dienen als bestrijdingsmiddel tegen borstkanker. Met het overmatige gifgebruik in landbouw en in en rond onze huizen doen we onszelf dus op termijn enorm te kort. Hoeveel insecten zijn er ondertussen uitgestorven die mogelijk in de toekomst wetenschappelijk nut hadden gehad? Niemand die het weet, maar het is een verontrustende gedachte.

Het uiterlijk van insecten

Het uiterlijk van insecten wordt onder de loep genomen. Veel insecten zijn gepantserd, ze hebben een zogenaamd exoskelet. Meende ik dat alle dieren met zes poten automatisch insecten waren, daar moet ik die mening nu bijstellen. Het zijn vaak larven van spinachtigen die in hun jeugd zes poten hebben. Later komen er nog twee bij. Eén van de onmisbare lichaamsonderdelen bij insecten zijn de antennes. Daarmee kunnen ze ruiken, voelen en informatie doorgeven. Als je langdurig het leven van insecten bestudeert, zul je zien dat ze hun antennes met de grootste zorg behandelen. Communiceren doen insecten met een keur aan lichaamsonderdelen. Met de antennes, met de mond, met de poten, met de vleugels. Het is verbazingwekkend om te lezen dat de doodshoofdvlinder met zijn mond piepende geluiden kan maken! Heb jij ooit een vlinder horen piepen? Ik niet!

De liefde: een boeiend thema

De liefde in de natuur is altijd een boeiend thema. En dat is zeker bij insecten het geval! Veel insecten blijken volgens de auteur echte Casanova’s. Het zijn vaak de mannetjes die de vrouwtjes proberen te verleiden, maar ook vrouwtjes doen vrolijk mee door mannetjes te lokken door sekslokstoffen af te scheiden. Maar te veel aandacht en vooral: te vaak paren, kan je ook duur komen te staan. Al dat paren kost zoveel energie dat het paradoxaal ten koste kan gaan van het vermogen om je voort te planten. Daarom is er een waterjuffersoort waarbij de vrouwtjes er nog zo uitzien als mannetjes. Zo proberen ze het aantal paringen te verkleinen. Over het hoe en wat over het liefdesleven van insecten wijdt de auteur uitgebreid uit. Ik vind dit hoofdstuk tot één van de mooiste hoofdstukken behoren.

Praktische hoofdstukken

Een liefhebber van insecten ziet graag dat het de insecten goed gaat. In één van de laatste hoofdstukken geeft Petra Vijncke een aantal laagdrempelige tips voor een natuurinclusieve tuin waarin ook insecten welkom zijn. En ben je door haar boek Vuurvlieg, mier en vlinder gegrepen en wil je je ook verdiepen in de bijzondere wereld van de insecten, lees dan het laatste hoofdstuk waarin Vijncke uitlegt hoe ook jij een insectenkenner kunt worden. Compleet met praktische tips hoe je insecten kunt vangen en bekijken.

Conclusie

Het boek Vuurvlieg, mier en vlinder is heel toegankelijk geschreven. Het is met vaart geschreven en het leest als een goed geschreven roman. De wonderlijke wereld van de insecten blijkt soms een onbekende wereld te zijn die na het lezen een stukje minder onbekend is. Hier en daar kom je een zwartwit tekening tegen. Twee katernen met kleurenfoto’s leveren het bewijs dat insecten echt héél fraaie schepsels zijn. Lees je Vuurvlieg, mier en vlinder dan stap je in een verborgen en betoverende wereld van de insecten. Ik zou zeggen: ga de uitdaging zeker aan!

Vuurvlieg, mier en vlinder / Petra Vijncke / KNNV Uitgeverij / als paperback en als e-book