Jaren geleden gaf een collega hoog op van de roman Stilte van de Japanse schrijver Shusaku Endo. Nooit las ik het boek. ‘En,’ zo beweerde hij, ‘niemand minder dan Martin Scorsese gaat het boek verfilmen.’ En nu is het bijna zover: in februari komt de film uit en eindelijk heb ik het boek gelezen. Het is dat ik uren te kort kwam na een dag werken, anders had ik het in één ruk uitgelezen.
Alle andere romans van Shusaku Endo:
Nu heb ik het in drie avonden uitlezen. Drie avonden ademloos lezen. Elke avond een stuk. 1638. Drie jonge priesters krijgen te horen dat hun geliefde en hoog geachte leermeester in Japan zijn geloof heeft afgezworen. Ze geloven hun oren niet en besluiten hun leermeester te gaan opzoeken. Om tegelijkertijd de katholieke leer in Japan te verspreiden. Een riskante zaak, want christenen worden wreed vervolgd. Twee van hen bereiken Japan en vanaf dag één wordt hun leven bedreigt. Ze weten zich verborgen te houden tot de lokale inwoners – straatarme boeren die worden uitgebuit door de heersers – het slachtoffer worden van hun aanwezigheid. De padres besluiten te vluchten. Shusako Endo volgt priester Sebastian Rodrigo op zijn vlucht tot hij uiteindelijk wordt gearresteerd en veel verder op zijn weg als gevangene.
Het is niet toevallig dat de film Silence van Shusaku Endo begin februari verschijnt. In de roman Stilte wordt het geloof van priester Rodrigo op de proef gesteld. Wie op de hoogte is van het lijdensverhaal in de Bijbel, zal de spirituele lading van de roman Stilte meteen herkennen. Veertien stadia kent de kruisweg van Jezus. Minstens even zoveel stadia kent de lijdensweg van Sebastian Rodrigo. Houdt hij vol zonder Christus te verloochenen? Of stapt hij vroeg of laat toch met die ene voet op het gelaat van de Man van Smarten die hij zo lief heeft? Evenals de door en door laffe voddenbaal Kichijirõ, die talloze christenen verraadde en even zoveel keren smeekte om de biecht? Waarom al dit lijden? En hoe valt het zwijgen van God te verklaren? Want te midden van de misère zwijgt God in alle talen en drijven de Japanse heersers de spot met zijn geloof en zijn vermeende mededogen waarvan de beloning is: het lijden van de arme boeren.
Geloof, vertwijfeling en verlossing staan centraal in dit meesterwerk van Shusaku Endo. Lafheid ook. ‘Het meest aangrijpende boek over lafheid. En over schuld,’ schrijft Bas Heijne. Psychologische lijnen die Endo op meesterlijke wijze met elkaar weet te verweven.
Shusaku Endo (1923-1996) was een van de grootste Japanse schrijvers van na de Tweede Wereldoorlog. Zijn werk wordt vergeleken met dat van Graham Greene die ook onder de indruk was van de boeken van Endo.
Lukt het priester Sebastian Rodrigo om zijn rotsvaste geloof te behouden? De steeds maar zwijgende God te begrijpen? Slaagt hij erin om tot het einde van deze roman het voorbeeld van Christus te volgen? Een onverwacht spreken, plotseling en met een ongedachte betekenis vormt de climax van deze roman. Een katharsis aan die van de beste Griekse tragedies gelijk.
Verder schrijf ik er niets over. Onderga deze roman.
Stilte / Shusaku Endo / Uitgeverij Kok / als paperback en e-boek