De vogeltrek is één van de hoogtepunten in het vogeljaar. Je kunt opeens oog in oog staan met een zeldzame vogel uit het hoge noorden of het verre oosten. Of je ziet enorme aantallen zangvogels voorbij trekken door het struweel in de duinen. De Veldgids Vogels van Dick de Vos en Sam Godin helpt je bij het determineren van trekvogels die je slechts in een flits ziet.

Hoe meer ik lees over trekvogels, hoe meer ik me verbaas over hun kracht. Neem nu de IJslandse regenwulp. Die vliegt non-stop van IJsland naar West-Afrika. Dat is maar liefst 5.500 kilometer, en dat over open zee! Of de rosse grutto uit Siberië. Die trekt van de toendra’s in het Hoge Noorden in ene keer door naar Nieuw-Zeeland. Ook non-stop en dat is een reis van maar liefst 11.000 kilometer! Trekvogels zijn reizigers die ons verbluft doen staan. Maar ze laten zich vaak niet zomaar zien. De meeste trekvogels vliegen ‘s nachts of in de schemering van de vroege ochtend. Maar dat weerhoudt veel vogelaars niet om er dan juist op uit te trekken om getuige te zijn van de vogeltrek. Hoe je de vogels dan kunt determineren? Juist, met behulp van de trekroep. En met het oog daarop vind je in de Veldgids Vogeltrek handige sonogrammen van de trekroep.

Ik kies ook in deze veldgids weer voor de pagina’s waarop de rotgans wordt beschreven. Wat mij nog het meest fascineert is het overzichtskaartje. Veel duidelijker dan in reguliere veldgidsen is het verspreidingsgebied te zien. De rotgans broedt op de toendra’s van Rusland en Siberië. Overwinteren doet de rotgans langs de kusten van Groot-Brittanië, Frankrijk, Nederland en Denemarken. Ik vind het één van de meest fascinerende vogelsoorten die er zijn. Een iconische soort uit mijn jeugd. In de zomermaanden was de rotgans even weg, maar van begin oktober tot eind mei was hij ook op het eiland Tholen te zien.

Omdat trekvogels altijd vliegend trekken, wordt bij elke soort het vliegbeeld weergegeven. De foto’s zijn zodanig genomen dat je de vogels in alle vlieghoudingen in beeld ziet. Zo ook bij de rotgans. Kijk ik naar de sonogram van de rotgans, dan moet ik eerlijk bekennen dat ik er geen kaas van maken. Zou je me de sonogram voorleggen zonder soortnaam erbij, dan zou ik menen dat het een kunstwerk was zonder diepere betekenis. Gelukkig is daar de app Birdsounds Europe. Installeer deze app en je hebt alle geluiden bij je op je smartphone. Op één van de pagina’s in de inleiding word je uitgelegd hoe je die app installeert. Een mooi initiatief van KNNV Uitgeverij, deze app.

Hoeveel soorten trekvogels er over de Lage Landen vliegen, varieert per jaar. Zeldzaamheden als de roodkeelpieper en Amerikaanse goudplevier zijn geen zekerheden die elk jaar in Nederland te zien zijn. De Veldgids Vogeltrek omschrijft 135 vogelsoorten die je in de Lage Landen kunt zien en vooral horen tijdens de trek. Want dat horen is een zwaarwegende factor in de Veldgids Vogeltrek. Zeevogels en roofvogels maken tijdens de trek nauwelijks geluid en die zul je dan ook niet in de gids tegenkomen. Wel vrijwel alle soorten ganzen, eenden, steltlopers en veel zangvogels. Waaronder zeldzame soorten als de lachstern, morinelplevier en roodstuitzwaluw. Soorten dus die je herkent aan de trekroep en het silhouet / vliegbeeld. Handig ook dat bij elke soort de Engelse naam is afgenomen. Bij elke soort vind je ook de piekmomenten tijdens de voor- en najaarstrek in een handige staafdiagram.

Wil je je meer bekwamen in het herkennen van trekvogels, dan is deze gids een uitstekend instrument. Juist vanwege de focus op trekroep en vliegbeeld in combinatie met de app Birdsounds Europe. Ik zie mezelf nog staan op het duin bij Westenschouwen. Vroeg in de ochtend, in de schemering, ruiste het er van de graspiepers, veldleeuweriken, sijsjes, zanglijster en sperwers die met de zangvogels mee op trokken. Maar het schemerde en herkennen deed ik de vogels niet. Af en toe riep een doorgewinterde trekteller een soortnaam. Ik geloofde het wel, maar pijnigde mijn hersenen met de vraag hoe hij of zij die vogels nu herkende. Nu weet ik het: aan de trekroep. Op dit aspect moet ik nog veel leren.

Waar een reguliere veldgids zich vooral richt op vogels in ruste, dus zittend of staand, daar vind je in deze veldgids uitsluitend afbeeldingen van vliegende vogels. Ook zul je in reguliere veldgidsen geen sonogrammen aantreffen. Dat is de toegevoegde waarde van deze gids. En zoals ik hierboven al aangaf, de vogeltrek is en blijft een fascinerend fenomeen. Zelfs een bioloog als Theunis Piersma, kenner op het gebied van de vogeltrek, geeft toe dat heel veel aspecten nog niet bekend zijn. Hij ontdekt telkens weer nieuwe dingen. Trekvogels verbinden zich niet met elkaar door in groepen te trekken, maar verbinden door hun trek ook totaal verschillende delen van de wereld met elkaar. Ga daarom zeker naar buiten om de vogeltrek te volgen en weet je wat het mooie is? De vogeltrek is eigenlijk altijd bezig. Vogels zitten zelden stil. Het hoogtepunt van de trek ligt natuurlijk in voorjaar en najaar, maar ook daarbuiten verplaatsen vogels zich over grote afstanden.

Verdiep je vogelkennis met deze specialistische vogelgids en beleef de vogeltrek nog intenser. En wie weet herken jij dit najaar voor het eerst een ortolaan of roodkeelpieper aan zijn roep terwijl hij hoog boven je over vliegt.

Veldgids Vogeltrek / Dick de Vos en Sam Gobin / KNNV Uitgeverij / gebonden