Vogeleieren hebben massa’s mensen gefascineerd. In de negentiende en begin twintigste eeuw waren er eiverzamelaars die enorme bedragen neertelden voor unieke exemplaren. Met name de eieren van zeekoeten waren geliefd. Bioloog en schrijver Tim Birkhead hield zich jarenlang bezig met onderzoek naar zeekoeten. Toen hij in een televisieprogramma iemand onzin zag beweren over uitgerekend het zeekoetei, kon hij zich niet meer inhouden en schreef een boek over eieren: Het vogelei. Welnu, het vogelei heeft zijn geheimen nog lang niet prijsgegeven. Dat blijkt wel uit dit boeiend geschreven boek.
Vakantiehuis midden in de natuur Op Natuurhuisje.nl vind je vakantiehuisjes midden in de natuur, in Nederland en ver daarbuiten. Je geniet van de stilte en vooral: van de natuur! |  |
Zeekoeten, ze werden wel heel erg bedreigd door de verzamelwoede van collectioneurs als George Lupton. In de jaren dertig was er in de kustgebieden van Engeland een ware run op zeekoeteieren. Mannen laten zich aan meterslange touwen langs de kliffen naar beneden zakken en rapen wat ze rapen kunnen. Het meest geliefd zijn de eieren met afwijkende kleuren zoals het zogeheten ‘Metland-ei’. Dat ei, met een bruinige ondergrond en een donkere roodbruine band, werd sinds 1911 al meer dan twintig jaar achtereen op pecies dezelfde plek van een paar vierkante centimeter verzameld. De verzamelwoede van Lupton ging zover dat het vrouwtje dat dit ei legde, in die twintig jaar niet één ei heeft uitgebroed. Telkens werd het geraapt. En zo vormden de verzamelaars een geduchte bedreiging voor tal van zeekoetkolonies. Dit verzamelen had alles te maken met de nationale trots. Er kleefde dus iets van nationalisme aan dat verzamelen. Ondertussen waren er ook esthetische beweegredenen. Eieren waren kennelijk zo mooi dat verzamelaars er met veel liefde enorme sommen voor neertelden.
In zijn boek Het vogelei gaat bioloog en onderzoeker Tim Birkhead in op alle ‘lagen’ van het ei. Hij zet in bij de schaal en dringt steeds verder door in het ei, tot hij bij de dooier is. Veel vogelaars weten alles over volwassen vogels, maar de eieren zijn een onbekend fenomeen. Nu is het onder vogelaars ook geen lovenswaardige gewoonte om nesten van wilde vogels op te zoeken of te fotograferen. Het wordt beschouwd als een brute verstoring en daar is veel voor te zeggen. Ondertussen is er veel interessant te vertellen over eieren, en daar getuigt Het vogelei van.
Zo had ik nog nooit stilgestaan bij de vraag welke weg het ei in het vogellichaam aflegt voordat het wordt gelegd. Birkhead legt het heel begrijpelijk uit, compleet met tekeningen en al. Het begin van het ei ligt in het ovarium of oviduct (de eileier) en dan passeert het een aantal locaties waar de verschillende processen plaats vinden. Op de ene locatie wordt de dooier gevormd, op de andere het albumen (het eiwit) en op weer andere plekken de luchtkamer, het eimembraam en het schaalmembraam. Tot slot wordt de schaal gevormd. Al deze stadia worden in aparte hoofdstukken beschreven.
Een ding werd me wel duidelijk in Het vogelei: er is nog veel niet bekend. Waarom hebben eieren kleuren, bijvoorbeeld? En in het verlengde hiervan: waarom leggen sommige vogels spierwitte eieren? De wetenschap heeft nog geen pasklaar antwoord weten te formuleren, hoewel er door menigeen uitgebreid onderzoek naar is verricht. En wat is de functie van de tekeningen op de eischalen? Sommige eieren zijn zeer fraai getekend. Ook op deze vraag is het ultieme antwoord nog niet gegeven.
Het ei zelf is een zeer wonderlijk ding. Het is een externe placenta. Je kunt ook schrijver: een couveuse. Het zich ontwikkelende embryo wordt tegen de buitenwereld beschermd door de harde kalkachtige schaal en het eiwit van binnen. Wat ik niet wist is dat de kalkschaal de verbinding is tussen de binnenwereld en de buitenwereld van het ei. De talloze poriekanalen (luchtwegen in het schaalmembraam) lopen van binnen naar buiten en andersom. En dan is het een wonder dat bacteriën nauwelijks vat krijgen op het ei. Ik las in het hoofdstuk over het eiwit dat een bacterie, eenmaal door zo’n porie heen gedrongen, de laag eiwit moet bedwingen. En dat kun je vergelijken met een mens die klaar staat om een voettocht te maken door de meest droge woestijn ter wereld. Na een dag marcheren ben je uitgedroogd en ben je het haasje. Het eiwit blijkt de perfecte bescherming te zijn tegen bacteriën.
Ook zo fascinerend vind ik de wetenschappelijke discussies over de vorm van eieren. Waarom hebben eieren een stompe vorm? En welke kant komt als eerste tevoorschijn als het wordt gelegd? De stompe kant of de scherpe kant? Het blijkt overigens de stompe kant te zijn, maar dat gebeurt niet voordat het ei vlak voordat het gelegd wordt een scherpe draai maakt. In het hoofdstuk daarvoor schrijft Birkhead uitgebreid over de bevruchting van eieren. Ook zeer interessant.
Eieren, er valt heel over te schrijven en Tim Birkhead heeft dat gedaan. Hij is wetenschapper maar bepaald niet van het saaie soort. Hij heeft een soepele pen waarmee hij het ene verhaal met de andere ontdekking weet te verbinden. Ben je nieuwsgierig naar de wereld van vogeleieren, dan is Het vogelei van Tim Birkhead een zeer interessant boek. Voor mij was het niet minder dan een openbaring. De volgende keer dat ik een eitje stuk sla in de pan, zal ik er eens goed naar kijken. Eens kijken of ik het buitenste eiwit van het binnenste eiwit kan onderscheiden. En of ik het dooiervlies en de hagelsnoeren kan vinden.
Het vogelei / Tim Birkhead / De Bezige Bij / als paperback en als e-boek
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42  | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42  | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42  | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42  | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42  | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30  | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42  | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42  | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! | |