Van Dave Goulson, hoogleraar biologie en gespecialiseerd in hommels, besprak ik eerder het boek Geroezemoes in het gras. Nu las ik een ander boek van hem, zijn debuut: Een verhaal met een angel. In dit boek staan de insecten die hem zo fascineren centraal, de hommels. Goulson laat in dit boek zien hoe belangrijk hommels zijn. Het is niet alleen een interessant boek, het is ook leuk om te lezen. Want een van de kwaliteiten van Goulson is dat hij zijn verhalen doorspekt met onderkoelde humor. En dat is een combinatie die ik erg waardeer.

Dat Dave Goulson begaan is met het wel en wee van de hommel, blijkt wel uit het feit dat hij de Bumblebee Conservation Trust oprichtte waarmee hij meerdere prijzen won. Hij timmert dus aan de weg. Een verhaal met een angel is een ode aan de hommel, maar pas in een van de laatste hoofdstukken lees je waarom Dave Goulson ervoor koos om hommels te gaan studeren. Niet omdat ze zulke belangrijke bestuivers van bloemen en planten zijn (dat ook natuurlijk), maar toch vooral omdat ze zo boeiend zijn. Hommels gedragen zich op een mysterieuze manier – ‘en zo beminnelijk’, voegt Goulson er aan toe. Anders dan wespen of mieren gedragen hommels zich zelden agressief.

Ondertussen gaat het met sommige soorten hommels helaas bar slecht. Zo stierf in het Verenigd Koninkrijk de donkere tuinhommel uit als gevolg van de intensieve landbouw. Goulson wijst er in dit verband op dat deze ellende terug te voeren valt op zo ongeveer de grootste demon uit de twintigste eeuw: Adolf Hitler. Toen de Tweede Wereldoorlog begon, werden de Britten gedwongen zelfvoorzienend te worden, ook wat voedsel betreft. Elk stukje onontgonnen terrein werd aan het landbouwareaal toegevoegd. Dodelijk gif werd op grote schaal toegepast om maar zoveel mogelijk voedsel te produceren. Een logische stap, maar met grote ecologische gevolgen. Het menselijk handelen had een uitsterven tot gevolg dat ook de hommels trof.

Paradoxaal betekende ander menselijk ingrijpen juist de redding van die getroffen hommels. In de negentiende eeuw emigreerden talloze Britten naar Nieuw-Zeeland en ze namen ook hun groenten en planten mee. En die moesten bestoven worden. Vindingrijk als de mens is, importeerden de Britten een aantal hommelsoorten in Nieuw-Zeeland (waar op dat moment geen hommels voorkwamen). Een van de soorten was de donkere tuinhommel. Dave Goulson ging uiteraard op zoek naar deze – en andere – soorten en vertelt er mooie verhalen over. Als de donkere tuinhommel ooit weer opnieuw kan worden geïntroduceerd in het Engelse landschap, dan vanuit Nieuw-Zeeland. Deze positieve insteek neemt ondertussen niet weg dat de introductie van nieuwe soorten in Nieuw-Zeeland, Australië en Tasmanië ook heeft geleid tot ecologische schade. Inheemse plantensoorten worden op grote schaal verdrongen door invasieve soorten uit Europa en dat allemaal doordat die Europese soorten met de bestuiving ‘geholpen’ worden door Europese hommels. Alles houdt met alles verband, lijkt Dave Goulson in Een verhaal met een angel te zeggen.

De koekoek, wie kent hem niet? Deze vogel legt zijn eieren in het nest van een andere soort. Zo zijn er ook koekoekshommels. Deze hommelsoorten hebben de gewoonte om hommelkoninginnen uit hun al ingerichte nest te verstoten (meestal doden ze de zittende koningin) en nemen hun plaats in. Vanaf dat moment werken de werksters voor haar en haar alleen. Koekoekshommels boeken succes omdat ze de geur en kleur van hun gastvrouwen nabootsen. Boeiend toch? En er valt nog veel meer te vertellen over hommels en dat doet Goulson met zichtbaar veel plezier.

Het leven van hommels is zéér fascinerend. Dave Goulson is met zijn humor en boeiende manier van schrijven de perfecte ambassadeur voor deze nietige dieren. Als ik één advies mag geven: plant eens een aantal nectarrijke planten in je tuin. Zeker weten dat je in de zomer zult genieten van deze prachtige insecten. Je hoeft er niet bang voor te zijn, steken doen de goedaardige hommels zelden.

Een verhaal met een angel / Dave Goulson / Atlas Contact / als paperback en als e-book