Len Howard (1894-1973) was een baanbrekend dieronderzoeker. Hoewel ze geen bioloog was, bleek haar methode om vogels te bestuderen zeer vernieuwend. De Nederlandse schrijfster Eva Meijer publiceerde een paar jaar geleden een roman over haar: Het vogelhuis. Onlangs verscheen ook het boek waarmee Howard faam maakte: Vogels als huisgenoten. Het boek leest haast als een sprookje, maar is véél meer dan dat.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Het motto van Eva Meijer staat op de voorkant van haar boek: ‘Wie echt wil weten wat vogels denken moet met ze gaan samenwonen – of Len Howard lezen natuurlijk.’ Wat mij betreft deels juist. Ja, je moet met ze samenwonen, en dat deed Howard letterlijk. Ze opende de deuren en ramen van haar huis en liet de vogels in en uit vliegen. Of je door het lezen van Vogels als huisgenoten ontdekt hoe vogels denken? Ik denk dat je inderdaad het boek moet lezen om te ontdekken hoe je de vogels in je omgeving kunt toelaten om ze beter te leren kennen. De vogels zelf leren kennen, is vooral een kwestie van het voorbeeld van Howard opvolgen.
Vogels als huisgenoten leest als een sprookje
In de inleiding gaf ik al aan dat Vogels als huisgenoten haast als een sprookje leest. De taal is lichtvoetig, en de gebeurtenissen eveneens. Hier is iemand aan het woord die alles wat ze ziet op ragfijne wijze kan hervertellen. De ganse dag moet Howard met de vogels in en om haar huis in de weer zijn geweest. Zat ze te typen, dan streek er een koolmees op de typemachine neer. Werd het donker in de avond, dan meldde zich een pimpelmees om in een holte achter de deur de nacht door te brengen. Bij het krieken van de dag deed Howard dan de deur open om de pimpelmees naar buiten te laten. Dat haar boek zo sprookjesachtig is, komt doordat ze minutieus vertelt hoe de koolmezen, merels en andere vogels zich gedragen. Ze observeert ze nauwkeurig en ziet hoe de vogels op elkaar reageren. Niet alleen de fraaie dingen passeren de revue. Ook de vervelende zaken in het vogelleven, maar altijd even nauwkeurig:
‘In de vierde winter die Kronkel meemaakte was haar staart door de hevige sneeuwval krommer en havelozer dan ooit. Tijdens de strenge kou in het begin van februari 1947 stierf ze, in haar slaap doodgevroren, vijf weken naar haar zus Krullenbol.’
Kronkel en Krullenbol, twee koolmezen die haar tuin bewoonden. Ze waren nooit aardig tegen elkaar geweest. Dit typeert Howard ook: ze gaf namen aan elke vogel die zich in haar omgeving ophield. En ze typeert de interactie tussen de vogels waarbij het net lijkt alsof ze het over mensen heeft.
Hoewel Howard dus de ramen wijd openzet voor vogels, had niet elke vogel haar sympathie. ‘Omdat mussen zulke slechte manieren hebben en alle andere vogels wegjagen, houd ik ze zo ver mogelijk uit de buurt.’ Nee, dan had ze liever huis- en boerenzwaluwen om zich heen. Maar die werden dus verjaagd door de mussen!
Sleutelhoofdstuk
Het hoofdstuk over de verstandelijke vermogens van vogels, vind ik het sleutelhoofdstuk van het boek. Je moet je realiseren dat er een groot verschil is in het karakter en de intelligentie van diverse soorten, net als bij vogels van één soort, schrijft ze. En de hersenstructuur van vogels duidt erop dat emoties bij vogels hun intelligentie overheersen. ‘Vogels zijn zeer gevoelig en veel aan stemmingen onderhevig.’ En wat volgt is een bijzonder hoofdstuk over de emoties, het geheugen en herkenningsvermogen en de intelligentie van vogels.
Onovertroffen hoofdstuk over vogelzang
Nu was Howard ook muzikant, lees ik op Wikipedia. Geen wonder dat ze zulke fijnzinnige hoofdstukken over de zang van vogels schreef. Deze hoofdstukken zijn met ontzettend veel liefde geschreven. Elke zin getuigt van haar fijne gehoor en inlevingsvermogen in de vogels die zij hoort zingen.
‘Tempo en sterkte van het geluid klinken weloverwogen, als het ware tegen elkaar afgewogen; de zuivere, lieflijke tonen, geleidelijk dalend en opklimmend en weer dalend, eindigend in een zachtere cadans.’ Dit schrijft ze over de zang van de fitis. Ik vind deze hoofdstukken werkelijk onovertroffen. Wie zich wil bekwamen in het herkennen van vogelgeluiden, die moet alleen al vanwege deze hoofdstukken het boek Vogels als huisgenoten lezen. Wie de vogelzang in deze ragfijne mensentaal weet om te zetten, is inderdaad een groots observator. Fitis, tjiftjaf, merel, zanglijster, zwartkop en vele andere zangvogels, hun zang wordt met oor voor nuance beschreven en voorzien van commentaar.
Een bijzondere leeservaring
Een bijzondere leeservaring had ik dus. Ik herhaal het maar weer: Vogels als huisgenoten leest als een sprookje. Zelf zou ik er niet aan denken om een wilde vogel een naam te geven, laat staan alle vogels in mijn tuin. Ik doe zelf ook geen poging om de vogels persoonlijk te leren kennen. Dat vogels neerstrijken op hand, typemachine, botervloot en veel meer kon ik in eerste instantie niet geloven, ook al zo sprookjesachtig. Echter: Google maar eens op ‘Len Howard’ en bekijk dan de afbeeldingen. Daar zijn opeens de koolmezen op hand, typemachine en veel meer! Wat in het boek wordt beschreven, is gewoon echt gebeurd! Ongelooflijk, maar waar. Mensen en vogels kunnen prima samenleven, mits ze dat maar willen. Helaas is de bereidheid van de mens om vogels (en andere natuur) in zijn nabijheid toe te laten in de loop van de tijd enorm afgenomen. Grote delen van de wereld zijn steriel, je ziet er haast geen vogels meer. Vogelpopulaties staan overal onder druk. Evenals de populaties van andere dieren (en planten).
Mooie taal, bijzondere observaties, een sprookjesachtige werkelijkheid die echter realiteit is (was). Geschreven door Len Howard, een pionier op het gebied van vogelonderzoek. Dat behoeft misschien nog een toelichting. In de jaren dat Howard haar vogels in haar omgeving observeerde, deden de officiële wetenschappers dat in kunstmatige omgevingen. Ze hielden vogels gevangen in een afgesloten ruimte en deden proefjes met ze. Proefjes die herhaald konden worden. Want alleen zo, meende men, kun je wetenschappelijke resultaten behalen.
Len Howard volgde deze wetenschappers niet. Ze observeerde de vogels in hun natuurlijke omgeving. En werd zelf één met die natuurlijke omgeving. Het moet een bijzondere vrouw zijn geweest, die Len Howard. Eentje die ons een groots boek heeft nagelaten. Verplichte kost voor wie vogels (en andere dieren) en hun gedrag bestuderen wil. Evenzeer verplichte kost voor wie zich wil bekwamen in het herkennen van vogelgeluiden. En tot slot ook verplichte kost voor iedereen met gevoel voor taal. Eén van de meest bijzondere natuurboeken die ik ooit las!
Vogels als huisgenoten / Len Howard / Uitgeverij Cossee / als paperback en als e-book
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |