Apocalype Now. Dat onze en toekomstige generaties met een gigantisch klimaatprobleem opgezadeld zitten, weten we wel. Dat we onze lucht grondig aan het verpesten zijn ook, met het water en de bodem erbij. Aan het einde van deze rampspoeden komt geen eind, want onder onze radar speelt zich nog veel meer af. De enorme achteruitgang van insectenpopulaties bijvoorbeeld. Die alles met bovengenoemde problemen te maken heeft. De bekende Engelse insectendeskundige Dave Goulson schreef een alarmerend boek: Stille aarde. Hoe we insecten van de ondergang kunnen redden. En mocht je nu al denken dat we best zonder insecten leven kunnen, dan zou ik je kop maar eens snel uit het zand halen.
Een insectendeskundige is allereerst een liefhebber van insecten. Insecten zijn mooi, schrijft Dave Goulson. Ze zijn fascinerend, maf en op allerlei manieren totaal anders dan wij. Insecten zijn er in een bijna oneindige variatie aan verschijningsvormen en ze vertonen vrijwel allemaal opvallend gedrag. Niets is voorspelbaar in het rijk der insecten. Kijk bijvoorbeeld naar de nachtvlinders. Die drinken nectar zou je zeggen. Maar niet de mannetjes van bepaalde nachtvlinders in Japan en Korea. Die steken hun gekartelde tong graag in een mens om bloed te zuigen. En een andere nachtvlinder, levend op Madagascar, drinkt van de zoute tranen onder oogleden van slapende vogels. Zomaar een paar bizarre voorbeelden van bizar insectengedrag. Puur gericht op het menselijk nut zou je kunnen zeggen dat we deze insecten wel missen kunnen. Maar, zo schrijft Goulson, de afname van insectenpopulaties zal catastrofale gevolgen hebben, ook voor ons mensen. Insecten zijn van eminent belang voor het voortbestaan van complete ecosystemen. Denk maar eens na over het verdwijnen van aasetende insecten die dode dieren en afval opruimen. Als deze insecten verdwijnen, blijft al dat afval veel langer liggen met allerlei nadeel zoals epidemieën als gevolg. En denk ook aan de bestuiving van planten. Zonder bestuiving geen oogsten en zonder oogsten geen voedsel.
De eerste helft van zijn boek Stille aarde heeft een ronduit apocalyptisch karakter. De gelijkenis met het boek Silent Spring (1962) van Rachel Carson is frappant. Carson schreef over de ontluisterende gevolgen van het gebruik van pesticiden als DDT: instortende insecten- en vogelpopulaties. En nu, bijna zestig jaar later, staat er een nieuwe heraut op, een profeet die alarm slaat over de situatie in het insectenrijk. Apocalypse Now, dat wordt wel duidelijk wanneer je het boek van Goulson leest.
Alles hangt met alles samen, zo ontdek je in Stille aarde. De klimaatcrisis wordt onder meer veroorzaakt door de verregaande ontbossing op alle werelddelen. Ik zag deze week een kaart van het areaal aan bos en jungle op aarde (groen ingekleurd) met daarop ook ingetekend het bosareaal dat in de afgelopen decennia is gekapt (paars ingekleurd). Toen ik het oppervlakte aan paars op me liet inwerken, besefte ik pas hoe precair de situatie op aarde is. De verwoesting op deze schaal kan niet zonder gevolgen blijven voor het klimaat, maar ook niet voor het leven op aarde. En evenmin voor het insectenleven. Verwoesting van ecosystemen betekent de uitroeiing van schimmels, planten, bomen, insecten, vogels, zoogdieren.
Bossen maken meestal plaats voor landbouwgrond. En juist die gronden worden doordrenkt met pesticiden. Voorstanders van pesticiden beweren vaak dat moderne pesticiden veel veiliger voor mens en milieu zijn dan de oude, inmiddels verboden middelen. Maar laat je niet bedriegen. Of het nu pesticiden zijn, herbiciden (plantenverdelgingsmiddelen) of fungiciden (schimmelbestrijdingsmiddelen), ze blijken stuk voor stuk een verwoestende impact te hebben op insectenpopulaties en daarmee op complete ecosystemen en uiteindelijk ook op ons mensen. Goulson toont aan hoe listig het verband is tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en achteruitgang van insectenpopulaties. Slechts minieme hoeveelheden van het gif zijn al dodelijk voor insecten. En de manieren waarop gif insecten bedreigen zijn legio.
Maar ook voor ons mensen heeft het gebruik van bestrijdingsmiddelen directe gevolgen. Het gebruik van veelgebruikte pesticiden wordt in verband met gebracht met vormen van kanker en van aandoeningen in onze hersenen. Kinderen blijken te hoge doses glyfosaat binnen krijgen door de consumptie van granen. En een ziekte als Parkinson is inmiddels een beroepsziekte onder landbouwers en wordt in verband gebracht met het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
Insecten leggen massaal het loodje leggen door het gebruik van bestrijdingsmiddelen, hoezeer de chemische industrie dat ook bestrijdt. En altijd weer zie je dezelfde cynische patronen waar de belangen van grote bedrijven op het spel staan. Ontkenningsgedrag, misleiding van de publieke opinie, beïnvloeding van de wetenschap en ingewikkelde juridische procedures om verbod op productie en gebruik te voorkomen. En mocht een middel worden verboden in Europa of de Verenigde Staten, dan gaat de verkoop in Azië, Afrika en Zuid-Amerika onverminderd door. En laten dat nu net vaak landen zijn waar boeren vaak onbeschermd het gif op hun gewassen spuiten. Je hoeft geen profeet te zijn om te concluderen dat dit vroeg op laat tot een ramp gaat leiden die velen zullen associëren met het laatste boek in de Bijbel, de Apocalyps. Gebruik je nog altijd gif op terras, in tuin of huis, stop daar dan ogenblikkelijk mee. Je beschermt er niet alleen jezelf en je nazaten mee, maar ook de dieren en planten in je omgeving. En realiseer je dat insecten ook van belang voor ons mensen zijn. Zonder insecten vindt er bij veel planten en bomen geen bestuiving plaats en mislukken wereldwijd de oogsten.
Maar er is nog veel meer dat insecten, en uiteindelijk ook de mensenwereld, bedreigt. De monoculturen in de landbouw steunen op het ongebreidelde gebruik van kunstmest. Maar slechts een beperkt deel van de kunstmest wordt opgenomen door de gewassen. Een groot deel spoelt uit naar sloten, rivieren en meren. Waar vervolgens algen gaan woekeren en al het onderwaterleven verstikken inclusief waterinsecten. En dat wij zogenaamde nuttige insecten over het wereldrond verslepen betekent dat overal ter wereld exoten hun negatieve invloed laten gelden. Hommels uit Europa verdringen inheemse soorten in Noord- en Zuid-Amerika. Of Aziatische honingbijen brengen een verwoestende mijt over op de Europese honingbij die nauwelijks bestand is tegen de mijt. En vindt de verspreiding van exotische insecten niet bewust plaats, dan wel onbewust. De schaduwzijde van globalisering…
Zwaar weer op komst dus voor insecten en voor alle andere bewoners van planeet aarde. En dan weten we dat er bekende onbekendheden zijn: dingen waarvan we weten dat we ze niet weten. En onbekende onbekendheden: dingen waarvan we niet weten dat we ze niet weten. Cryptische zinnen die ooit zijn gesmeed door een Amerikaanse minister, maar ze bevatten een kern van waarheid. De wetenschap weet veel, maar lang niet alles. Zo veel crises die we aan de horizon zien opdoemen, we beseffen dat er nog andere crises op ons afkomen waarvan we het bestaan nog niet eens kunnen vermoeden. Het toekomstbeeld dat Goulson schetst van een stille aarde met substantieel minder insecten, vogels, zoogdieren en planten.
Valt er nog te ontkomen aan de apocalyptische rampspoed die op ons afkomt? Goulson is een grotere optimist dan ik. Overstappen op andere landbouwmethoden, natuurinclusief, zou een goede stap zijn. Het vergroenen van onze steden een andere oplossing. En natuurlijk het koesteren en uitbreiden van de natuur. En al het andere dat wij in onze eigen omgeving nu al kunnen doen. Iedereen kan zijn verantwoordelijk nu al nemen. Van overheid, bedrijfsleven tot burger. In het laatste hoofdstuk geeft hij een indrukwekkend aantal suggesties die je nu al kunt uitvoeren.
De persoonlijke schrijfstijl van Dave Goulson doet weldadig aan. Zou je misschien denken dat dit boek één lange donderpreek is, dan heb je het mis. Stille aarde is ondanks alles een mild boek. Ja, het beschrijft de rampspoed die zich om ons heen afspeelt. Goulson is erg bezorgd over de toekomst van het leven op onze planeet en dat van insectenpopulaties in het bijzonder. Elke bladzijde getuigt van zijn betrokkenheid. Maar nergens wordt Goulson bevangen door cynisme of vervalt hij in een militante schrijfstijl. Het is een boek dat geschreven is door een bezorgde wetenschapper die hoopt dat de milieucrises nog op te lossen zijn. En dat daarmee ook het onheil dat op de insecten afkomt wordt afgewend.
Of we nog op tijd zijn om al die crises die te maken hebben met klimaat en milieu te doen keren? Ik ben niet de grootste optimist, moet ik bekennen. Maar dat alles en iedereen, inclusief topmensen bij overheden en bedrijfsleven, het nieuwe boek van Dave Goulson zou moeten lezen, is mij wel duidelijk. Want er is nog ontzettend veel te verliezen. En te winnen bovendien.
Stille aarde / Dave Goulson / Atlas-Contact / als paperback en als e-book
De beste verrekijker van dit moment
De Vortex Diamandback HD 10x42 is vernieuwd. Wat mij bij het testen opviel was het stoere uiterlijk, de heerlijke handligging en het heldere beeld. De vormgeving vind ik uitgekiend. Ik ben heel enthousiast over deze verrekijker en dus is dit voor mij hét instapmodel voor beginnende vogelaars en 'gewone' natuurliefhebbers. | |
Door Roots Magazine verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. En dat geldt ook voor het vernieuwde model Nikon Prostaff P7 8x42. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. In het middensegment is dit een heel gunstig geprijsde verrekijker die en rustig en haarscherp beeld levert. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. Door het relatief lage gewicht biedt deze verrekijker ook nog eens een hoog gebruikscomfort. | |
De verrekijkers van Zeiss staan garant voor kwaliteit. In het middensegment tot € 600 is dit één van de topkijkers. Deze verrekijker levert een hoog gebruikscomfort. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. De GPO Passion HD 10x42 is in deze prijsklasse het meest betaalbare model. Het beeld is natuurgetrouw, contrastrijk en superhelder. Een aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding in deze prijsklasse. | |
De verrekijkers van Leica staan heel hoog aangeschreven onder vogelaars. De modellen zijn robuust en stoer. Deze verrekijker is voorzien van hoogwaardige technologie en biedt een haarscherp beeld. | |
Scherp en helder beeld van rand tot rand. Dit is een echte topkijker van het gerenommeerde Amerikaanse merk Vortex. Deze kijker heet een extreem breed beeld en ligt heerlijk in de hand. | |
Dé nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nóg meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 159 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
Na de NL Pure hét topmodel van Swarovski. Nog altijd een revolutionair model dat garant staat voor levenslang fabuleuze kijkervaringen. En nu ook nog eens behoorlijk in prijs verlaagd! | |
Hét topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |