Koos Dijksterhuis is een van mijn favoriete columnisten in dagblad Trouw. Zijn dagelijkse column is vrijwel altijd een pareltje om te lezen. Op een lichtvoetige manier voert hij je mee naar een dier of plant. Altijd persoonlijk. Meestal verrassend of geestig. En heel soms verontwaardigd over het verwoestende gedrag van de mens. Korte stukjes schrijven is één, een compleet boek schrijven is twee. Maar ook die kunst verstaat Dijksterhuis. Pas verscheen het boek De spreeuw, waarin hij op zijn kenmerkende manier zijn grote liefde voor deze fascinerende vogel beschrijft.

Het boek De spreeuw is een nieuw deel in de befaamde serie vogelboeken van Atlas Contact. Ik noem voor het gemak alleen De grutto van Albert Beintema, een ander prachtig deel uit de reeks. Dit laatste boek is niet voor niets genomineerd voor de Jan Wolkers Prijs 2016. Van mij mag het winnen.

Hoewel je de spreeuw tot een van de meest talrijke vogels in Nederland mag rekenen, gaat het niet best met deze vogel. Het aantal broedparen keldert snel. En toch. Elk voorjaar kun je vanonder dakpannen, vanuit boomgaten en andere holen jonge spreeuwen luid horen bedelen. De oudervogels vliegen maar liefst 18 uur per etmaal af en aan. Emelten, de larven van de langpootmug, en rupsen, blijken het belangrijkste voedsel. Het liefst rupsen trouwens, want van alleen maar emelten kunnen de jongen doodgaan. Ze raken ervan aan de diarree, niet best. Een ander nadeel van een eenzijdig emeltendieet is dat de poep niet wordt uitgescheiden in een handig zakje. Het nest raakt bevuild en daarmee de kuikens. Het meest bevuilde kuiken redt het meestal niet.

De spreeuw blijkt zijn lot overigens aan dat van de mens te hebben verbonden. Overal waar er menselijke bewoning is, is ook de spreeuw. Behalve op Antartica, maar op dat unieke continent zouden dan ook geen mensen moeten wonen, vind je niet? Onze voorouders die naar Amerika emigreerden, vonden de inheemse dieren daar maar even inferieur als de inheemse bevolking. Nee, de soorten die in West-Europa leefden, daar ging het om. En dus werden spreeuwen uitgezet in New York en overal waar onze voorouders heen trokken. Al snel zwermden de spreeuwen massaal over het Amerikaanse platteland. Nergens broeden er tegenwoordig zoveel spreeuwen als juist in het land van de onbegrensde mogelijkheden.

Wist je trouwens dat de vrouwtjes een nest niet accepteren zolang het mannetje er geen bloemen in heeft gelegd? Ook zo’n bijzondere ontdekking waar Koos Dijksterhuis over schrijft. Het waarom is nog altijd niet helemaal bekend. Gedacht wordt dat de bloemen en het verse groen bepaalde soorten roofmijten bestrijdt. Of dat nou komt door het giftige sap, of dat op het groen roofmijten etende roofmijten voorkomen, dat weet ik niet meer precies. Een bijzonder verhaal is het wel.

Ronduit leuk vind ik het verhaal dat de golfclub op Papendal tientallen nestkasten voor de spreeuw heeft opgehangen. Er wordt serieus onderzoek naar de broedresultaten gedaan. Tja, een golfclub bestaat voor het grootste deel uit glad geschoren grasland. En een weide wordt er niet beter van als duizenden emelten zich tegoed doen aan de wortels. Dan de spreeuw maar uitnodigen, want die eet werkelijk tienduizenden emelten tijdens het broedseizoen. Pas las ik dat ook de KNVB voetbalclubs om deze reden adviseert om nestkasten op te hangen.

En zo passeren allerlei thema’s over de spreeuw de revue. Dijksterhuis wisselt de informatie af met persoonlijke verhaaltjes die al even lezenswaardig zijn. Van twee spreeuwennesten onder zijn dak bijvoorbeeld. Hij dacht dat ze beide een tweede legsel hadden. Maar de onderzoekers op Papendal brommen dat verhaal een beetje weg. ‘Weet je zeker dat het dezelfde spreeuwen waren?’

Met De spreeuw schreef Koos Dijksterhuis een publieksboek over een heel bekende vogel. Dat juist zo’n vogel nog zoveel geheimen kent, maakt dit boek extra leuk om te lezen.  En ben je nog op zoek naar een huisdier? Overweeg een spreeuwenjong te adopteren. Sommige jongen kukelen uit het nest en zouden reddeloos verloren zijn als een of ander mensenkind ze niet opraapte en verder groot bracht. De spreeuwenkuikens worden dan net zo tam als een kauw. Maar wees gewaarschuwd: ze schijten de boel helemaal onder.

De spreeuw / Koos Dijksterhuis / Atlas Contact / paperback

Andere delen in de serie vogelboeken van Atlas Contact: