Hoewel je een vogel het liefst ziet, geldt onder vogelaars de volgende regel: horen is waarnemen. Maar dan moet je wel weten wát je hoort. En dat is vaak lastig genoeg. Het boek Vogelzang van Nederland van Dick de Vos en Luc de Meersman is een klassieker onder de vogelboeken. Na het lezen van dit boek en het beluisteren van de cd zul je 100 Nederlandse vogels voortaan ook herkennen aan hun zang en roep.

Schelden naar de buren en het lokken van een partner, dat zijn de twee voornaamste redenen om te zingen. Dat schelden heeft natuurlijk als doel een territorium te veroveren en te verdedigen. En toch. Ook de auteurs van Vogelzang van Nederland moeten gissen naar de redenen waarom vogels dan midden in de winter zingen, een beetje voor zich uit en nog op een fluistertoontje ook. En waarom zijn sommige liederen zo ingewikkeld, denk alleen al aan het lied van de nachtegaal. Zingen doen vogels trouwens het meest fanatiek wanneer de lichtintensiteit verandert. Doordat de lengte van de dagen groeit bijvoorbeeld. Dan gieren de mannelijke hormonen door de vogellijven en is het landschap plotseling gevuld met vogelzang.

Na een zeer uitgebreide inleiding over de deuntjes die vogels produceren, begint het echte werk: de auteurs presenteren in Vogelzang van Nederland ruim 100 vogels. Het is dus eigenlijk een soort van vogelgids waarin extra aandacht wordt geschonken aan het geluid. Zang en roep worden natuurlijk uitgebreid beschreven, maar ook staan de auteurs stil bij gedrag, uiterlijk en biotoop. En die 100 vogels? Die bestaan uit een mix van bekende en minder bekende vogels, je leert er dus echt iets van. Hoe klinkt de zang van een roodborsttapuit bijvoorbeeld? Op die van een boompieper, kwartelkoning en kruisbek? Of waarin verschilt het geluid van een goudhaantje met dat van het vuurgoudhaantje?

Het leuke aan Vogelzang van Nederland is dat het inmiddels een ware klassieker is. Je zou zeggen dat vogelgeluiden leren inmiddels een kwestie is van een zoekopdracht op internet intoetsen. Maar dat dit boek na al die jaren nog steeds als nieuw leverbaar is, zegt genoeg. Alleen het geluid horen, schiet te kort. Je hebt uitleg nodig om een vogel te leren herkennen. En hoe kun je die nu beter geven dan in een fraai vormgegeven boek? En met bovendien een cd ingeplakt? Want dat is nu echt de toegevoegde waarde van Vogelzang van Nederland. Vrijwel alle vogelgidsen doen een onbeholpen poging om zang en roep te ‘vangen’ in letters, maar daar word je vaak niets wijzer van. In dit boek is het heel simpel: prop de cd in je computer of cd-speler en luisteren maar. Niets moeilijks aan, wel heel leerzaam.

Het boek Vogelzang van Nederland is een heel goed hulpmiddel om vogelzang te leren herkennen. Ik heb dit boek daarom ook een plaatsje gegeven in mijn vogelgidsen top 10. Heb je moeite met het leren herkennen van vogelgeluiden, dan is dit denk ik een heel geschikte uitgave. Het lijkt me dat je daarna niet in je luie stoel blijft zitten. Buiten, waar de vogels fluiten, daar leer je vogelgeluiden pas echt herkennen. Na de theorie dus de praktijk: lekker naar buiten en luisteren maar. Hoe vroeger uit de veren hoe beter, maar dan zul je al snel op één levensgroot probleem stuiten: in bos en veld fluiten alle vogels heerlijk door elkaar. De ene vogel begint dan wel iets vroeger met zingen dan de andere, maar als je fitis, tjiftjaf, winterkoninkje, koolmees, pimpelmees, rietzanger, blauwborst en rietgors door elkaar hoort zingen, dan klinkt dat als een overweldigend koor. Je bent een kenner wanneer je dan alle vogels apart kunt benoemen. Succes, en vooral: veel plezier!

Vogelzang van Nederland / Dick de Vos en Luc de Meersman / KNNV Uitgeverij / Paperback