Deze zomer was ik weer eens in de Alpen, een deel van de Franse Alpen, en concentreerde ik me op de dagvlinders, zoals elke zomervakantie. Zeker weten dat ik de vakantieweek ook volledig had kunnen vullen met het zoeken naar zo veel mogelijk soorten sprinkhanen. Zodra het zonlicht over de alpenweide kwam, zwol het gesjirp en geknisper aan. Sprinkhanen waren misschien nog wel talrijker dan dagvlinders. Soms vergiste ik me en zag ik een vliegende sprinkhaan aan voor een vlinder. Maar de namen van die sprinkhanen? Ik heb me er niet aan gewaagd om die erbij te zoeken (bij gebrek toen nog aan de Veldgids Sprinkhanen en krekels).

In de ruim opgezette inleidende hoofdstukken ontdek ik dat je sprinkhanen kunt indelen in twee groepen: de langsprieten en de kortsprieten. Het onderscheid tussen beide groepen is, je raadt het al, de lengte van de sprieten op de kop. Gelukkig verfijnen de samenstellers van de Veldgids Sprinkhanen en krekels de populatie verder door onderscheid te maken tussen krekels, grottensprinkhanen, zadelsprinkhanen, spitskoppen, boomsprinkhanen, sikkelsprinkhanen, roodsprinkhanen, groene sabelsprinkhanen, wrattenbijters en kornuiten en Alpensabels en aanverwante soorten. Deze soortgroepen tref je aan op de binnenzijde van de voorflap, een verfijning van de langsprieten. De verfijning van de kortsprieten vind je op de binnenzijde van de achterflap. Dat zijn meteen een paar praktische en eenvoudige determinatiesleutels die je zeker nodig hebt wil je sprinkhanen en krekels determineren. Het komt ook bij deze insectengroep aan op de details. Maar dat ontdek je pas goed wanneer je op je knieën voor een sprinkhaan zit.

Van de meeste soorten die ik in de Veldgids Sprinkhanen en krekels tegenkom had ik niet eerder gehoord. Ik kom de namen tegen die je verbeelding op hol doen slaan. Het kiezelbankdoorntje bijvoorbeeld, dat je alleen op grindbanken van alpenrivieren aantreft. Het is een kieskeurige soort, lees ik. De zuidelijke wrattenbijter is een andere. En het balkanpropje. En de stotterbontsabel. Die laatste heeft zijn naam te danken aan het geluid dat hij voortbrengt. Een zachte zang die overdag wordt voortgebracht en bestaat uit een groep elkaar onregelmatig opvolgende stotterende syllaben. Dan een bekende soort: de bramensprinkhaan. Die kwam ik een paar jaar geleden tegen in de Ridderkerkse Gorzen. Een stevige bruin tot bruingrijze sprinkhaan met een korte stompe sabel. Ik vond het een bijzondere ontdekking, maar ik lees in de veldgids dat het één van de meest talrijke soorten in Europa is.

Wat maakt de Veldgids Sprinkhanen en krekels zo indrukwekkend? Het aantal soorten dat wordt beschreven en afgebeeld, in de eerste plaats. De soortbeschrijving zijn uitgebreid en zijn gericht op de uiterlijke kenmerken, het voorkomen, het geluid (héél belangrijk bij de determinatie) en eventuele bijzonderheden. Bij elke soort prijken één of meer foto’s die aan duidelijk niets te wensen over laten. Waar nodig vind je fijne tekeningen die een detail van het sprinkhanenlijf uitbeelden. Zo is bij de rosse sprinkhaan de vorm van de voelsprietuiteinden een kenmerkend verschil tussen mannetje en vrouwtje. Op de foto’s is het nog best even turen om dat verschil te ontdekken. De tekeningen maken het in één oogopslag duidelijk.

Wie sprinkhanen en krekels wil determineren, die raad ik aan om de Veldgids Sprinkhanen en krekels aan te schaffen. Een juweel van een veldgids die je alleen daarom al graag in je boekenkast hebt staan.

Veldgids Sprinkhanen en krekels / Heiko Bellmann (red.) / KNNV Uitgeverij / als luxe paperback