Niet eens zo gek lang geleden besprak ik het boek Vogelaars zijn romantici van de nestor onder de natuurschrijvers in ons land: Gerard Ouweneel. Vandaag bespreek ik zijn nieuwe verhalenbundel: Thuisvogels. Ook weer een bundel bijzonder leuke verhalen over vogels kijken, en nu vanuit huis. In alle verhalen in Thuisvogels spreekt de liefde voor vogels en de passie voor vogels kijken. En vanuit huis vogels kijken heeft één groot voordeel: je hoeft de auto niet te starten!
Zoals ook in zijn boek Vogelaars zijn romantici blikt Gerard Ouweneel in zijn nieuwe boek veelvuldig terug op zijn jeugd. Al in zijn eerste verhaal maakt hij de balans op van zeventig jaar thuisvogels kijken. Dat er in de loop der jaren veel is veranderd, zal niemand verbazen. Een braamsluiper in de tuin, wie droomt daar niet van? Of in je tuin naar een kleine karekiet kunnen luisteren? Gelukkig kan iedereen in een beetje groene tuin een onverwachte ontmoeting hebben met bijvoorbeeld een draaihals. Je moet er een flinke portie geluk voor hebben, maar Ouweneel had dat geluk op een mooie dag. De vogel kwam voorbij, de vogelaar beval zijn metgezel een verrekijker te geven en vervolgens begon het lange wachten. Maar helaas, de hele middag bleek het wachten tevergeefs.
Toch realiseert Ouweneel zich dat vroeger inderdaad ‘vroeger’ is. ‘Het is niet realistisch om zeventig jaar vogels kijken in elkaar te schuiven tot één compact referentiekader. Daarom probeer ik dat ‘vroeger’ van me af te zetten. Of dat zal lukken…’
Nee, dat lukt hem niet helemaal, maar wat geeft dat? Ik vind het juist goed om af en toe op een aangename wijze teruggevoerd te worden naar het verleden. Opdat we ons dan realiseren welke vogelrijkdom ons land toen herbergde, ook binnen de bebouwde kom. Misschien ben ik nu een dagdromer en verre van nuchter, wanneer ik zeg dat wat toen kon, nu ook nog kan, mits we bereid zijn onze omgeving anders in te richten. Ik ben bang dat het simpeler is deze zinnen te typen, dan deze wens uit te laten komen…
Een mooi verhaal vind ik dat van het ringen van vogels. Dat deed Ouweneel gewoon in de Vreeswijkse tuin. Zelfs op zondag ging het ringen door, hoewel de heer des huizes de zondagse rust in ere hield. Geklier aan zijn hoofd kon hij missen als hoofdpijn. Bracht hem liever passende natjes en droogjes, maar dan ging zoonlief daar nota bene vanuit de voorkamer vrolijk vogels vangen met een nylonnet!
Overigens verhaalt Ouweneel niet alleen over vogels kijken vanuit huis. Vaak dwaalt hij in zijn verhalen af naar verder gelegen oorden. Texel, zijn geliefde vogeleiland, is er zo één. Maar ook vogeltochten over Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee blijven niet onvermeld. Of een zoektocht naar de hop op een begraafplaats in de omgeving. Of hij bezoekt een befaamde vogeltuin elders, bijvoorbeeld de Kasteeltuin van Huis Neerijnen met ooievaarsnest, koolmees, winterkoning, huismerel, boomklever en heggenmus. Maar ook een bezoek aan de tuin van Arend van Dijk bij Uffelte mag niet onvermeld blijven, waar de witte kwikstaarten zijn auto onderpoepten en waar de ringmus de talrijkste broedvogel bleek.
In het laatste hoofdstuk blijkt dat ook in huize Ouweneel de digitale communicatie zijn intrede deed, en dat zorgde voor een verruiming van het begrip thuisvogels. Opeens waren de visarenden en de zeearenden in de Biesbosch ook thuisvogels! Niet gek voor wie thuis is in dit fantastische natuurgebied. Ook niet gek voor wie via Whatsapp intensieve contacten onderhoudt met bevriende vogelaars in de omgeving. Het wel en wee van de zeearenden en visarenden wordt intensief gevolgd, ook via Beleef de lente, het digitale initiatief van Vogelbescherming Nederland dat elk voorjaar de vogelliefde bij miljoenen mensen in huis brengt. Het is de visarend die zeventig jaar vogels kijken overbrugt. Op 25 september 1954 zag Ouweneel er eentje op het legendarische vogeleiland De Beer. Bijna zeventig jaar later kijkt hij op een beeldscherm naar visarenden die in de Biesbosch nestelen. Niet alles is achteruitgang gelukkig.
In alle verhalen in Thuisvogels spreekt de liefde voor vogels en de passie voor vogels kijken. Gewoon er lekker voor gaan zitten en elke dag één of twee verhalen lezen. En ook genieten van de tekeningen van Elwin van der Kolk. Je gaat vanzelf verlangen naar buiten, naar de vogels én het maakt je ervan bewust dat vogels kijken zich werkelijk niet hoeft te beperken tot bijzondere vogels, maar dat ook de ‘gewone’ tuinvogels volop meedoen. En dat wie veelvuldig naar de vogels in de tuin kijkt, maakt een beste kans om iets bijzonders te zien. Een razende sperwer bijvoorbeeld, of een grauwe vliegenvanger. Een vogelaar kijkt altijd en overal vogels, waar hij of zij ook is. In de tuin, onderweg of in een natuurgebied en zelfs op het werk. Het boek Thuisvogels van Gerard Ouweneel getuigt van deze passie, een passie die een heel leven lang meegaat.
Thuisvogels / Gerard Ouweneel / KNNV Uitgeverij / als paperback
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
 | (voor elk budget de drie beste opties) |
 | (héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!) |
 | (voor elk budget een paar opties) |
 | (per provincie gesorteerd) |
 | (aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten) |
 | (lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken) |
 | (mijn persoonlijke top tien) |