Recensie: Slakken, Florian Werner




Slakken behoren niet tot de meest geliefde diersoort in de ogen van velen. Ze zijn slijmerig, vreten onze planten aan en zijn ook nog eens bijzonder traag. En toch: ze worden ook met duizenden tegelijk gekweekt voor menselijke consumptie. Geliefd en verguisd wordt de slak. En dat blijkt ook uit tal van culturele uitingen. Vandaar een heel leuk cultuur-historisch boek gewijd aan dat slijmerige dier. Slakken door Florian Werner. Wil je meer weten over de slak, dan dit boekje kopen. Ben je geïnteresseerd in cultuur, dan ook.

 

 

 

 

Het is deze week Boekenweek en die staat dit jaar in het teken van natuur. Kan het mooier? Ben je een beetje natuur-minded, dan snel een natuurboek kopen. Je krijgt er ook nog eens een gratis boekenweekgeschenk bij! Je zou bijvoorbeeld het boek Slakken van Florian Werner kunnen kiezen. Geheel ten onrechte meende ik overigens een veldgids in handen te krijgen. Eentje waarin tal van slakkensoorten worden afgebeeld en beschreven. Dat is dit boek niet. Zoek je zo’n gids, dan moet je de Basisgids Slakken aanschaffen. Die ligt ook voor me op tafel te wachten op een recensie.

Nu dus eerst Slakken van Florian Werner. Een Duitse auteur die zich ophoudt in de Allgäuer Alpen met uitzicht op een wel heel toepasselijke berg: de Schneck, oftewel: de slak. En daarmee maakt hij een toepasselijk aanloopje naar het onderwerp van zijn boek. Er zijn op aarde meer dan 100.000 verschillende soorten slakken. En ze kruipen hier al ongeveer een half miljard jaar rond. Daarmee is de slak een van de meest succesvolle dieren op onze planeet. Welke fasen van massa-uitsterven we ook hebben gehad, de slak overleefde ze allemaal. Dat geeft hoop voor de toekomst.

En dan gaat Florian werkelijk los. In humoristische én interessante hoofdstukken gaat hij tal van cultureel-historische fenomenen betreffende de slak na. In de eerste plaats bezoekt hij een slakkenrace in Engeland. Hij smokkelt een gele tuinslak de grens over en zet hem in de baan. Ik voorspel je: een ongetrainde Duitse slak wint het echt niet van een goedgetrainde Engelse. Wat maakt het uit. Het gaat daar in Engeland natuurlijk allemaal om de traditie.

Dan moeten de culinaire geneugten worden verkend. Achtereenvolgens bezoekt Florian Werner een slakkenkwekerij in Duitsland en op het uiterste puntje van Bretagne. Hij ontdekt er allerlei wonderlijke zaken om tot slot de proef op de som te nemen: hij eet een stel escargots. Heel enthousiast wordt hij er niet van. Niet gek, want hij is vegetariër. Afgezien daarvan: het is echt de slak niet die de smaak meebrengt.

Een van de mooiste hoofdstukken vind ik die over seksualiteit. Florian Werner zet dit hoofdstuk in bij een stukje privé-geschiedenis. Vier huisjesslakken verzamelde zijn dochter en ze plaatsen het kwartet in een terrarium. Binnen de kortste keren lagen er naar schatting honderd witte eitjes in een hoekje. Het legsel van één slak. En die andere drie? Je raadt het al, die moesten nog… De inhoud van het terrarium belandde al snel in de vrije natuur.

Maar het mooiste moet nog komen. Mensen koesterden namelijk bijzondere bedachten betreffende de slak en seksualiteit. De slak was symbool van wellust (foei) en van onbevlekte ontvangenis (hulde). Tal van schilderijen getuigen van deze opvattingen. In de oudheid dacht men dat de slak geslachtloos was en dat paste prima bij het geloofsstuk van de onbevlekte ontvangenis van Maria. Een schilderij dat hiervan getuigt, De Annunciatie van de Italiaanse renaissanceschilder Francesco del Cossa siert het hoofdstuk op. Inderdaad, op het schilderij glijdt een slak voorbij.

Helaas, de slak heeft ook een keerzijde. Paus Gregorius I vergeleek de zondige mens al met een slak, omdat het dier evenals de mens zinnelijke begeerte zou nastreven. Ene Aegidius Albertinus, schrijver uit de Vroegmoderne Tijd, omschreef het schelpweekdier als symbool voor ‘geile en onkuise mensen’. Fantastisch toch hoe mensen voor de Verlichting (en ook erna nog trouwens) naar de natuur keken. Wisten zij veel dat de slak tegelijk een hij en een zij kon zijn? Overigens had men wat die wellust betreft helemaal gelijk. Slakken zijn vanwege hun trage levenswandel een geliefde en makkelijke prooi. Ze moeten zich dus rap voortplanten wil de soort blijven voortbestaan. En dus legt één slak honderden eitjes per keer. Verder vertonen slakken een naar menselijke maatstaven spectaculaire paringsdrang. Sommige slakken plantten zich op haast pornografische wijze voort. Trio’s zijn aan de orde van de dag waarbij de middelste slak als vrouwtje en als mannetje fungeert. Ze penetreert een partner terwijl ze zelf gedekt wordt. Je kunt je wel voorstellen dat dit soort van taferelen de toets van de christelijke kuishuis niet konden doorstaan. Vandaar dus die zondige slagschaduw over de slak. Niemand minder dan Aurelius Augustinus die in zijn klassieker De stad van God de driften van de mens als zondig bestempelde. Deze klassieker uit de westerse geschiedenis kocht ik ooit na een razend interessant college over onze cultuur en ik heb het nog in de boekenkast staan. Helaas strandde mijn leespoging ergens bij pagina 600. Of ik het boek ooit nog eens zal uitlezen, is voor mij geen vraag.

Andere mooie hoofdstukken zijn gewijd aan de dood en aan architectuur. Ben je geïnteresseerd in bouwstijlen, dan zeker dat laatste hoofdstuk even lezen. Tot slot wordt een beperkt aantal slakkensoorten aan je voorgesteld. Compleet met beknopte cultuur-historische beschouwing.

Een leuk boekje dit Slakken van Florian Werner. Prachtig vormgegeven ook nog eens. Opgesierd met talloze platen en schilderijen uit de kunstgeschiedenis. Echt een boekje om te lezen in tijden van haast en jacht waar onze samenleving door wordt gekenmerkt. Je even heerlijk laven aan de trage gang en het doorzettingsvermogen van een prachtig weekdier dat al langer op aarde rond kruipt dan ons mensen. Heel dik is het boek niet met zijn bijna 160 bladzijden, maar ik heb er toch een aardig lange recensie over kunnen schrijven.

Slakken / Florian Werner / Van Oorschot / paperback

 

 

De beste verrekijkers om insecten (en slakken) mee te bekijken:

Let je uitsluitend op de close focus en het gewicht, dan heb ik een heel betaalbare verrekijker voor je gevonden met een extreem goede close focus. Niet voor niets de Papilio geheten, wat zoiets betekent als ‘vlinder’. Deze verrekijker stelt scherp op de ongelooflijke afstand van 0,5 meter. 

Een verrekijker met een close focus van 1,5 meter. Met een gewicht van bijna 700 gram wel aan de zware kant. Staat tegenover dat je er ook aardig mee kunt vogels kijken. Een goed instapmodel voor de allround natuurliefhebber.

Een goede outsider in de prijsklasse tot € 500. Dit model van Kowa wordt hogelijk gewaardeerd vanwege zijn uitmuntende beeldkwaliteit. Ook de close-focus mag er zijn: 1,8 meter. 

Een pocketverrekijker, dus een heel compact model. Met een close focus van 1,9 meter kun je hier prima mee insecten kijken. Voor een pocketverrekijker aan de wat dure kant.

Het paradepaardje van het gerenommeerde merk Vortex stelt op 1,4 meter haarscherp. Deze verrekijker is robuust en levert echt een topbeeld. Is een duurder model, maar kan zich qua beeldkwaliteit meten met de absolute topmodellen. Deze outsider moet je echt eens proberen.

Dit is een model om je vingers bij af te likken, als je op zoek bent naar de beste verrekijker om insecten of amfibieën te kijken. Leica is niet zomaar een merk, het is een topmerk. De close focus ligt op 1 meter. Ook aan dit model hangt een fors prijskaartje.

Licht en compact en een close-focus van 1,8 meter. Lenzen met een diameter van 20 millimeter. Minder lichtsterk, dus een verrekijker voor zonnige dagen en overdag. 

De Swarovski EL, alom beschouwd als de beste verrekijker van dit moment. Allereerst om vogels te kijken, maar met een close-focus van 1,5 meter kun je er natuurlijk ook uitstekend mee insecten en amfibieën kijken. Het gewicht is met 800 gram wel wat aan de hoge kant.

De Swarovski NL Pure is hét paradepaardje van dit uitmuntende en geliefde merk. Deze verrekijker is gemaakt uit de beste materialen, voorzien van de beste coatings, ligt uitermate prettig in de hand en is ook lekker licht. De close-focus van 2 meter is dan wel de grootste in dit overzicht, maar op twee meter insecten kijken heeft als prettige bijkomstigheid dat je de insecten nauwelijks verstoort. Maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat wat mij betreft de close-focus bij dit model wat tegenvalt gezien de hoogte van het aankoopbedrag.

Het nieuwste paradepaardje van het gerenommeerde merk Zeiss. Dit model is aanmerkelijk lichter van gewicht dan de Swarovski NL Pure. Nog belangrijker is de close focus. Die is met 1,2 meter werkelijk ideaal voor mensen die insecten willen kijken met hun verrekijker. Het beeld is helder, enigszins koel te noemen. Een uitstekend alternatief voor wie op zoek ik naar een ware topkijker. Dit model is ook nog eens flink goedkoper dan de NL Pure van Swaroviski.