Recensie: De Vikingtijd, Luit van der Tuuk

Vakantiehuis midden in de natuur

Op Natuurhuisje.nl vind je vakantiehuisjes midden in de natuur, in Nederland en ver daarbuiten. Je geniet van de stilte en vooral: van de natuur!

De Vikingen spreken menigeen erg tot de verbeelding. Het ruwe volk plunderde ongeveer 1.200 jaar geleden de kusten van West-Europa. Ook Nederland en België ondergingen dat wrede lot. Maar waren alle Vikingen zo gewelddadig? En hoe zag de leefwereld van de Vikingen er eigenlijk uit? Als iemand er iets over kan vertellen, dan wel Luit van der Tuuk. Hij is conservator  in Museum Dorestad en schreef een standaardwerk over de Noormannen. En voor wie op zoek wil naar sporen van de Vikingen in de Lage Landen schreef hij een ontzettend leuk gidsje: De Vikingtijd. Op zoek naar de Noormannen in Nederland en België.

Dat standaardwerk over de Noormannen, Vikingen. Noormannen in de Lage Landen is nog altijd als nieuw verkrijgbaar. Wil je echt alles weten over de Vikingen, dan zeker dit boek aanschaffen. Ben je echter op zoek naar een heel toegankelijke gids over de woeste krijgers uit Scandinavië, dan zou ik De Vikingtijd overwegen.

De Vikingtijd heeft het karakter van een reisgids. Klein, fraai opgesierd met talloze kleurenfoto’s, beeldende en zeer informatieve teksten en een formaat dat in vrijwel elke jaszak past. Luit van der Tuuk maakt duidelijk dat de samenleving van de Noormannen een agrarische was. Het waren over het algemeen vrije boeren, terwijl de boeren in de rest van Europa vaak horigen waren. Maar vissen en jagen konden ze ook als de beste. Kabeljauw, allerlei soorten wild en walrussen waren in die tijd niet veilig. Evenals vossen, hermelijnen en andere zoogdieren die gewild waren vanwege hun warme pelzen.

Aan de hand van talloze archeologische vondsten reconstrueert Luit van der Tuuk het leven en de leefwereld van de Vikingen. Je leest over feestvierende edelen, mannen die aanvoerder van een leger wilden worden, een avonturier die een vluchtende boerenfamilie uitmoordt om zijn eer te redden en de ontwikkeling van het runenalfabet.

Aan het einde van de achtste eeuw kiezen vele avonturiers het ruime sop. De Noormannen trekken naar overzeese gebieden om zich daar te vestigen. Twee typen schepen werden ontwikkeld: de knarr voor het vervoer van lading en het langschip, het oorlogsschip bij uitstek. Die langschepen waren lang, rank en uiterst wendbaar. In Nederland zijn op diverse plaatsen restanten van schepen van Vikingen gevonden. Bij Wijk bij Duurstede (Dorestad), Kiel en Vlaardingen bijvoorbeeld.

Dan moeten we het natuurlijk ook hebben over het beeld van die woeste Vikingen. Nietsontziend volk dat brandstichtend en plunderend door onze streken rausde. Welaan, dat beeld nuanceert Luit van der Tuuk in De Vikingtijd, maar toch is er natuurlijk een kern van waarheid. Karel de Grote verscheen namelijk in 804 aan de Deens-Duitse grens met een enorm leger. De Denen ontweken de slag. Maar in plaats daarvan stuurde de Deense koning een paar jaar later een oorlogsvloot naar Friesland. En die hield daar behoorlijk huis. Die inval van de Vikingen was dus het rechtstreekse gevolg van een oorlog op het Europese continent.

Twintig jaar later ontbrandde er een machtsstrijd om de troon. Karel de Kale moet in dit verband worden genoemd. Een of andere warlord uit het noorden sloot zich bij een van de partijen aan en besloot in het kader van de strijd de kust van Frisia te plunderen. En jawel, toen werd Dorestad, toen een belangrijke doorvoerhaven, platgebrand. Ook weer het gevolg van een oorlog en machtsstrijd in Europa. Vervolgens werden Frankische doelen in Nederland praktisch elk jaar geplunderd. Fijne jongens die Vikingen, maar ze plunderden dus niet om het plunderen. Het waren politieke omstandigheden die de oorzaak waren van alle ellende.

Maar goed. Zoals dat ging in die tijd, werden er in dat soort omstandigheden ook piraten actief. Ook Scandinavische piraten. Het grappige is dat de Zeeuwse plaats Domburg zich ontwikkelde als een waar piratennest. Van waaruit de Vikingen aanvallen op Engeland ondernamen. Toch leuk om te lezen dat Zeeland in die tijd een strategische ligging had en dat er zich Vikingen hadden gevestigd op de koppen van de eilanden. Zo zie je, De Vikingtijd is een bijzonder informatief boekje. Ik ga natuurlijk met ferme hikstapsprongen door de geschiedenis van de Vikingen. Over de geschiedenis van de Vikingen valt heel veel meer interessants te lezen in De Vikingtijd.

Toen in de elfde eeuw de thuislanden van de Vikingen onder invloed kwamen van het Europese vasteland en het christendom, nam de dreiging van de Vikingen af. In 1009 vond de laatste inval plaats en daarna was het over met die plunderende woestelingen uit het noorden. Maar dat word je uitgelegd op de allerlaatste bladzijde van De Vikingtijd. Daarvoor heb je heel veel kunnen lezen van de Vikingen in Nederland én België. Het boekje heeft het karakter van een gidsje, maar het is geen reisgidsje. Je leest heel veel over plekken in de Lage Landen waar de Vikingen hun sporen hebben achtergelaten. Je kunt die plekken afgaan en dan heb je opeens een soort van reisgids in handen.

Ik beschouw De Vikingtijd vooral als een ontzettend interessant en toegankelijk geschreven boekje over de fascinerende Noormannen. Uit alles blijkt dat het geschreven is door een kenner met passie voor dit oude volk. Ben je geïnteresseerd in geschiedenis en de Noormannen in het bijzonder, dan heb je met De Vikingtijd een bijzonder goed boekje in handen. En wil je meer, strek je handen dan uit naar het hierboven genoemde standaardwerk.

De Vikingtijd / Luit van der Tuuk / Omniboek / paperback