Zo af en toe lees ik ook een theologisch boek. En al helemaal wanneer dr. A. van de Beek een nieuw boek heeft geschreven. En zover is het nu. De indrukwekkende serie Spreken over God is met zijn nieuwste boek, Mijn Vader, uw Vader afgerond. Wie niets heeft met geloof en theologie, die kan deze recensie welgevoeglijk overslaan. Maar voor wie theologie gesneden koek is, is het dit boek een feest om te lezen. Want anders dan veel andere theologen durft Van de Beek het aan om tegen de stroom in te gaan en af en toe een wat dwarsig geluid te laten klinken. Dagblad Trouw oordeelde: ‘Bram van de Beek brengt vanaf pagina één alle redelijk klinkende bootjes over God de Vader aan het zinken.’

Na een uitgebreide uiteenzetting van God als Vader in het Oude en het Nieuwe Testament, gaat Van de Beek in Mijn Vader, uw Vader in op het denken over de God van de filosofen. We kunnen namelijk niet zonder denken over de God van de filosofen. Zij denken immers ook na over transcendentie en over de hoogste vorm van het zijn en van kwalificaties van welke aard dan ook. Ook gaat hij in gesprek over theologen die in heden en verleden de God van het Oude Testament afwezen omdat deze hard en wreed zou zijn. En op zijn minst even belangrijk, is de vraag naar de God van ooit. Want godsdienst is ouder dan het Oude Testament. Godsdienst is er sinds oeroude tijden. En zo komt hij tot de prikkelende stelling dat de idee van verlichte atheïsten dat godsdienst tot het verleden van de mens behoort, zelf achterhaald is. Wat ik zo mogelijk nog mooier vind is dat hij poneert dat het onjuist is om de godsdienst van de volken af te doen als onzin. God is de God van alle mensen dan dan zijn er geen grenzen van volken, afstanden, culturen en tijden. Dat wil volgens Van de Beek niet zeggen dat alle mensen God op de juiste wijze hebben gediend, maar ik vind deze zienswijze in deze tijd, waarin complete bevolkingsgroepen vanwege een afwijkende godsdienst als achterlijk worden neergezet, een verademing.

Ook waardeer ik het zeer dat Van de Beek in Mijn Vader, uw Vader op fatsoenlijke wijze in gesprek gaat met tal van moderne theologen voor wie het bestaan van God heeft afgedaan. Bert ter Schegget bedoelde hiermee dat God niet bestaat op de wijze van een lokaliseerbare entiteit. Op de wijze van de befaamde appeltaart van Klaas Hendrikse bijvoorbeeld die met zijn boek Geloven in een God die niet bestaat duizenden mensen aansprak. Bij Ter Schegget ging het om misbruik van God voor onze eigen doeleinden te voorkomen. Voor Klaas Hendrikse is God niet anders dan een voorstelling van mensen. En voor een andere bekende theoloog, Harry Kuitert, bekend van boeken als Kerk als constructiefout, komt alle spreken over boven van beneden. Fascinerend hoe Bram van de Beek, tegendraads als hij is, instemt met de thesen van Kuitert, maar vervolgens stelt dat Kuitert niet radicaal genoeg is. Vervolgens gaat hij uitgebreid in gesprek met Kuitert en dan komt Van de Beek uit bij de persoon van Jezus en de opstanding. ‘Wil de ware God opstaan?’ zo haalt hij Kuitert aan. ‘Hij is opgestaan,’ repliceert Van de Beek. ‘Niet alleen op Pasen. Veeleer is Hij opgestaan toen Hij geen grond meer onder de voeten had. Hangend aan het kruis trad Hij naar voren als de ware God die een God van mensen is.’

En zo komt Van de Beek in heel zijn oeuvre, en dus ook in zijn afsluitende boek Mijn Vader, uw Vader uit bij de belijdenis dat Jezus God is. En dat we belijden dat we door Hem weten dat God bestaat.  En volgen de prachtige hoofdstukken over de Vader zie zichtbaar is in de Zoon, de Geest van de Vader, de cultus in het Oude Testamen en nog grootser, de hoofdstukken over het gebed en de liefde.

Van alle boeken die Van de Beek bij onze uitgeverij heeft gepubliceerd heb ik genoten. Met als hoogtepunten De kring om de Messias, Een lichtkring om het kruis en het afsluitende deel Mijn Vader, uw Vader. Theologie die tegen elke stroom in roeit, moderne of orthodoxe. Puntig, prikkelend, immer in gesprek met theologen. Met hen die een paar duizend jaar geleden hun ideeën lanceerden en met theologen die dat in postmoderne tijden deden en doen. Orthodox en tegelijk modern. Kortom: theologie voor nu.

Mijn Vader, uw Vader / dr. A. van de Beek / Uitgeverij Meinema / paperback